- 452
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 50، نکاتی درباره وقف و ابتدا
جناب آقای پورزرگری در این برنامه به تشریح نکاتی درباره وقف و ابتدا می پردازد و مروری بر دروس جلسات قبل دارند.
قاعده درباره الذى و الذین.
الذى و الذین در آغاز آیات قرآن، از نظر ترکیبى و وقف و ابتدا, به سه دسته تقسیم مى شود: 1 ـ در بعضى از موارد, ممکن است یکى از نقشهاى زیر را داشته باشد: الف ) وصف براى ماقبل .
ب ) خبر براى مبتداى محذوف .
ج ) مبتدا.
مثال: (ذلک الکتاب لا ریب فیه هدى للمتقین, الذین یؤمنون بالغیب ) ((180))
(الذین) در این آیه، ممکن است صفت براى (متقین ) باشد, که در این صورت ,وقف بر (للمتقین ), وقف حسن است , و نیز مى تواند خبر براى مبتداى محذوف باشد: (هم الذین یؤمنون بالغیب ), با این تـرکـیب , وقف بر (للمتقین ), وقف کافى است , و نیز مى تواند مبتدا باشد, که در این صورت , جمله (اولـئک عـلـى هـدى مـن ربـهم ) ((181))
, خبر آن است , با این ترکیب , وقف بر (للمتقین ), وقف تام است .
مثال دیگر: (وما یضل الا الفاسقین, الذین ینقضون عهد اللّه ) ((182))
(الـذیـن ) در ایـن آیه نیز ممکن است صفت براى (فاسقین ) باشد و ممکن است خبربراى مبتداى مـحـذوف بـاشـد: (هم الذین ), و نیز ممکن است مبتدا باشد, که در این صورت , جمله (اولئک هم الخاسرون ) ((183)) خبرش است .
2 ـ در اکثر موارد, یکى از دو نقش زیر براى آن ممکن است : الف ) وصف براى ماقبل .
ب ) خبر براى مبتداى محذوف .
مـثـال : (یـا ایـها الناس اعبدوا ربکم الذى خلقکم والذین من قبلکم لعلکم تتقون ,الذى جعل لکم الارض فراشا) ((184))
(الـذى ) در این آیه , هم ممکن است صفت براى (ربکم ) باشد, که در این صورت ,وقف بر (تتقون ), وقـف حسن است , و هم ممکن است خبر براى مبتداى محذوف باشد: (هو الذى جعل لکم ), که در این صورت, وقف بر (تتقون ), وقف کافى است .
3 ـ در هـفت مورد, فقط نقش مبتدا را دارد و وصل کلمه ماقبل به آن جایز نیست ,آن هفت مورد, عبارتند از: (ولـئن اتـبـعـت اهـوآءهم بعد الذى جءک من العلم مالک من اللّه من ولى ولا نصیر,الذین اتیناهم الکتاب یتلونه حق تلاوته اولئک یؤمنون به ),.
و چنانچه پس از آن علمى که تو را حاصل شد, باز از هوس هاى آنان پیروى کنى ,در برابر خدا سرور و یاورى نخواهى داشت، کسانى که کتاب [آسمانى ] به آنان داده ایم , [و] آن را چنانکه باید مى خوانند, ایشانند که بدان ایمان دارند, (بقره (2), آیه 120 و 121).
(ولـئن اتـبـعـت اهـوآءهم من بعد ما جءک من العلم انک اذا لمن الظالمین , الذین اتیناهم الکتاب یعرفونه کما یعرفون ابنءهم ,.
و پـس از عـلمى که تو را [حاصل ] آمده , اگر از هوسهاى ایشان پیروى کنى , درآن صورت , جدا از سـتـمـکاران خواهى بود, کسانى که به ایشان کتاب [آسمانى ]داده ایم , همانگونه که پسران خود را مى شناسند, او [ محمد] را مى شناسند),(همان , آیه 145 و 146).
(فـلـهـم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون , الذین یاءکلون الربوا لایقومون الا کما یقوم الذى یتخبطه الشیطان من المس ,.
پـاداش آنـان نـزد پـروردگـارشـان بـراى آنان خواهد بود, و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مى شوند, کسانى که ربا مى خورند, [از گور] برنمى خیزند, مگر مانندبرخاستن کسى که شیطان بر اثر تماس , آشفته سرش کرده است , (همان , آیه 274و 275).
