- 655
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 12 - اصل پرسش و پاسخ
در این برنامه آقای محمد مهدی بحرالعلوم به توضیحاتی در مورد اصل پرسش و پاسخ می پردازند .
یکی از رایجترین مشکلات حفاظ همین نکته است که ممکن است دلائل مختلفی داشته باشد اما مهمترین علت این است که شما یا رعایت اختصاص زمان لازم برای حفظتان را نکردید، یعنی از حد اقل زمان “یک ساعتی” که باید برای حفظ یک صفحه اختصاص می دادید، فقط بیست دقیقه (کمتر و یا بیشتر، بسته به آمادگی ذهنیتان) استفاده نمودید و زمان تثبیت روزانه را هم یا حذف کردید و یا به همین شکل از زمان اختصاصی تثبیتتان کاسته اید. بنا براین حافظه کوتاه مدت شما خوب عمل کرده و شما به طور مقطعی فکر کردید که صفحه را مسلطید اما در گذر زمان دچار مشکل شدید. قویا پیشنهاد می کنیم که تمام زمان لازم برای حفظ و تثبیتتان را استفاده کنید گرچه نیاز به ده ها بار خواندن صفحه باشد.
پرسش، نقش بسیار مهمی در ارتقای سطح کیفی شما دارد. لذا قویا پیشنهاد می کنیم که از یک نفر بخواهید که از شما محفوظاتتان را پرش کند.
س: زمان لازم برای حفظ و تثبیت برای هر صفحه چقدر است؟
ج: نمی توان به طور قطع بیان یک زمان استاندارد را برای حفظ یک صفحه بیان کرد، اما میانگین زمانی برای حفظ و تثبیت یک صفحه یک ساعت و نیم است.حد اقل یک ساعت برای حفظ و نیم ساعت هم برای تثبیت (با فاصله ی دو الی سه ساعتی بعد از حفظ اولیه) توجه به این نکته مهم است که شما زمان را باید بر اساس میزان توانایی خود تنظیم کنید.
س: چه کنیم که هنگام ارائه محفوظات، مخصوصا در مسابقات و یا امتحانات دچار استرس نشویم؟
در خصوص استرس مطالب زیادی بیان گردیده که شما را به مطالعه آنها دعوت می کنیم. استرس ممکن است عوامل متعددی داشته باشد و هر عامل راه حل خود را می طلبد. اما مهمترین عاملی که در حفاظ قرآن ایجاد استرس می کند دو چیز است: اول تلقین منفی و دوم عدم آمادگی مطلوب. سعی کنید که تلقینهای منفی را از خود دور کنید و مثبت بیندیشید و به آثار و برکات مثبت قرآن فکر کنید حتی هنگام امتحان و یا مسابقه و در ثانی حافظی که خود می داند آماده است، کمتر دچار استرس می گردد.
س: در صورت فاصله افتادن بین حفظ قرآن، چگونه باید عمل کرد؟
ج: با توجه به فرمایش حضرت علی (ع) در نهج البلاغه کار نیک این است که آهسته اما پیوسته باشد. سعی کنید که بین حفظتان فاصله نیفتند ولو به حفظ یک آیه در روز. ذهنتان را همیشته در حالت آمادگی نگه دارید و نگذارید که حالت آمادگی خود را از دست بدهد چون برگشت به این حالت هم زمان بر است و هم کمی مشکل. اما اگر به هر دلیلی بین حفظتان فاصله افتاد، پیشنهاد می کنیم که حفظتان را از آخرین صفحات و آیاتی که حفظ داشتید ادامه داده و همزمان تثبیت مافات را هم آغاز کنید که محفوظات قبلی هم به شکل کامل از یادتان نرود و برای هر کدام زمان خاص خود را اختصاص دهید.
س: احساس می کنم که من برای حفظ ساخته نشده ام، اصلا حفظ قرآن کار شاقی است و از من بر نمی آید!
ج: خیلی ها اینگونه فکر می کنند اما آیا واقعا اینگونه است؟ جواب خیر است. مهمترین دلیلی که باعث به وجود آمدن این حالت می شود، بزرگ جلوه داده حفظ کل قرآن و بزرگنمایی حجم آن است. ممکن است شخص در نگاه اول با خود بگوید چگونه ممکن است من این همه سوره را حفظ کنم؟ در حالی که با ریز کردن هدف (حفظ کل) به اهداف کوچک تر (حفظ سوره) این مشکل برطرف می شود و سوره سوره حافظ پیش رفته تا به توفیق حفظ کل قرآن نائل می گردد. اگر ما روزی یک آیه حفظ کنیم بعد از گذر ده سال حساب کنید که حافظ چه میزان از قرآن هستیم؟ الآن سن ما چقدر است و از کی می توانستیم روزی یک آیه و یا یک خط حفظ کنیم؟ پس هیچ وقت برای حفظ قرآن دیر نیست و همه می توانند به این توفیق دست یابند منتهی با صبر و توکل به خداوند متعال.
