- 916
- 1000
- 1000
- 1000
سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم
جلسه چهاردهم، به کارشناسی استاد غلامرضا شاه میوه اصفهانی
در برنامه امروز سبک شناسی به بررسی سبک شهید محمود خلیل الحصری می‌پردازیم. جایگاه او در عالم قرائت جایگاه ویژه و ممتازی است. سبک ایشان مبتنی بر آرامش و به دور از آرایه های صوتی و لحنی و بیشتر با هدف بیان و وضوح الفاظ و کلمات و توجه به مفهوم و معناست. وی لقب شیخ المقارع را در مصر دارد و به عنوان کسی که اولین دوره ترتیل را در سال 1961 میلادی ضبط کرده است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
او یکی از افرادی است که در بخش تجوید و ادای احکام تلاوت به عنوان قاری مرجع به حساب می آید و همین موضوع سبب شده که ثبتی را ایشان ارائه کند که مبتنی بر وضوح الفاظ و کلمات بوده و به دور از آرایه هایی که از قراء دیگر می شنویم، باشد. اصل برای ایشان در ارائه مقامات، سلامت کلمات، وضوح حروف و رعایت احکام است. سبک او مبتنی بر آرامش و سبکی است که بیشتر توجه شونده را به اصل کلام الهی جلب می‌کند.
از حیث صدا، صدای ایشان در حوزه اصوات متوسط متمایل به بم است و از یک زنگ بسیار مطلوب برخوردار است که آرامش بیشتری را به شنونده القاء می کند. از حیث انعطاف و تحریر صدایی متوسط همراه با تحریرهای متوسط و کند دارد و در بخش وسعت نیز در برخی از تلاوت ها تا 11 درجه صوتی را نشان داده است، اما ممکن است به شکل استثنایی در برخی از تلاوت ها تا 15 درجه صوتی نیز صدای خود را افزایش داده باشد.
در خصوص قدرت و حجم، صدایشان جز صدای قوی و دارای حجم مناسب است که زیبایی خاصی به صدایشان بخشیده است. در حوزه بافت لحنی نیز محور اصلی در مقامات برای ایشان بیات و راست اما از دیگر مقامات هم استفاده نموده است و علیرغم آنکه تلورانس نوت های ایشان در هر فراز لحنی زیاد نیست، اما تحرک بسیار خوبی در پردازش کلمات دارد و ترکیباتی نیز گاهی در تلاوت های ایشان دیده می‌شود. از جمله ترکیباتی که ایشان در تلاوت دارد، انتقال از حجاز به راست است. همچنین ترکیب مشهوری که از حجازکار در بالا شروع شده و از نهاوند به پایین ختم می شود که این ترکیب مبنای دوره ترتیل ایشان نیز قرار گرفته است.
روش اوج گیری ایشان از درجه 4 توسط مقام راست است، اما تقیدی به اینکه در ادامه راست را اجرا کند، ندارد و گاهی در همان ردیف درجه 4 راست به چهارگاه نیز منتقل می‌شود. ایشان از حیث سرعت تلاوت دور کندی دارد و جزو قاریان کندخوان است. در حوزه ارائه ردیف های ابداعی او جزو قاریان کم کار است اما همان ردیف هایی که ارائه نموده ابداع خود ایشان است، هرچند متنوع نیست.
در حوزه ارائه غفلات، او غفلاتی آرام و ساده اجرا می‌کند و پایانه نغمات ایشان بسیار کم تحرک و معمولی است. از دیگر ویژگی‌های سبکی ایشان عدم تمایل به ارائه پرده های بالا یا جوابات است که این عدم تمایل در اکثر تلاوت های ایشان دیده می شود و حتی گاهی این تلاوت ها را در کمتر از یازده درجه هم ارائه نموده است که در حوزه وسعت موضوعی نادر و کمیاب در حوزه تلاوت است. بعد از اینکه به اکتاو دوم رسید گاهی یک اکتاو پایین تر را ایشان در پرده‌های بم ارائه می‌کند. در بخش تحریر یکی از نمونه‌های بارز تحریرهای درشت یا کند در تلاوت است که آنها را گاهی در غفلات و گاهی روی نغمات ارائه کرده است.
نکته بعدی در حوزه توجه به مفهوم رعایت تشبیه و اشباع است که در برخی از قراء بزرگ این امر به عنوان یک مبنا و یک اصل مورد نظر بوده که وقتی قاری به دلیل وقف اظطراری در وسط جمله وقف می کند، غفله را در حالت انتظاری یا معلق نگاه داشته و در پایان آیه که عبارت کامل می‌شود به سمت قرار نغمه حرکت می‌کند. وی به دلیل سبک آرام همراه با خشوع و توجه به معنا و وضوح کلمات که ارائه نموده، به وی در مصر لقب قاری الرسول داده‌اند. مفهوم آن این است که انگار در بین علمای مصر تنها کسی است که تلاوت هایش به دلیل آنکه کمتر از آرایه های لحنی و نمایه های صوتی و لحنی استفاده می نماید، به همین دلیل به وی این لقب را داده اند.