(قل انما هو اله واحد واننى برى ء مما تشرکون , الذین اتیناهم الکتاب یعرفونه کما یعرفون ابنءهم ,.
بگو: او تنها معبودى یگانه است , و بى تردید, من از آنچه شریک [او] قرارمى دهید بیزارم , کسانى که کتاب [آسمانى ] به آنان داده ایم , همانگونه که پسران خود را مى شناسند, او [ پیامبر] را مى شناسند, (انعام (6), آیه 19 و 20).
(واللّه لا یهدى القوم الظالمین, الذین امنوا وهاجروا وجاهدوا فى سبیل اللّه باموالهم وانفسهم اعظم درجة عنداللّه ,.
و خدا بیدادگران را هدایت نخواهد کرد, کسانى که ایمان آورده و هجرت کرده ودر راه خدا با مال و جـانشان به جهاد پرداخته اند, نزد خدا مقامى هرچه والاتردارند, و اینان همان رستگارانند, (توبه (9), آیه 19 و 20).
(ولا یـاءتـونـک بـمـثل الا جئناک بالحق واحسن تفسیرا, الذین یحشرون على وجوههم الى جهنم اولئک شر مکانا واضل سبیلا,.
و بـراى تو مثلى نیاوردند, مگر آنکه [ما] حق را با نیکوترین بیان براى توآوردیم , کسانى که ـ به رو درافتاده ـ به سوى جهنم رانده مى شوند, آنان بدترین جاى و گم ترین راه را دارند), (فرقان (25), آیه 33 و 34).
(وکـذلک حقت کلمت ربک على الذین کفروا انهم اصحاب النار, الذین یحملون العرش ومن حوله یسبحون بحمد ربهم ,.
و بدین سان فرمان پروردگارت درباره کسانى که کفر ورزیده بودند, به حقیقت پیوست , که ایشان هـمـدمـان آتـش خواهند بود, کسانى که عرش [خدا] را حمل مى کنند, و آنها که پیرامون آنند, به سپاس پروردگارشان تسبیح مى گویند),(مؤمن (40), آیه 6 و 7).
قاعده درباره الذى و الذین.
الذى و الذین در آغاز آیات قرآن، از نظر ترکیبى و وقف و ابتدا, به سه دسته تقسیم مى شود: 1 ـ در بعضى از موارد, ممکن است یکى از نقشهاى زیر را داشته باشد: الف ) وصف براى ماقبل .
ب ) خبر براى مبتداى محذوف .
ج ) مبتدا.
مثال: (ذلک الکتاب لا ریب فیه هدى للمتقین, الذین یؤمنون بالغیب ) ((180))
(الذین) در این آیه، ممکن است صفت براى (متقین ) باشد, که در این صورت ,وقف بر (للمتقین ), وقف حسن است , و نیز مى تواند خبر براى مبتداى محذوف باشد: (هم الذین یؤمنون بالغیب ), با این تـرکـیب , وقف بر (للمتقین ), وقف کافى است , و نیز مى تواند مبتدا باشد, که در این صورت , جمله (اولـئک عـلـى هـدى مـن ربـهم ) ((181))
, خبر آن است , با این ترکیب , وقف بر (للمتقین ), وقف تام است .
مثال دیگر: (وما یضل الا الفاسقین, الذین ینقضون عهد اللّه ) ((182))
(الـذیـن ) در ایـن آیه نیز ممکن است صفت براى (فاسقین ) باشد و ممکن است خبربراى مبتداى مـحـذوف بـاشـد: (هم الذین ), و نیز ممکن است مبتدا باشد, که در این صورت , جمله (اولئک هم الخاسرون ) ((183)) خبرش است .
2 ـ در اکثر موارد, یکى از دو نقش زیر براى آن ممکن است : الف ) وصف براى ماقبل .
ب ) خبر براى مبتداى محذوف .