البته دلائل بسیار دیگری هم ممکن است دخیل باشد. از همه مهمتر اعمال انسان است که می تواند تأثیر بسیار مستقیمی بر این موضوع بگذارد.
س: آیا حفظ قرآن سن و سال خاصی می طلبد؟
ج: معتقد نیستیم که سن حفظ، لزوما باید دوران نونهالی و یا نوجوانی و یا جوانی باشد. بلکه هر کسی در هر سن و سالی می تواند حافظ قرآن شود. نکته ای که بسیار حائز اهمیت است این است که: باید برنامه ی حفظ، متناسب به سن و سال و میزان توانمندی حافظ تنظیم گردد. ناگفته نماند که ماندگاری محفوظات در سنین پایین تر بسیار بیشتر از سنین بالاتر است و روایات هم این موضوع را تأیید می کنند.
س: معمولا اگر اول آیه برایم خوانده شود تا آخر آیه را خوب می خوانم اما هنگام انتقال به آیه ی بعدی دچار مشکل می شوم! چرا؟
ج: دلیل مشکل در سلسله خوانی حفاظ ( همانطور که اشاره شد) عدم مدیریت زمان است. زمان لازم را اختصاص به امر حفظ و جداگانه جهت تثبیت ندادید و تنها در حافظه کوتاه مدت خود، آیات را حفظ کردید.
راه حل دیگری که برای رفع مشکل سلسله خوانی پیشنهاد می کنیم، تسلط به مفاهیم صفحه و آیات و ارتباط آنها با یکدیگر است. هر چه تسلط شما به تفسیر و مفاهیم بیشتر باشد، تأثیر بسیار زیادی در رفع این مشکل خواهد داشت. از پرسش نیز غافل نشوید، زیرا با پرسش از محفوظاتتان هم متوجه اشکالات خود شده، و هم ضریب اطمینانتان نسبت به محفوظات بالاتر می رود.
س: در انتقال صفحه مشکل دارم. راه حلتان چیست؟
ج: همانطور که در جواب سئوال پیشین بدان اشاره نمودیم، دانستن ارتباط بین آیات و صفحات تا حد بسیار زیادی مشکل شما را حل می کند. دانستن فضای مفهومی سوره (مانند آنچه در روش حفظ در کتاب بدان اشاره شد) این مشکل را برطرف می کند. اگر شما فضای مفهومی سوره را بدانید، جایگاه صفحه در سوره به ذهنتان آمده و به راحتی صفحات و پیوستگی آنها به یادتان خواهد آمد.
راه حل دوم این است که سعی کنید برای خود اصطلاحا “انقطاع ذهنی” نسبت به صفحه ایجاد نکنید. یعنی با خود تلقین نکنید که این صفحه تمام شد حالا بروم صفحه ی بعد، بلکه آیه ی آخر صفحه را همراه با آیه اول صفحه بعد، هم زمان و به طور پیوسته حفظ کنید، گویا که هر دو آیه در یک صفحه هستند.
س: حفظ را از اول قرآن باید شروع کرد یا از آخر (مثلا از جزء سی)؟
ج: بسیاری از اساتید پیشنهاد می کنند که حفظ بهتر است که از جزء سی آغاز گردد به دلیل کوچک بودن آیات و راحت تر حفظ شدن آنها. منتهی چون ما حفظ همراه با مفهوم را ارائه نمودیم، پیشنهادمان حفظ از اول قرآن است. به این دلیل که آیات آخر قرآن بسیار کوتاه اما داری مفاهیم گوناگون و متعدد است. هر چند معتقدیم که برای حفظ باید اول شرائط مخاطب، سن او و میزان توانمندیش را سنجید. برخی نیازمند حفظ سوره های کوچک ترند تا ذهنشان آماده ی حفظ سوره های بلندتر گردد. لذا تشخیص را بر عهده ی خودتان می گذاریم. اگر حفظ سوره های کوچک شما را آماده می کند و آنها را در مقایسه با آیات و سور طولانی تر، راحت تر حفظ می کنید، از جزء سی شروع کنید و اگر برایتان فرقی نمی کند از ابتدا.
لازم به ذکر است که برای سنین پایین (زیر هفت الی هشت سال)، در ابتدا حفظ سور کوچک پیشنهاد می گردد.
