- 440
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 2 - یائات اضافه در قرائت ابن کثیر مکی
در این برنامه آقای کریم دولتی به آموزش یائات اضافه در قرائت ابن کثیر مکی می پردازد.
یاء ضمیر متکلم (یاء اضافه) :
1. یاءات اضافه که بعدش همزه قطع مفتوح باشد، ابن کثیر (مثل نافع و ابو عمرو) به فتح یاء خوانده است. مثل اِنّی اَخافَ، اِنّی اَعلَمُ، اِنّی اَری. و او در چهارده موضع به سکون یاء خوانده است، و آنها عبارتد از: اَرِنِی اَنْظَرُ (اعراف// 143) ، لاتَفتِنّی اَلا (توبه// 49) ، فَاتَّبِعنی اَهْدِکَ (مریم// 42) ، وَ تَرْحَمْنی اَکُن (هود// 47) ، لِیبلُونَی ءَاَشکُر (نمل// 41) ، سَبِیلی اَدْعُوا (یوسف// 10) ، یأذَنَ لی اَبی (یوسف// 36) ، مِن دونی اَولیاءَ (کهف// 98) ، اِجْعَلْ لی ءایةً (آل عمران// 41، مریم// 9)
و در هفت موضع قنبل به سکون و بزی به فتح یاء خوانده است: فَطَرنی اَفَلا (هود// 51) ، اِنّی اَریکُم (هود// 84) ، لکِنّی اریکُم (هود// 29، احقاف// 23) ، تَحْتی اَفَلا (زخرف// 50) ، اَوْزِعْنی اَنْ (نمل// 19، احقاف// 15) . و عِندِی اَوَ لَمْ (قصص// 78) را قنبل به فتح و بزی به سکون خوانده‌اند.
2. یاءات اضافه که بعدش همزه قطع مکسور آمده، قرائت ابن کثیر به سکون یاء است. ولی در دُعائیَ اِلّا فِراراً (نوح// 6) ، ءابائِی اِبراهیمَ (یوسف// 38) به فتح یاء خوانده است، اما بر طبق روش خود در یدِی اِلَیکَ (مائده// 30) ، اُمّی اِلهَینِ (مائده// 118)
و اَجْرِی اِلّا (یونس// 72، هود// 29و 51، سبأ// 47، شعراء// 109و 127و 145و 164و 180) را به سکون یاء خوانده است.
3. یاءات اضافه که بعدش همزه قطع مضموم آمده، در کلیه آنها قرائت ابن کثیر به سکون یاء است.
در موارد دیگر که بعد از یاءات اضافه همزه وصل با لام تعریف یا بدون آن آمده، قرائت ابن کثیر به فتح یاء است، مثل: عَهدیَ الظّالمینَ (بقره// 124) ، اِنّیَ اصْطفَیتُکَ (اعراف// 144) ، اَخِیَ اشْدُدْ (طه// 30-31) ، نَفْسِیَ اذهَب (طه// 41-42) ، ذِکریَ اذْهَبا (طه// 42-43) ، بَعدیَ اسْمهُ (صف// 6) ، مِنْ وَرائیَ وَ کانَتْ (مریم// 5) ، شُرَکائِیَ قالُوا (فصلت// 47) .
و در کلمات بَیتِی (بقره// 125، حج// 26، نوح// 28) ، وَجْهِی (آل عمران// 20، انعام// 79) ، مَعی (اعراف// 105، توبه// 83، کهف// 67و 72و 75، انبیاء// 24، شعراء// 62و 118، قصص// 34) ، وَلِی نَعجَةٌ (ص// 23) ، ما کانَ لی (ص// 69، ابراهیم// 22) ، وَلی فیها مأربُ (طه// 18) همه را به اسکان یاء خوانده است.
روایت بزی در قَومِی اتَّخَذُوا (فرقان// 30) به فتح یاء است، و در لِی دینِ (کافرون// 6) دو وجه فتح و اسکان هر دو صحیح است (قنبل به سکون) ، ابن کثیر مالِی لا اَرَی الهُدهُدَ (نمل// 20) را به فتح یاء خوانده است.