مـثـال : (یـا ایـها الناس اعبدوا ربکم الذى خلقکم والذین من قبلکم لعلکم تتقون ,الذى جعل لکم الارض فراشا) ((184))
(الـذى ) در این آیه , هم ممکن است صفت براى (ربکم ) باشد, که در این صورت ,وقف بر (تتقون ), وقـف حسن است , و هم ممکن است خبر براى مبتداى محذوف باشد: (هو الذى جعل لکم ), که در این صورت, وقف بر (تتقون ), وقف کافى است .
3 ـ در هـفت مورد, فقط نقش مبتدا را دارد و وصل کلمه ماقبل به آن جایز نیست ,آن هفت مورد, عبارتند از: (ولـئن اتـبـعـت اهـوآءهم بعد الذى جءک من العلم مالک من اللّه من ولى ولا نصیر,الذین اتیناهم الکتاب یتلونه حق تلاوته اولئک یؤمنون به ),.
و چنانچه پس از آن علمى که تو را حاصل شد, باز از هوس هاى آنان پیروى کنى ,در برابر خدا سرور و یاورى نخواهى داشت، کسانى که کتاب [آسمانى ] به آنان داده ایم , [و] آن را چنانکه باید مى خوانند, ایشانند که بدان ایمان دارند, (بقره (2), آیه 120 و 121).
(ولـئن اتـبـعـت اهـوآءهم من بعد ما جءک من العلم انک اذا لمن الظالمین , الذین اتیناهم الکتاب یعرفونه کما یعرفون ابنءهم ,.
و پـس از عـلمى که تو را [حاصل ] آمده , اگر از هوسهاى ایشان پیروى کنى , درآن صورت , جدا از سـتـمـکاران خواهى بود, کسانى که به ایشان کتاب [آسمانى ]داده ایم , همانگونه که پسران خود را مى شناسند, او [ محمد] را مى شناسند),(همان , آیه 145 و 146).
(فـلـهـم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون , الذین یاءکلون الربوا لایقومون الا کما یقوم الذى یتخبطه الشیطان من المس ,.
پـاداش آنـان نـزد پـروردگـارشـان بـراى آنان خواهد بود, و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مى شوند, کسانى که ربا مى خورند, [از گور] برنمى خیزند, مگر مانندبرخاستن کسى که شیطان بر اثر تماس , آشفته سرش کرده است , (همان , آیه 274و 275).
(قل انما هو اله واحد واننى برى ء مما تشرکون , الذین اتیناهم الکتاب یعرفونه کما یعرفون ابنءهم ,.
بگو: او تنها معبودى یگانه است , و بى تردید, من از آنچه شریک [او] قرارمى دهید بیزارم , کسانى که کتاب [آسمانى ] به آنان داده ایم , همانگونه که پسران خود را مى شناسند, او [ پیامبر] را مى شناسند, (انعام (6), آیه 19 و 20).
(واللّه لا یهدى القوم الظالمین, الذین امنوا وهاجروا وجاهدوا فى سبیل اللّه باموالهم وانفسهم اعظم درجة عنداللّه ,.
و خدا بیدادگران را هدایت نخواهد کرد, کسانى که ایمان آورده و هجرت کرده ودر راه خدا با مال و جـانشان به جهاد پرداخته اند, نزد خدا مقامى هرچه والاتردارند, و اینان همان رستگارانند, (توبه (9), آیه 19 و 20).
(ولا یـاءتـونـک بـمـثل الا جئناک بالحق واحسن تفسیرا, الذین یحشرون على وجوههم الى جهنم اولئک شر مکانا واضل سبیلا,.
و بـراى تو مثلى نیاوردند, مگر آنکه [ما] حق را با نیکوترین بیان براى توآوردیم , کسانى که ـ به رو درافتاده ـ به سوى جهنم رانده مى شوند, آنان بدترین جاى و گم ترین راه را دارند), (فرقان (25), آیه 33 و 34).
(وکـذلک حقت کلمت ربک على الذین کفروا انهم اصحاب النار, الذین یحملون العرش ومن حوله یسبحون بحمد ربهم ,.
و بدین سان فرمان پروردگارت درباره کسانى که کفر ورزیده بودند, به حقیقت پیوست , که ایشان هـمـدمـان آتـش خواهند بود, کسانى که عرش [خدا] را حمل مى کنند, و آنها که پیرامون آنند, به سپاس پروردگارشان تسبیح مى گویند),(مؤمن (40), آیه 6 و 7).