س: خیلی علاقه مندم که فرزندم حافظ شود چه پیشنهاداتی دارید و بهترین سن برای حفظ فرزندم چه وقت است؟
ج: بهترین راه حل برای علاقه مند کردن فرزندان به امر یا اموری، رفتار خود پدر و مادر است. سعی کنید که در حضور آنها (در زمانهای مناسب و نه در زمانی که فرزندتان به حضور و یا همبازی بودن با شما نیاز دارد) قرآن بخوانید. بگویید سوری که حفظ هستید را از شما بپرسد، ولو به شکل مصنوعی حتی اگر فرزندتان هنوز خواندن ونوشتن بلد نیست، البته نه به طور دائم که در او ایجاد خستگی کند. در واقع شما با این کار او را با فرهنگ مطالعه و فرهنگ قرآن خوانی آشنا می کنید.
محرک های تشویقی تأثیر شگرفی در علاقه مند کردن فرزندان به امر حفظ قرآن دارد. اما مراقب باشید که دچار افراط نشوید و اجازه دهید که فرزندتان خود، علاقه به قرآن را از درون پیدا کند که البته این مهم، با تربیت صحیح شما میسر می گردد.
نمی توان به طور قطع یک سن خاص را به عنوان بهترین سن برای حفظ قرآن پیشنهاد کرد، اما طبیعی است که حفظ قرآن هر چه در سنین پایین تر انجام پذیرد، ماندگاری آن در آینه بیشتر خواهد بود. البته این مهم نیاز به کار روانشناسانه ی دقیقی دارد خصوصا در مورد کودکان. آنچه به طور مختصر در این مقام ذکر می کنیم این است که از سن سه الی چهار سالگی که کودک می تواند به راحتی صحبت کند و تکلم را به طور کامل فرا گرفته، زمان مناسبی برای آغاز فنی و حرفه ای کار حفظ در کودک است. منتهی با اصول روانشناسی کودک و همچنین محرک های تشویقی و کاملا با برنامه و نه خدای نکرده با افراط گری که در اینصورت ممکن است موجب زدگی مفرط او در آینده از قرآن گردد.
تا سن هفت سالگی به طور پراکنده و با تشویق، فرزندتان را با حفظ سور کوتاه و کوچک آشنا کنید و در سن دبستان، با ادامه ی همین روش (یعنی پراکنده، نه با یک برنامه زمانی پیوسته) آهسته آهسته، سراغ سور بزرگتر بروید.
شاید بتوان گفت که بهترین سن برای آغاز حفظ حرفه ای، آخر دوران راهنمائی و ابتدای دوران دبیرستان است.
منتهی باید به گونه ای عمل شود که فرزندتان حفظ قرآن را مقابل دروس خود نبیند و با عدم مدیریت صحیح، هم از دروس خود نمره نیاورد و هم استرس دروسش، مانع حفظش شود و بعد تقصیر را به گردن قرآن بیندازد. در حقیقت ما می دانیم که قرآن مشکلی ندارد بلکه مشکل به خاطر سوء برنامه ریزی ما بوجود آمده، اما مطمئن باشید که در صورت بروز چنین اتفاقی احتمال جدایی فرزندتان از حفظ بسیار بالاست و حتی در مواردی از قرآن و دین.
برخی یکسال مرخصی تحصیلی بین دوران راهنمایی و دبیرستان را برای امر حفظ قرآن پیشنهاد می کنند. ما این پیشنهاد را نه رد می کنیم و نه به طور مطلق تأیید. بلکه عرضمان این است که این موضوع بستگی به روحیات فرزندتان و شرائط خانوادگی و تا حدی اطرافیان دارد. چون شما نمی توانید مانع تأثیرگذاری اطرافیان بر او شوید. حال این تأثیر گذاری ممکن است هم مثبت باشد و هم منفی. لذا تشخیص این امر با خود شماست. مهم این است که تصمیمی صحیح بگیرید، تصمیمی که با واقعیت زندگی شما نزدیک است نه تصمیمی ریسکی.
اما این را بدانید که در این اوضاع وانفساه جامعه، تنها راه واکسینه کردن خود و فرزندانمان، آشنایی و مأنوس بودن هر چه بیشتر با قرآن و اهل البیت علیهم السلام است.
: قبلا که حفظ کار نمی کردم استرس نداشتم اما از زمان حضور در مؤسسه و شروع حفظ قرآن دائم نگرانم. مگر نمی گویند که قرآن آرامش می آورد؟!
ج: در واقع شما برای حفظ قرآن دچار استرس و نگرانی نشدید بلکه استرس شما به خاطر امتحانات و یا مسابقات و برنامه ی آموزشی که دارید می باشد. پس عوامل دیگری در شما ایجاد استرس می نماید نه خود قرآن. سعی کنین با پرسش زیاد از محفوظاتتون این استرس رو کم کنید و توجه به این نکته داشته باشید که حضور در مسابقات و امتحانات و غیره توانایی شما در پاسخ دهی بالا می برد.
نکته ی دیگر اینکه سعی کنید ذهن خودتون رو درگیر مسائل آموزشی نکنید. به برکات قرآن در دنیا و آخرت فکر کنید و قرآنی که می خوانید را هدیه به یکی از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام کنید. با این تفکر از درون نگرانی و استرس را کاهش و یا حتی از بین می برید.