در برنامه امروز سبک شناسی به بررسی سبک شهید محمود خلیل الحصری می‌پردازیم. جایگاه او در عالم قرائت جایگاه ویژه و ممتازی است. سبک ایشان مبتنی بر آرامش و به دور از آرایه های صوتی و لحنی و بیشتر با هدف بیان و وضوح الفاظ و کلمات و توجه به مفهوم و معناست. وی لقب شیخ المقارع را در مصر دارد و به عنوان کسی که اولین دوره ترتیل را در سال 1961 میلادی ضبط کرده است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
او یکی از افرادی است که در بخش تجوید و ادای احکام تلاوت به عنوان قاری مرجع به حساب می آید و همین موضوع سبب شده که ثبتی را ایشان ارائه کند که مبتنی بر وضوح الفاظ و کلمات بوده و به دور از آرایه هایی که از قراء دیگر می شنویم، باشد. اصل برای ایشان در ارائه مقامات، سلامت کلمات، وضوح حروف و رعایت احکام است. سبک او مبتنی بر آرامش و سبکی است که بیشتر توجه شونده را به اصل کلام الهی جلب می‌کند.
از حیث صدا، صدای ایشان در حوزه اصوات متوسط متمایل به بم است و از یک زنگ بسیار مطلوب برخوردار است که آرامش بیشتری را به شنونده القاء می کند. از حیث انعطاف و تحریر صدایی متوسط همراه با تحریرهای متوسط و کند دارد و در بخش وسعت نیز در برخی از تلاوت ها تا 11 درجه صوتی را نشان داده است، اما ممکن است به شکل استثنایی در برخی از تلاوت ها تا 15 درجه صوتی نیز صدای خود را افزایش داده باشد.
در خصوص قدرت و حجم، صدایشان جز صدای قوی و دارای حجم مناسب است که زیبایی خاصی به صدایشان بخشیده است. در حوزه بافت لحنی نیز محور اصلی در مقامات برای ایشان بیات و راست اما از دیگر مقامات هم استفاده نموده است و علیرغم آنکه تلورانس نوت های ایشان در هر فراز لحنی زیاد نیست، اما تحرک بسیار خوبی در پردازش کلمات دارد و ترکیباتی نیز گاهی در تلاوت های ایشان دیده می‌شود. از جمله ترکیباتی که ایشان در تلاوت دارد، انتقال از حجاز به راست است. همچنین ترکیب مشهوری که از حجازکار در بالا شروع شده و از نهاوند به پایین ختم می شود که این ترکیب مبنای دوره ترتیل ایشان نیز قرار گرفته است.
روش اوج گیری ایشان از درجه 4 توسط مقام راست است، اما تقیدی به اینکه در ادامه راست را اجرا کند، ندارد و گاهی در همان ردیف درجه 4 راست به چهارگاه نیز منتقل می‌شود. ایشان از حیث سرعت تلاوت دور کندی دارد و جزو قاریان کندخوان است. در حوزه ارائه ردیف های ابداعی او جزو قاریان کم کار است اما همان ردیف هایی که ارائه نموده ابداع خود ایشان است، هرچند متنوع نیست.
در حوزه ارائه غفلات، او غفلاتی آرام و ساده اجرا می‌کند و پایانه نغمات ایشان بسیار کم تحرک و معمولی است. از دیگر ویژگی‌های سبکی ایشان عدم تمایل به ارائه پرده های بالا یا جوابات است که این عدم تمایل در اکثر تلاوت های ایشان دیده می شود و حتی گاهی این تلاوت ها را در کمتر از یازده درجه هم ارائه نموده است که در حوزه وسعت موضوعی نادر و کمیاب در حوزه تلاوت است. بعد از اینکه به اکتاو دوم رسید گاهی یک اکتاو پایین تر را ایشان در پرده‌های بم ارائه می‌کند. در بخش تحریر یکی از نمونه‌های بارز تحریرهای درشت یا کند در تلاوت است که آنها را گاهی در غفلات و گاهی روی نغمات ارائه کرده است.
نکته بعدی در حوزه توجه به مفهوم رعایت تشبیه و اشباع است که در برخی از قراء بزرگ این امر به عنوان یک مبنا و یک اصل مورد نظر بوده که وقتی قاری به دلیل وقف اظطراری در وسط جمله وقف می کند، غفله را در حالت انتظاری یا معلق نگاه داشته و در پایان آیه که عبارت کامل می‌شود به سمت قرار نغمه حرکت می‌کند. وی به دلیل سبک آرام همراه با خشوع و توجه به معنا و وضوح کلمات که ارائه نموده، به وی در مصر لقب قاری الرسول داده‌اند. مفهوم آن این است که انگار در بین علمای مصر تنها کسی است که تلاوت هایش به دلیل آنکه کمتر از آرایه های لحنی و نمایه های صوتی و لحنی استفاده می نماید، به همین دلیل به وی این لقب را داده اند.