یاءات زوائد:
ابن کثیر، یومَ یأتِ (هود// 105) ، تؤتُونِ (یوسف// 66) ، اَلمُتَعالِ (رعد// 10) ، لَئِن اَخَّرتَنِ (اسراء// 62) ، اَنْ یهدِینِ (کهف// 24) ، اِن تَرَنِ (کهف// 38) ، اَن یؤتِینِ (کهف// 39) ، ما کُنّا نَبغِ (کهف// 62) ، اَن تُعَلِّمَنِ (کهف// 66) ، اَلّا تَتَّبِعَنِ (طه// 93) ، اَتُمِدُّونَنِ (نمل// 36) ، وَالبادِ (حج// 25) ، کَالجَوابِ (سبأ// 13) ، اَلتَّلاقِ (غافر// 15) ، اَلتَّنادِ (غافر// 32) ، وَالتَّبِعُونِ (غافر// 38) وَالجَوارِ (شوری// 32) ، اِلَی الدّاعِ (قمر// 8) ، المُنادِ (ق// 41) ، یَسرِ (فجر// 4) را به اثبات یاء در هر حال (وقف و وصل) خوانده است. و در جابُوا الصَّخرَ بِالوادِ (فجر// 9) ابن کثیر به اثبات یاء در هر حال، و به روایت قنبل، در وقف آن دو وجه ذکر شده.
و به روایت بزی به اثبات یاء در هر حال در: دُعاءِ (ابراهیم// 40) ، یدْعُ الدّاعِ (قمر// 6) ، اَکرَمنِ (فجر// 15) ، اَهانَنِ (فجر// 16) ، بالوادِ (فجر// 9) . در مورد اخیر قنبل در وقف با بزی موافق است. و به روایت قنبل به اثبات یاء در هر حال: اِنَّهُ مَنْ یتَّقِ وَ یصْبِرْ (یوسف// 90) ، ولی در نَرْتَع (یوسف// 12) به اثبات و حذف یاء در هر حال روایت شده است.
ابن کثیر فما آتَینِ (نمل// 36) را به حذف یاء در هر حال خوانده است و کلمات: هادٍ (رعد //7 و 33، زمر// 36، غافر// 33) ، والٍ (رعد// 11) ، واقٍ (رعد// 34 و 37، غافر// 21) ، باقٍ (نمل// 96) را به اثبات یاء فقط در حال وقفی، و در: یُنادِ (ق// 41) به دو وجه حذف و اثبات یاء در وقف خوانده است.
یاء ضمیر متکلم (یاء اضافه) :
1. یاءات اضافه که بعدش همزه قطع مفتوح باشد، ابن کثیر (مثل نافع و ابو عمرو) به فتح یاء خوانده است. مثل اِنّی اَخافَ، اِنّی اَعلَمُ، اِنّی اَری. و او در چهارده موضع به سکون یاء خوانده است، و آنها عبارتد از: اَرِنِی اَنْظَرُ (اعراف// 143) ، لاتَفتِنّی اَلا (توبه// 49) ، فَاتَّبِعنی اَهْدِکَ (مریم// 42) ، وَ تَرْحَمْنی اَکُن (هود// 47) ، لِیبلُونَی ءَاَشکُر (نمل// 41) ، سَبِیلی اَدْعُوا (یوسف// 10) ، یأذَنَ لی اَبی (یوسف// 36) ، مِن دونی اَولیاءَ (کهف// 98) ، اِجْعَلْ لی ءایةً (آل عمران// 41، مریم// 9)
و در هفت موضع قنبل به سکون و بزی به فتح یاء خوانده است: فَطَرنی اَفَلا (هود// 51) ، اِنّی اَریکُم (هود// 84) ، لکِنّی اریکُم (هود// 29، احقاف// 23) ، تَحْتی اَفَلا (زخرف// 50) ، اَوْزِعْنی اَنْ (نمل// 19، احقاف// 15) . و عِندِی اَوَ لَمْ (قصص// 78) را قنبل به فتح و بزی به سکون خوانده‌اند.
2. یاءات اضافه که بعدش همزه قطع مکسور آمده، قرائت ابن کثیر به سکون یاء است. ولی در دُعائیَ اِلّا فِراراً (نوح// 6) ، ءابائِی اِبراهیمَ (یوسف// 38) به فتح یاء خوانده است، اما بر طبق روش خود در یدِی اِلَیکَ (مائده// 30) ، اُمّی اِلهَینِ (مائده// 118)
و اَجْرِی اِلّا (یونس// 72، هود// 29و 51، سبأ// 47، شعراء// 109و 127و 145و 164و 180) را به سکون یاء خوانده است.