س: فرزندانم ( و گاه گاهی همسرم) هنگام قرآن حفظ کردن من دچار نوعی حساسیت شده اند و نمی گذارند من قرآن حفظ کنم! چه کنم؟
ج: طبق فرمایشات دین، افراط و تفریط در هر کاری مذموم است. شک نکنید که شما دچار افراط شدید. حفظ یک عمل مستحب است و رسیدگی به خانواده یک عمل واجب. حکایت شما مانند کسی نشود که نماز شب می خواند اما نماز صبحش قضا می شد. رسیدگی به خانواده و همسر در اولویت است. سعی کنید زمانی که باید کنار همسر و فرزندانتان باشید، دیگر حفظ و یا تثبیت نکنید. ساعات قرآنیتان را زمانی قرار دهید که همسر و یا فرزندتان در خانه نیستند و یا مشغول کار و یا درس خود هستند.
معمولا صبح زود زمان مناسبی است و از صبح تا ظهر که معمولا فرزند و همسرتان در منزل نیستند فرصت خوبی برای برنامه ریزی جهت حفظ است. قویا پیشنهاد می کنیم که طوری عمل نکنید که باعث زدگی خانواده از قرآن شوید و قرآن را سبب جدایی شما از خانواده بپندارند که این نشان دهنده عملکرد بد شماست.
س: چه کنیم که به هنگام امتحان و یا شرکت در مسابقات، بر استرس خود فائق آییم. اصولا من هنگام پاسخ به مشکل برخورد می کنم و مدام شک می کنم و همین امر باعث می شود نتوانم خوب پاسخ دهم.
ج: در مورد استرس نکات فراوانی بیان شده که شما رو دعوت به مطالعه ی آنها می کنم. استرس دلائل مختلفی ممکن است داشته باشد که باید برای هر علت عملکرد متفاوتی داشت.
عموما دلیل استرس در حفاظ دو چیز است: اول تلقین منفی و دوم عدم آمادگی مطلوب.
به محفوظاتتان اطمینان کنین و آیه ای را که تلاوت کردید مجدد باز نگردید، سعی کنید به خودتان القائات مثبت داشته باشید و تلقینهای منفی را از خودتان دور کنید. مثلا با خود بگویید من خوب جواب می دهم امید به خدا و نگویید اگه جواب ندادم چی می شه؟
آمادگی مطلوب در مورد محفوظات نیز باعث از بین رفتن استرس می شود. هر چه عملکرد بهتری در زمان حفظ اولیه و تثبیت آن داشته باشید در آینده کمتر دچار استرس به هنگام پاسخ می شوید.
نکته ی دیگر اینکه سعی کنید که شرایط امتحان و یا مسابقه را برای خود شبیه سازی کنید و خودتان را در فضای مشابهی قرار بدهید، یعنی از کسی بخواهید که مانند پرسشی که در امتحان و یا مسابقه می شود از شما سئوال کند و بدانید که این عملکرد تأثیر بسیار زیادی در کاهش استرس و افزایش کیفیت دارد دارد.
س: تا قبل از آشنایی با قرآن و مفاهیم آن با اطرافیانم مشکلی نداشتم و یا خیلی زیاد نبود، اما بعد از حضور در مؤسسه و آشنایی بیشتر با مفاهیم قرآنی، در برخورد با اطرافیانم دچار مشکل شدم! لطفا راهنمائیم کنید.
ج: برخی حفاظ برایشان این مشکل به وجود می آید و نهایتا منجر به کناره گیری و جدا شدنشان از خانواده می گردد که اصلا مطلوب نیست. بدانید که راه تأثیر گذاری بر مخاطب (خانواده یا هر شخص دیگر ) وارد شدن از قلب است. اصولا مؤمن چهره ی محبوبی در خانواده و اجتماعش دارد. سعی کنید که اگر تا به حال در خانواده محبوب نبودید، حال که حافظ شدین این مهم تحقق پیدا کند چرا که با رفتار خوب شما، اطرفیانتان نه تنها به شما بلکه به قرآن و دین نیز جذب می شوند.
توجه داشته باشید که محبوب بودن به معنای شرکت در مجالس گناه و معصیت برای بدست آوردن دل اطرافیان نیست (مطلقا). بلکه در شرائط مشابه، باید با کسب مهارتهای رفتاری و گفتاری، هم وارد گناه نشوید و هم خانواده را حتی الامکان از گناه دور نمایید.
