- 1949
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 2 - صفات اصلی حروف
در این برنامه جناب آقای فربین به آموزش صفات اصلی حروف می پردازد.
صفات اصلی حروف - صفات شدة و رخوة
صفت سوم : شدّة
در لغت به معنای «قوت» و در اصطلاح تجویدی ، عبارتست از :
«انسداد کامل صوت در مخرج حرف»
این انسداد به حدی است که اگر برطرف نشود ، صدای حرف هرگز شنیده نخواهد شد .
حروفی که دارای صفت «شدّة» هستند ، عبارتند از : ء – ب – ت – ج – د – ط – ق – ک
این حروف را جهت سهولت فراگیری در عبارت «اَجِدُ قِطٍّ بَکَت» یعنی : «می بینم زنی به نام قِط که می گریست» گرد آورده اند .
برای تشخیص شدّة ، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم .
ملاحظه می شود در حروف شدّة ، صوت، پشت مخرج حرف محبوس می شود . مانند «ربّ»، تا وقتی که دو لب به هم بسته باشند ، «رب» اداء نمی شود و فقط در صورت رها شدن مخرج (باز شدن لب ها)، صدای حرف مزبور به گوش می رسد.
حروف شدّة در آوا شناسی امروز به «انسدادی» یا «انفجاری» مرسوم اند.
صفت چهارم : رخوة
نام دیگر آن «رخاوة»، ضد شدّة است . در لغت به معنای سستی و در اصطلاح تجویدی ، عبارتست از :
«جریان کامل صوت در مخرج حرف»
اندام های تشکیل دهنده ی مخرج این حروف ، کاملا به هم نمی چسبند و به هر حال ، راهی برای عبور هوا باز هست و تا زمانی که بازدم جریان دارد ، صدای حرف نیز شنیده می شود.
حروف پانزده گانه ی رخوة عبارتند از : ث – ح – خ – ذ – ز – س – ش – ص – ض – ظ – غ – ف – و – ه – ی
برای تشخیص رخوة ، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم .
در حروف رخوة ، صوت همچنان در حالت سکون یا تشدید، جریان دارد و محبوس نمی شود چرا که مخرج اصلا مسدود نیست تا نیاز به باز شدن داشته باشد؛ مانند «مَسَّ» یا «آَذِّن» .
حرف رخوة در آواشناسی امروز به حروف «سایشی» معروفند.
صفت توسط (بین الشدة و الرخاوة)
حالتی است بین شدّة و رخوة نه صوت قطع می شود و نه به راحتی اجازه ی جریان کامل می یابد بلکه حالتی بینابین دارد .
حروف دارای صفت توسط پنج عدد هستند که عبارتند از : «ر – ع – ل – م – ن» و در عبارت «لِن عُمَر» یعنی : «به نرمی برخورد کن ای عمر» گرد آمده اند.
صفات اصلی حروف - صفات شدة و رخوة
صفت سوم : شدّة
در لغت به معنای «قوت» و در اصطلاح تجویدی ، عبارتست از :
«انسداد کامل صوت در مخرج حرف»
این انسداد به حدی است که اگر برطرف نشود ، صدای حرف هرگز شنیده نخواهد شد .
حروفی که دارای صفت «شدّة» هستند ، عبارتند از : ء – ب – ت – ج – د – ط – ق – ک
این حروف را جهت سهولت فراگیری در عبارت «اَجِدُ قِطٍّ بَکَت» یعنی : «می بینم زنی به نام قِط که می گریست» گرد آورده اند .
برای تشخیص شدّة ، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم .
ملاحظه می شود در حروف شدّة ، صوت، پشت مخرج حرف محبوس می شود . مانند «ربّ»، تا وقتی که دو لب به هم بسته باشند ، «رب» اداء نمی شود و فقط در صورت رها شدن مخرج (باز شدن لب ها)، صدای حرف مزبور به گوش می رسد.
حروف شدّة در آوا شناسی امروز به «انسدادی» یا «انفجاری» مرسوم اند.
صفت چهارم : رخوة
نام دیگر آن «رخاوة»، ضد شدّة است . در لغت به معنای سستی و در اصطلاح تجویدی ، عبارتست از :
«جریان کامل صوت در مخرج حرف»
اندام های تشکیل دهنده ی مخرج این حروف ، کاملا به هم نمی چسبند و به هر حال ، راهی برای عبور هوا باز هست و تا زمانی که بازدم جریان دارد ، صدای حرف نیز شنیده می شود.
حروف پانزده گانه ی رخوة عبارتند از : ث – ح – خ – ذ – ز – س – ش – ص – ض – ظ – غ – ف – و – ه – ی
برای تشخیص رخوة ، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم .
در حروف رخوة ، صوت همچنان در حالت سکون یا تشدید، جریان دارد و محبوس نمی شود چرا که مخرج اصلا مسدود نیست تا نیاز به باز شدن داشته باشد؛ مانند «مَسَّ» یا «آَذِّن» .
حرف رخوة در آواشناسی امروز به حروف «سایشی» معروفند.
صفت توسط (بین الشدة و الرخاوة)
حالتی است بین شدّة و رخوة نه صوت قطع می شود و نه به راحتی اجازه ی جریان کامل می یابد بلکه حالتی بینابین دارد .
حروف دارای صفت توسط پنج عدد هستند که عبارتند از : «ر – ع – ل – م – ن» و در عبارت «لِن عُمَر» یعنی : «به نرمی برخورد کن ای عمر» گرد آمده اند.