3. یاءات اضافه که بعدش همزه قطع مضموم آمده، در کلیه آنها قرائت ابن کثیر به سکون یاء است.
در موارد دیگر که بعد از یاءات اضافه همزه وصل با لام تعریف یا بدون آن آمده، قرائت ابن کثیر به فتح یاء است، مثل: عَهدیَ الظّالمینَ (بقره// 124) ، اِنّیَ اصْطفَیتُکَ (اعراف// 144) ، اَخِیَ اشْدُدْ (طه// 30-31) ، نَفْسِیَ اذهَب (طه// 41-42) ، ذِکریَ اذْهَبا (طه// 42-43) ، بَعدیَ اسْمهُ (صف// 6) ، مِنْ وَرائیَ وَ کانَتْ (مریم// 5) ، شُرَکائِیَ قالُوا (فصلت// 47) .
و در کلمات بَیتِی (بقره// 125، حج// 26، نوح// 28) ، وَجْهِی (آل عمران// 20، انعام// 79) ، مَعی (اعراف// 105، توبه// 83، کهف// 67و 72و 75، انبیاء// 24، شعراء// 62و 118، قصص// 34) ، وَلِی نَعجَةٌ (ص// 23) ، ما کانَ لی (ص// 69، ابراهیم// 22) ، وَلی فیها مأربُ (طه// 18) همه را به اسکان یاء خوانده است.
روایت بزی در قَومِی اتَّخَذُوا (فرقان// 30) به فتح یاء است، و در لِی دینِ (کافرون// 6) دو وجه فتح و اسکان هر دو صحیح است (قنبل به سکون) ، ابن کثیر مالِی لا اَرَی الهُدهُدَ (نمل// 20) را به فتح یاء خوانده است.
یاءات زوائد:
ابن کثیر، یومَ یأتِ (هود// 105) ، تؤتُونِ (یوسف// 66) ، اَلمُتَعالِ (رعد// 10) ، لَئِن اَخَّرتَنِ (اسراء// 62) ، اَنْ یهدِینِ (کهف// 24) ، اِن تَرَنِ (کهف// 38) ، اَن یؤتِینِ (کهف// 39) ، ما کُنّا نَبغِ (کهف// 62) ، اَن تُعَلِّمَنِ (کهف// 66) ، اَلّا تَتَّبِعَنِ (طه// 93) ، اَتُمِدُّونَنِ (نمل// 36) ، وَالبادِ (حج// 25) ، کَالجَوابِ (سبأ// 13) ، اَلتَّلاقِ (غافر// 15) ، اَلتَّنادِ (غافر// 32) ، وَالتَّبِعُونِ (غافر// 38) وَالجَوارِ (شوری// 32) ، اِلَی الدّاعِ (قمر// 8) ، المُنادِ (ق// 41) ، یَسرِ (فجر// 4) را به اثبات یاء در هر حال (وقف و وصل) خوانده است. و در جابُوا الصَّخرَ بِالوادِ (فجر// 9) ابن کثیر به اثبات یاء در هر حال، و به روایت قنبل، در وقف آن دو وجه ذکر شده.
و به روایت بزی به اثبات یاء در هر حال در: دُعاءِ (ابراهیم// 40) ، یدْعُ الدّاعِ (قمر// 6) ، اَکرَمنِ (فجر// 15) ، اَهانَنِ (فجر// 16) ، بالوادِ (فجر// 9) . در مورد اخیر قنبل در وقف با بزی موافق است. و به روایت قنبل به اثبات یاء در هر حال: اِنَّهُ مَنْ یتَّقِ وَ یصْبِرْ (یوسف// 90) ، ولی در نَرْتَع (یوسف// 12) به اثبات و حذف یاء در هر حال روایت شده است.
ابن کثیر فما آتَینِ (نمل// 36) را به حذف یاء در هر حال خوانده است و کلمات: هادٍ (رعد //7 و 33، زمر// 36، غافر// 33) ، والٍ (رعد// 11) ، واقٍ (رعد// 34 و 37، غافر// 21) ، باقٍ (نمل// 96) را به اثبات یاء فقط در حال وقفی، و در: یُنادِ (ق// 41) به دو وجه حذف و اثبات یاء در وقف خوانده است.