س: بعد از آغاز حفظم و حضور در مؤسسه، صحبتهایی می شنوم از قبیل (اومٌل شدی) و یا تهمت به تهجر. بهترین عملکرد در برخورد با اینگونه رفتارها چیست؟
ج: بزرگی می فرمود اگر در راه دین طعنه و مشکل برایتان پیش آمد خداوند متعال را شکر کنید و بدانید که شامل الطاف خاص او شدید چرا که در این راه تمام پیامبران و اهل البیت (ع) آزار و اذیت فراوان شدند و حتی جان خویش را نیز فدا نمودند. حال تحمل یک طعنه برای ما نباید خیلی کار سختی باشد.
اما توجه داشته باشید که اگر اینگونه الفاظ در اثر افراط گریهای شما به وجود آمده، حتما رفتار خود را اصلاح کنید. اما گاهی بحث افراط گری نیست، در این حالت خدا را شکر نموده و با صبر و توکل به حضرت حق و استمداد از اهل البیت (ع) به راه خود ادامه دهید و اصطلاحا یک گوشتان در و دیگری دروازه باشد.
مراقب باشید که اینگونه الفاظ در شما تغییر رفتار ایجاد نکند و یا خدای نکرده به پرخاشگری نپردازید. در موارد حاد و در برخورد با انساهای لجوج، از راه کار قرآنی استفاده نمایید و با آرامش در پاسخ بگویید “لنا اعمالنا و لکم اعمالکم” یعنی ما اعمال خود را انجام می دهیم و شما هم به اعمال خود بپردازید. نتیجه در همین دنیا و صد البته در آخرت مشخص می گردد.
س: با وجود علاقه زیادم به حفظ، گاهی احساس خستگی مفرط می کنم و دوست ندارم قرآن حفظ کنم و یا دوست دارم اما در خود توانایی لازم را نمی یابم و یا فکر می کنم از بی توفیقی است. دچار نوعی سردرگمی شدم! لطفا راهنمائیم کنید.
ج: این یکی از مشکلات رایج حفاظ است. این مشکل نیز می تواند دلائل بسیار متنوع و گوناگونی داشته باشد. باید دلیل را پیدا نموده و با مشاوره در صدد حلش برایید.
عموما احساس خستگی و یا حتی احساس عدم علاقه به حفظ، بعد از مدتی در حفاظ قرآن بوجود می آید. بدانید که این یک موضوع کاملا طبیعی است (اگر هیچ عاملی را نیافتید)
بنا به فرموده حضرت علی (ع) نباید زمانی که نفستان خیلی علاقه مند به انجام عبادات نیست (نوع مستحب عبادات) به تعبیر ما خیلی به پروپای او بپیچید. بلکه به نفستان کمی استراحت دهید و اجازه دهید که حالت اشتیاقتان از درون مجددا تقویت گردد. زمان برگشت به حالت نرمال در افراد مختلف متفاوت است. گاهی ممکن است حتی این حالت چندین هفته ادامه پیدا کند. نگران نباشید و با استراحت و مدیریت صحیح، حالت شما برای ادامه ی حفظ مجدد بازخواهد گشت.
عدم زمان بندی مناسب در زندگی نیز یکی از مهمترین دلائل بروز این مشکل است. بنا به سفارش امام رضا (ع) سعی کنید که اوقاتتان را تقسیم به سه بخش کنید. عبادت و معاش و تفریحات سالم. بعد حضرت می فرمایند اگر به بخش سوم نپردازید در در بخش دیگر هم مشکل خواهید داشت. سعی کنید تفریحات سالمی مثل پیاده روی، کوه پیمایی، شنا و … را حتما در برنامه ی هفتگی خود بگنجانید و بدانید تأثیرات شکرفی خواهید گرفت.
س: آیا دستور العمل خاصی برای حفظ قرآن در هنگام بارداری وجود دارد؟
ج: نکته ای که بسیار حائز اهمیت است، سلامت مادر می باشد. قویا پیشنهاد می کنیم که از رفتن به کلاس و نشستن های طولانی روی صندلی خودداری کنید. رعایت مسائل پزشکی برای خانمی که باردار است در درجه ی اول اهمیت است. از نشستن های طولانی برای حفظ و یا تثبیت بپرهیزید. در واقع هر زمان که آمادگی جسمانی و روحی مناسبی داشتید به حفظ و تثبیتتان ادامه دهید و در غیر اینصورت چند ماهی را به خود مرخصی دهید و بعد از فارغ شدن، با توجه به شرائط جدید و وضعیت فرزندتان، مجدد برای خود برنامه ریزی کنید.
س: واقعا علاقه ی زیادی به قرآن و حفظ و فهمش دارم اما واقعا گرفتارم و شغلم اجازه ی زمان برای حفظ را به من نمی دهد، لذا کارم شده غصه خوردن، راه حلی دارید؟
ج: نوعا این مشکل بسیاری از آقایون است که البته تا حدی قابل قبول نیز هست. اما نمی توان از آن به عنوان بهانه ای برای دوری از قرآن یاد کرد. سعی نکنید که زمان برای شما خالی شود، بلکه باید برای قرآن زمان را خالی بکنید.
