فهرست
درس چهل و دوم - صفت استعلاء ، استفال

درس چهل و دوم - صفت استعلاء ، استفال

  • 12 دقیقه مدت
  • 381 دریافت شده
قسمت: 42
كارشناسان مهمان بهروز یاریگل
نام سریالی: آموزش تجوید قرآن - بهروز یاریگل
استاد یاریگل در این برنامه از آموزش تجوید به مبحث صفت استعلاء ، استفال می پردازند...
صفت استعلاء و استفال


صفت استعلاء:

استعلاء در "لغت" به معنای «برتری طلبی ، میل به بلندی» می باشد و از ریشه ی "عَلٰا" گرفته شده است:

اِنَّ فِرْعَوْنَ عَلٰا فِی الْاَرْضِ (آیه ٤ سوره قصص)

ترجمه: همانا فرعون در زمین برتری جویی کرد (٤)



و در اصطلاح "تجوید"، استعلاء عبارت است از میل ریشه ی زبان به سوی سقف دهان در هنگام تلفظ حرف.



در اثر این صفت ، حرف حالت پرحجم و درشتی به خود می گیرد که به این حالت "تفخیم" می گویند.



پس حروف استعلاء باید با صدای پرحجم و درشت تلفظ شوند که به این درشتی ، تفخیم گفته می شود.



حروف استعلاء هفت حرفند:

ص ، ض ، ط ، ظ ، خ ، غ ، ق



‫در هنگام اداى چهار حرف (ص ، ض ، ط ، ظ) قسمتى از سطح زبان ، سقف دهان را مى پوشاند و در نتیجه ، این حروف درشت تر و غلیظ تر از سه حرف دیگر تلفّظ مى شوند. ‬



نکته: درهنگام تلفظ حروف استعلا ، دهان بصورت عمودی باز میشود و حروف پر حجم ادا می شوند.



‫مثال: ‬

‫ص: ‬صـَلِّ ، صـَوْتُ ، صـَبِیًّا ، صَدْرى ، صُرِفَتْ ، یَصْبِرْ ، صَدَقَ ، صٰالِحینَ ، نُفَصِّلُ ، قَصَصَ ، صِرٰاطَ ، نَوٰاصِی ، صُحُفٍ ، نَصوُحاً ، فِی الصُّورِ ، اَصْدَقوُا



ض: ضَنْکاً ، اِلى ضُرٍّ ، یُضْلِلْ ، یَضْرِبُ ، نَضِجَتْ ، ضَرَبَ ، فَقَضٰهُنَّ ، ضِرٰاراً ، وَ الْاَرْضَ ، ضُعَفآء ، یَعَضُّ ، یَخوُضوُنَ ، فَلٰا تَضْرِبوُا





ط: بَطَشْتُمْ ، طُمِسَتْ ، طُوبى ، یُطْفِئُوا ، یُشْطِطْ ، طِفْلاً ، طَبَقاً ، لِلطّٰاغینَ ، لَطیفٌ ، یَطوُفُ ، اَطْرٰاف ، مُحیطٌ



ظ: الظِلِّ ، ظَلَمَ ، ظَهیرٍ ، مـُنـْظـَریـنَ ، فَظًّا ، ظِلالُها ، یَظْلِموُنَ ، غَلیظَ ، مٰا اَظُنُّ ، اَنْقَضَ ظَهْرَکَ ، تَظٰاهَرٰا



خ: خَشِىَ ، خَتَمَ ، خَسَفَ ، خَبَرٍ ، یُخْرِبُونَ ، اَخْبارَها ، خَرَجوُا ، بِخٰارِجینَ ، خِلٰافَکَ ، خیفَةً ، یَخوُضُ



غ: غَنِمْتُمْ ، غُلِبَتْ ، یَبْغُونَ ، یَغْلى ، نَغْفِرْ ، اَبْغیکُمْ ، غٰافِلینَ ، یَغیظُ ، غَیْرَ بٰاقٍ



ق: قَریباً ، قَبْلَ ، بِقَدَرٍ ، نُقَدِّسُ ، نَقْتَبِسْ ، لا اُقْسِمُ ، قَتَلوُا ، قِتٰالًا ، اَلْحَقّْ ، قُرْبٰانًا ، اَلطّٰارِقْ



نکته: هرگاه روی حروف استعلاء ، "کسره" و یا "یاء مدی" قرار بگیرد از میزان تفخیم این حروف کاسته خواهد شد اما از بین نمیرود.







صفت استفال:

استفال در "لغت" به معنای «پائین آمدن ، پست شدن» می باشد

و از ریشه ی "سَفَلَ" گرفته شده است:

اِنَّ الْمُنٰافِقینَ فِی الدَّرْکِ الْاَسْفَلِ مِنَ النّٰارِ (آیه ١٤٥ سوره نساء)

ترجمه: همانا منافقان در پست ترین طبقات آتش هستند (١٤٥)

و در اصطلاح "تجوید"، استفال عبارت است از پائین آمدن ریشه زبان و دور شدن آن از کام بالا.

در اثر این صفت ، حرف با صدای نازک و کم حجم تلفظ می شود که به این حالت "ترقیق" گفته می شود.



بغیر از حروف استعلاء(هفت حرف گفته شده)، بقیه حروف دارای صفت استفال هستند. پس استفال شامل ١٩ حرف (ا-ب-ت-ث-ج-ح-خ-د-ذ-ز-س-ش-ع-ف-ک-م-ن-و-ه-ی) میباشد که در هنگام تلفظ ، دهان بصورت افقی باز میشود و حروف نازک ادا میگردند.



‫نکته: ‬باید دقت کرد که درشتی حروف استعلاء در کلمات ، بر تلفظ حروف استفالِ قبل وبعد آنها تأثیر نگذارد.

‫پس در تـلفـّظ کـلمـات بـاید دقّت شود که هر حرف با صفت خود اداء شود و حالت حرف مجاور را به خود نگیرد.‬



‫مثال:‬

‫وَالَّیْلِ اِذَا سَجٰی ، مَا وَدَّعَکَ رَبُّکَ وَ مَا قَلَی‬

قطعات صوتی

  • عنوان
    زمان
  • 12:43

مشخصات

سایر مشخصات

تصاویر

قسمت‌های دیگر

پایگاه قرآن