فهرست
قسمت 9  - همزه در قرائت حمزه کوفی

قسمت 9 - همزه در قرائت حمزه کوفی

  • 23 دقیقه مدت
  • 83 دریافت شده
قسمت: 9
كارشناسان مهمان کریم دولتی
نام سریالی: قرآن و قرائات - کریم دولتی
در این برنامه آقای کریم دولتی به آموزش همزه در قرائت حمزه کوفی می پردازد.
قاعده در چگونگی وقف

حمزه، همزه در اول کلمه را به تحقیق، و اگر در وسط یا آخر کلمه باشد با تغییراتی آن را به تحفیف می‌خواند.

همزه ساکن ماقبل متحرک به سکون لازم

مثل: یاکل، بوانا، تاثیما، الذئب، بئس، البته سکون در وسط کلمه اصلی است ولی سکون روی همزه در آخر کلمه، ممکن است اصلی باشد، مثل: اقرا، لم ینبا، ان یشا و نبیء، و یا عارضی باشد که برای وقف، ساکن شده، مثل: بدء، انشا، اسوء، عن النباء، من حما و لؤلؤء. حکم همزه ساکن ماقبل متحرک وسط یا آخر کلمه به سکون لازم یا عارض در موقع وقف بر آنها ابدال همزه به حرف مدی از جنس حرکت ماقبل آن است.

تبصره

کلمه رئیا، تؤوی و تؤویه پس از ابدال دو وجه دارد: اظهار حرف مبدله، یا ادغام آن در حرف بعدی. کلمه رؤیاک، الرؤیا و رؤیای، که در وقف بر آنها همزه بدل به واو می‌شود، جایز است اظهار این واو مبدله، و هم قلب واو مبدله به یاء، و ادغام در یاء بعدی. (طبق قاعده مقرره که وقتی واو و یاء در کلمه‌ای جمع شوند، که اول واو ساکن و بعد یاء متحرک باشد، واو را تبدیل به یاء نموده و در یاء بعدی ادغام می‌کنند) دو کلمه انبئهم و نبئهم بعد از ابدال همزه به یاء در وقف بر آنها، بر روی حرکت هاء ضمیر حمزه دو وجه دارد:

1. کسره هاء چون یاء مبدله قبل از هاء ضمیر آمده و مثل فیهم و یزکیهم شده.
2. ضم هاء نظر به اصل که مضموم بوده است، مثل: انبیهم و نبیهم.

همزه متحرک ماقبل ساکن

الف. سکون روی حرف صحیح، و همزه بعد از آن در وسط کلمه، مثل: شطاه، القران، الظمان، الافئدة و مسئولا، یا اینکه همزه در آخر کلمه باشد، مثل: الخبء، المرء، ملء و دفء.
ب. ساکن ماقبل همزه متحرک، حرف لین، و همزه در وسط یا آخر کلمه باشد، مثل: سوءة، موئلا، سواتکم، شیئا و ظن السوء.
ج. ساکن ماقبل همزه از حروف مدی (واو و یاء) و همزه در وسط یا آخر کلمه باشد: السوای، سیئت، المسئ، ان تبوء، وجئ حکم وقف بر این سه قسم نقل و حذف است یعنی حرکت همزه به ماقبل داده شده و خود حذف می‌گردد.

تبصره

می‌توان واو و یاء ساکن اصلی در مثالهای بالا را مثل واو و یاء ساکن زائده قرار داده، و همزه بعد از واو اصلی را تبدیل به واو، و همزه واقع بعد از یاء اصلیه را تبدیل به یاء، و در واو و یاء قبلی که اصلیه هستند ادغام نمود، و در همزه وسط یا آخر کلمه فرقی هم نمی‌کند، مثل: السوای، سیئت و سواة، که می‌شوند: السوا، سییت و سوة.
و اگر همزه متحرک بعد از الف در وسط کلمه باشد، حکم آن در وقف، تسهیل (بین بین) به قصر یا مد است، مثل: جائنا، دعاء، نداء، هاءم، اولیاءه، خائفین و الملئکة. و اگر همزه متحرک بعد از الف در آخر کلمه بود، مثل: جاء، السفهاء، السماء، یشاء و الاعداء، حکم این قسم، ابدال همزه به الف است به قصر یا توسط یا مد.
و اگر ماقبل همزه متحرک، واو و یاء زائده باشد، مثل: خطیئة، النسیی، قروء، بریئون و بریء، در این قسم تخفیف همزه ابدال آن از جنس حرف زائد و سپس ادغام در آن است، و فرقی بین همزه وسط یا آخر کلمه نیست، و بر سکون تشدید حاصله از ادغام همزه‌ای که در آخر کلمه بوده جایز است دخول روم وقتی حرکت همزه محذوفه مکسور یا مضموم بوده، و اشمام وقتی مضموم بوده است.

همزه متحرک، ماقبل هم متحرک

9 قسم می‌شود:
1. همزه مفتوح ماقبل مکسور، مثل: خاطئة، ناشئة، ماة، بایکم، لاهب. حکم حمزه در وقف بر این کلمات ابدال آن به یاء خالص است.
2. همزه مفتوح، ماقبل مضموم، مثل: یؤید، مؤذن، فؤادک، یؤاخذ، لؤلؤا. حکم همزه در وقف بر این کلمات ابدال آن به واو خالص است.
و در هفت شکل دیگر، یعنی: همزه مفتوح ماقبل مفتوح، مثل: سال، ماب و شنان؛ همزه مکسور ماقبل مفتوح، مثل: بئیس، یؤمئذ و مطمئن؛ همزه مکسور ماقبل مکسور، مثل: خاطئین، بارئکم و متکئین؛ همزه مکسور ماقبل مضموم، مثل: سئلوا، سئل و سئلت (در این قسم وجه دیگری از طریق اخفش آمده و آن ابدال به واو خالص است)؛ همزه مضموم ماقبل مفتوح، مثل: رءف، یکلؤکم و توزهم؛ همزه مضموم ماقبل مکسور، مثل: انبئونی، مستهزؤن، لیواطؤا (در این قسم وجه دیگری از طریق اخفش آمده و آن ابدال به یاء خالص است و از حمزه حذف همزه و ضم ماقبل آن)؛ همزه مضموم ماقبل مضموم، مثل: برؤسکم. تخفیف همزه در وقف بر این هفت شکل اخیر، و تسهیل (بین بین) قول واحد است.

تبصره

گاهی همزه در اصول و بنا در وسط کلمه واقع شده، مثل: سال، رءف، یئس، قاعده تخفیف آن در وقف مسلم است، ولی اگر همزه بوسیله بعضی حروف زائده در وسط کلمه واقع شود، مانند: هاانتم، یا ادم، لابویه، لانتم، ءانتم، و اوحی، فاواری، ساوریکم، کانهم، که انفصال این حروف به اصل کلمه صدمه‌ای نمی‌زند، در وقف بر اینها دو وجه است: تحقیق، نظر به اصل که همزه در اول کلمه بوده، و اجرای قواعد تخفیف نظر به وضع موجود.

در کلمات: الذی اؤتمن، یا صالح ائتنا، الی الهدی ائتنا، لقاءنا ائت، یقول ائذن چون امکان وقف بر کلمه قبل از همزه است، فقط تحقیق را صحیح دانسته است.

قطعات صوتی

  • عنوان
    زمان
  • 23:14

مشخصات

سایر مشخصات

تصاویر

قسمت‌های دیگر

پایگاه قرآن