فرض کنید که اگر شما روزی یک خط قرآن را حفظ می کردید، (یعنی روزانه حدود یک ربع ساعت) تا کنون چه میزان از قرآن را حفظ بودید؟ خواهید دید که کوتاهی خود ما باعث دور ماندمان از قرآن می شود. فکر نمی کنیم این قدر سرتان شلوغ باشد که حتی روزی یک ربع را هم نتوانید وقت بگذارید. از همین حالا تصمیم بگیرید که روزی یک خط قرآن را حفظ کنید و صبورانه کار را دنبال کرده و ناگهان بعد از گذر چند سال خواهید دید که بخشهای قابل تأملی از قرآن را حفظ کرده اید.
س: هنگام حفظ قرآن دچار سردرد می شوم. آیا می توانم حافظ قرآن شوم؟
ج: در این مورد حتما به پزشک مراجعه نمایید و نظر او را برای ادامه کار جویا شوید. حفظ سلامت در درجه ی اول اهمیت و واجب است. در صورت داشتن سردردهای مزمن و یا میگرن، سعی کنید بیشتر با مفاهیم قرآن آشنا شوید. نکته ای که برای بهشت رفتن حائز اهمیت است، درک مفاهیم و عمل به آنهاست و نه فقط حفظ و یا خواندن قرآن. چه بسیار بهشتیانی که حافظ قرآن نیستند اما بدان عمل نمودند و چه بسیارند حفاظی که به جهنم می روند، چون به قرآن عمل ننموده اند.
البته نمی توان درجات حافظ قرآنی که شیعه اهل بیت (ع) هست و بدان عمل هم نموده و سعی در کاربردی کردن قرآن داشته را ذکر کرد، حتی در بهشت.
س: وظیفه یک حافظ در جامعه چیست؟ و آیا وظائفش قبل از حفظ قرآن و یا بعد از آن تفاوتی می کند؟
ج: در خصوص وظائف یک حافظ در قرآن صحبت فراوان است. اما نکته ای که بسیار حائز اهمیت می باشد این است که نقش حافظ قبل و بعد از حفظش در جامعه متفاوت خواهد بود. در درجه ی نخست فکر می کنیم که مهمترین وظیفه یک حافظ، تلاش برای کاربردی و عملی کردن فرامین قرآن است چرا که حضرت علی (ع) می فرمایند: مردم را به غیر از زبانتان دعوت به کارهای نیک کنید. یعنی با عمل باید مردم را دعوت به نیکی کرد و فقط سخن گفتن کافی نیست.
حفظ شئونات اسلامی در رفتار، کردار و گفتار برای حافظ بسیار مهم بوده و در صورت خدای نکرده اثبات خلاف این رویه، ممکن است دید مردم به قرآن، دین و دیندارها بد شود که این مهم در روایات بسیار مذمت شده. از طرفی خودداری حافظ قرآن از گناه و حفظ شأن یک فرد قرآنی توسط حافظ نیز، درجات و پاداشهای فراوانی خواهد داشت.
وظیفه ی مهم دیگری که می توان برای حافظ قرآن نام برد، اشاعه فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) به دیگران است، چرا که حضرت رسول (ص) فرمودند: بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و به دیگران یاد دهد.
س: در خانواده ی ما، یکی از اقوام نزدیکمان روی پدر و مادرم نفوذ دارد و خواسته که مرا بگذارند کلاس مداحی نه کلاس قرآن و حفظ. چی کار کنم؟
ج: اشاره به برکات معنوی و مادی قرآن و دعوت به مطالعه در این زمینه می تواند ره گشا باشد. به این نکته نیز اشاره کنید که همان کسانی که مداحان برایشان نوحه سرایی می کنند (یعنی اهل بیت علیهم السلام ) برای زنده نگه داشتن قرآن به شهادت رسیدند.
همچنین مطالعه و تبیین احادیثی که در زمینه ضرورت پرداختن یک مسلمان به قرآن آمده، می تواند به رفع این مشکل کمک کند.
س: بهترین قاری مصری و ایرانی برای گوش کردن به نوارشان کدامند؟ و همچنین بهترین نرم افزار حفظ و آیا سایتی در این زمینه داریم یا نه؟
ج: نمی توان به طور قطع یک قاری مصری و یا ایرانی را به عنوان بهترین قاری معرفی نمود چرا که قاریان هر کدام نقاط قوت متفاوتی دارند. شما به سلیقه ی خود و با توجه به صوت و لحن قاری، یکی را انتخاب نموده و به نوارها و یا سی دی های همان قاری گوش کنید.
