- 1132
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 43، مدی که سبب آن ها سکون است.
جناب آقای پورزرگری در این برنامه به آشنایی با مدی که سبب آن ها سکون باشد و مد لازم و مد عارض می پردازد و مروری بر دروس جلسات قبل دارند.
سبب دوم از اسباب مدّ، سکون است و بر اثر آن یکی از دو نوع مدّ زیر، بوجود می آید:
1- مدّ لازم: أ- ألضَّآلِّینَ ... ءَآلئَنَ ... الطَّآمَّةُ ... أتُحَآجُّونِّی. ب- ق ... ص ... حم ... المّ ... طسمّ
با خواندن کلمات فوق ، چند چیز ملاحظه میشود :
1- سکون، پس از حرف مدّ آمده است.
2 - سکون، ثابت است و نمیافتد؛ حتی اگر کلمه را به ما بعد، متصل سازیم؛ مثلاً : اگر "قَآفْ وَ ألْقُرْءَانِ و ألْمَجِیدِ " را قراءت کنیم ؛ می بینیم سکون روی فا (ف) ثابت است (حتی اگر ما روی آن وقف نکنیم و فوراً ما بعد را بخوانیم). و همچنین اگر " ءَآلئَنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ " را بخوانیم سکون روی لام را ثابت می یابیم. از این رو ،این نوع مدّ را "مدّ لازم" می نامند. اگر به مجموعه " أ " نگاه کنیم؛ می بینیم مدّ لازم در کلمه آمده ؛ لذا این نوع را "مدّ لازم کلمی" می گویند. و با توجه به مجموعه "ب" مدّ لازم را در حروف پراکندة اوایل سوره ها می بینیم و از این رو، این نوع را "مدّ لازم حرفی" می نامند. هر کدام از انواع مدّ لازم ـ چه کلمی چه حرفی ـ به دو بخش تقسیم میشود:
1- مُثَقَّل (سنگین).
2- مُخَفَّفْ (سبک).
مثقّل گفته می شود؛ زمانی که پس از حرف مدّ ، شدّی(ـّ) آید ؛ مثل "ألطَّآمَّةُ" "أَلضَّآلِّینَ" یا ادغام آید؛ مثل "المّ " زیرا اصل این حرف در لفظ به این صورت است: " أَلِفْ لاَمْ مِیمْ " که میم ساکن اولی در میم دومی ادغام می شود.
در همین هنگام، ملاحظه می کنیم: مدّ لازم دیگری در، یایی که قبل از میم آخری قرار دارد؛ موجود است و از آنجاکه بعد از حرف مدّ، تشدید یا ادغام نیامده است؛ مدّ لازم از نوع مُخَفّف است.
مقدار کشیدن مدّ لازم با تمام انواع چهارگانه، اشباع است ؛ یعنی، باید به مقدار شش حرکت کشیده شود.
امکان دارد، این سؤال پیش آید که سکون بعد از حرف مدّ در مثال: " أَلضَّآلِّینَ "، " ألطَّآمَّةُ "، " أَتُحَآجُّوَنَّی" کجا قراردارد.
در جواب می گوییم : حرف مشدّد، همیشه عبارت از دو حرف است که اولی ساکن و دوّمی حرکت دارد؛ لذا "لام" در " الضّآلین" نیز، تشدید دارد و عبارت از دو لام است: اولی ساکن و دومی کسره دارد. همچنین "میم" در " ألطَّآمَّةُ " و "جیم" و "نون" در " أَتُحَآجُّوَنَّی".
سبب دوم از اسباب مدّ، سکون است و بر اثر آن یکی از دو نوع مدّ زیر، بوجود می آید:
1- مدّ لازم: أ- ألضَّآلِّینَ ... ءَآلئَنَ ... الطَّآمَّةُ ... أتُحَآجُّونِّی. ب- ق ... ص ... حم ... المّ ... طسمّ
با خواندن کلمات فوق ، چند چیز ملاحظه میشود :
1- سکون، پس از حرف مدّ آمده است.
2 - سکون، ثابت است و نمیافتد؛ حتی اگر کلمه را به ما بعد، متصل سازیم؛ مثلاً : اگر "قَآفْ وَ ألْقُرْءَانِ و ألْمَجِیدِ " را قراءت کنیم ؛ می بینیم سکون روی فا (ف) ثابت است (حتی اگر ما روی آن وقف نکنیم و فوراً ما بعد را بخوانیم). و همچنین اگر " ءَآلئَنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ " را بخوانیم سکون روی لام را ثابت می یابیم. از این رو ،این نوع مدّ را "مدّ لازم" می نامند. اگر به مجموعه " أ " نگاه کنیم؛ می بینیم مدّ لازم در کلمه آمده ؛ لذا این نوع را "مدّ لازم کلمی" می گویند. و با توجه به مجموعه "ب" مدّ لازم را در حروف پراکندة اوایل سوره ها می بینیم و از این رو، این نوع را "مدّ لازم حرفی" می نامند. هر کدام از انواع مدّ لازم ـ چه کلمی چه حرفی ـ به دو بخش تقسیم میشود:
1- مُثَقَّل (سنگین).
2- مُخَفَّفْ (سبک).
مثقّل گفته می شود؛ زمانی که پس از حرف مدّ ، شدّی(ـّ) آید ؛ مثل "ألطَّآمَّةُ" "أَلضَّآلِّینَ" یا ادغام آید؛ مثل "المّ " زیرا اصل این حرف در لفظ به این صورت است: " أَلِفْ لاَمْ مِیمْ " که میم ساکن اولی در میم دومی ادغام می شود.
در همین هنگام، ملاحظه می کنیم: مدّ لازم دیگری در، یایی که قبل از میم آخری قرار دارد؛ موجود است و از آنجاکه بعد از حرف مدّ، تشدید یا ادغام نیامده است؛ مدّ لازم از نوع مُخَفّف است.
مقدار کشیدن مدّ لازم با تمام انواع چهارگانه، اشباع است ؛ یعنی، باید به مقدار شش حرکت کشیده شود.
امکان دارد، این سؤال پیش آید که سکون بعد از حرف مدّ در مثال: " أَلضَّآلِّینَ "، " ألطَّآمَّةُ "، " أَتُحَآجُّوَنَّی" کجا قراردارد.
در جواب می گوییم : حرف مشدّد، همیشه عبارت از دو حرف است که اولی ساکن و دوّمی حرکت دارد؛ لذا "لام" در " الضّآلین" نیز، تشدید دارد و عبارت از دو لام است: اولی ساکن و دومی کسره دارد. همچنین "میم" در " ألطَّآمَّةُ " و "جیم" و "نون" در " أَتُحَآجُّوَنَّی".