یکی از رایجترین مشکلات حفاظ همین نکته است که ممکن است دلائل مختلفی داشته باشد اما مهمترین علت این است که شما یا رعایت اختصاص زمان لازم برای حفظتان را نکردید، یعنی از حد اقل زمان “یک ساعتی” که باید برای حفظ یک صفحه اختصاص می دادید، فقط بیست دقیقه (کمتر و یا بیشتر، بسته به آمادگی ذهنیتان) استفاده نمودید و زمان تثبیت روزانه را هم یا حذف کردید و یا به همین شکل از زمان اختصاصی تثبیتتان کاسته اید. بنا براین حافظه کوتاه مدت شما خوب عمل کرده و شما به طور مقطعی فکر کردید که صفحه را مسلطید اما در گذر زمان دچار مشکل شدید. قویا پیشنهاد می کنیم که تمام زمان لازم برای حفظ و تثبیتتان را استفاده کنید گرچه نیاز به ده ها بار خواندن صفحه باشد.
پرسش، نقش بسیار مهمی در ارتقای سطح کیفی شما دارد. لذا قویا پیشنهاد می کنیم که از یک نفر بخواهید که از شما محفوظاتتان را پرش کند.
س: زمان لازم برای حفظ و تثبیت برای هر صفحه چقدر است؟
ج: نمی توان به طور قطع بیان یک زمان استاندارد را برای حفظ یک صفحه بیان کرد، اما میانگین زمانی برای حفظ و تثبیت یک صفحه یک ساعت و نیم است.حد اقل یک ساعت برای حفظ و نیم ساعت هم برای تثبیت (با فاصله ی دو الی سه ساعتی بعد از حفظ اولیه) توجه به این نکته مهم است که شما زمان را باید بر اساس میزان توانایی خود تنظیم کنید.
س: چه کنیم که هنگام ارائه محفوظات، مخصوصا در مسابقات و یا امتحانات دچار استرس نشویم؟
در خصوص استرس مطالب زیادی بیان گردیده که شما را به مطالعه آنها دعوت می کنیم. استرس ممکن است عوامل متعددی داشته باشد و هر عامل راه حل خود را می طلبد. اما مهمترین عاملی که در حفاظ قرآن ایجاد استرس می کند دو چیز است: اول تلقین منفی و دوم عدم آمادگی مطلوب. سعی کنید که تلقینهای منفی را از خود دور کنید و مثبت بیندیشید و به آثار و برکات مثبت قرآن فکر کنید حتی هنگام امتحان و یا مسابقه و در ثانی حافظی که خود می داند آماده است، کمتر دچار استرس می گردد.
س: در صورت فاصله افتادن بین حفظ قرآن، چگونه باید عمل کرد؟
ج: با توجه به فرمایش حضرت علی (ع) در نهج البلاغه کار نیک این است که آهسته اما پیوسته باشد. سعی کنید که بین حفظتان فاصله نیفتند ولو به حفظ یک آیه در روز. ذهنتان را همیشته در حالت آمادگی نگه دارید و نگذارید که حالت آمادگی خود را از دست بدهد چون برگشت به این حالت هم زمان بر است و هم کمی مشکل. اما اگر به هر دلیلی بین حفظتان فاصله افتاد، پیشنهاد می کنیم که حفظتان را از آخرین صفحات و آیاتی که حفظ داشتید ادامه داده و همزمان تثبیت مافات را هم آغاز کنید که محفوظات قبلی هم به شکل کامل از یادتان نرود و برای هر کدام زمان خاص خود را اختصاص دهید.
س: احساس می کنم که من برای حفظ ساخته نشده ام، اصلا حفظ قرآن کار شاقی است و از من بر نمی آید!
ج: خیلی ها اینگونه فکر می کنند اما آیا واقعا اینگونه است؟ جواب خیر است. مهمترین دلیلی که باعث به وجود آمدن این حالت می شود، بزرگ جلوه داده حفظ کل قرآن و بزرگنمایی حجم آن است. ممکن است شخص در نگاه اول با خود بگوید چگونه ممکن است من این همه سوره را حفظ کنم؟ در حالی که با ریز کردن هدف (حفظ کل) به اهداف کوچک تر (حفظ سوره) این مشکل برطرف می شود و سوره سوره حافظ پیش رفته تا به توفیق حفظ کل قرآن نائل می گردد. اگر ما روزی یک آیه حفظ کنیم بعد از گذر ده سال حساب کنید که حافظ چه میزان از قرآن هستیم؟ الآن سن ما چقدر است و از کی می توانستیم روزی یک آیه و یا یک خط حفظ کنیم؟ پس هیچ وقت برای حفظ قرآن دیر نیست و همه می توانند به این توفیق دست یابند منتهی با صبر و توکل به خداوند متعال.
البته دلائل بسیار دیگری هم ممکن است دخیل باشد. از همه مهمتر اعمال انسان است که می تواند تأثیر بسیار مستقیمی بر این موضوع بگذارد.
س: آیا حفظ قرآن سن و سال خاصی می طلبد؟
ج: معتقد نیستیم که سن حفظ، لزوما باید دوران نونهالی و یا نوجوانی و یا جوانی باشد. بلکه هر کسی در هر سن و سالی می تواند حافظ قرآن شود. نکته ای که بسیار حائز اهمیت است این است که: باید برنامه ی حفظ، متناسب به سن و سال و میزان توانمندی حافظ تنظیم گردد. ناگفته نماند که ماندگاری محفوظات در سنین پایین تر بسیار بیشتر از سنین بالاتر است و روایات هم این موضوع را تأیید می کنند.
س: معمولا اگر اول آیه برایم خوانده شود تا آخر آیه را خوب می خوانم اما هنگام انتقال به آیه ی بعدی دچار مشکل می شوم! چرا؟
ج: دلیل مشکل در سلسله خوانی حفاظ ( همانطور که اشاره شد) عدم مدیریت زمان است. زمان لازم را اختصاص به امر حفظ و جداگانه جهت تثبیت ندادید و تنها در حافظه کوتاه مدت خود، آیات را حفظ کردید.
راه حل دیگری که برای رفع مشکل سلسله خوانی پیشنهاد می کنیم، تسلط به مفاهیم صفحه و آیات و ارتباط آنها با یکدیگر است. هر چه تسلط شما به تفسیر و مفاهیم بیشتر باشد، تأثیر بسیار زیادی در رفع این مشکل خواهد داشت. از پرسش نیز غافل نشوید، زیرا با پرسش از محفوظاتتان هم متوجه اشکالات خود شده، و هم ضریب اطمینانتان نسبت به محفوظات بالاتر می رود.
س: در انتقال صفحه مشکل دارم. راه حلتان چیست؟
ج: همانطور که در جواب سئوال پیشین بدان اشاره نمودیم، دانستن ارتباط بین آیات و صفحات تا حد بسیار زیادی مشکل شما را حل می کند. دانستن فضای مفهومی سوره (مانند آنچه در روش حفظ در کتاب بدان اشاره شد) این مشکل را برطرف می کند. اگر شما فضای مفهومی سوره را بدانید، جایگاه صفحه در سوره به ذهنتان آمده و به راحتی صفحات و پیوستگی آنها به یادتان خواهد آمد.
راه حل دوم این است که سعی کنید برای خود اصطلاحا “انقطاع ذهنی” نسبت به صفحه ایجاد نکنید. یعنی با خود تلقین نکنید که این صفحه تمام شد حالا بروم صفحه ی بعد، بلکه آیه ی آخر صفحه را همراه با آیه اول صفحه بعد، هم زمان و به طور پیوسته حفظ کنید، گویا که هر دو آیه در یک صفحه هستند.
س: حفظ را از اول قرآن باید شروع کرد یا از آخر (مثلا از جزء سی)؟
ج: بسیاری از اساتید پیشنهاد می کنند که حفظ بهتر است که از جزء سی آغاز گردد به دلیل کوچک بودن آیات و راحت تر حفظ شدن آنها. منتهی چون ما حفظ همراه با مفهوم را ارائه نمودیم، پیشنهادمان حفظ از اول قرآن است. به این دلیل که آیات آخر قرآن بسیار کوتاه اما داری مفاهیم گوناگون و متعدد است. هر چند معتقدیم که برای حفظ باید اول شرائط مخاطب، سن او و میزان توانمندیش را سنجید. برخی نیازمند حفظ سوره های کوچک ترند تا ذهنشان آماده ی حفظ سوره های بلندتر گردد. لذا تشخیص را بر عهده ی خودتان می گذاریم. اگر حفظ سوره های کوچک شما را آماده می کند و آنها را در مقایسه با آیات و سور طولانی تر، راحت تر حفظ می کنید، از جزء سی شروع کنید و اگر برایتان فرقی نمی کند از ابتدا.
لازم به ذکر است که برای سنین پایین (زیر هفت الی هشت سال)، در ابتدا حفظ سور کوچک پیشنهاد می گردد.
س: خیلی علاقه مندم که فرزندم حافظ شود چه پیشنهاداتی دارید و بهترین سن برای حفظ فرزندم چه وقت است؟
ج: بهترین راه حل برای علاقه مند کردن فرزندان به امر یا اموری، رفتار خود پدر و مادر است. سعی کنید که در حضور آنها (در زمانهای مناسب و نه در زمانی که فرزندتان به حضور و یا همبازی بودن با شما نیاز دارد) قرآن بخوانید. بگویید سوری که حفظ هستید را از شما بپرسد، ولو به شکل مصنوعی حتی اگر فرزندتان هنوز خواندن ونوشتن بلد نیست، البته نه به طور دائم که در او ایجاد خستگی کند. در واقع شما با این کار او را با فرهنگ مطالعه و فرهنگ قرآن خوانی آشنا می کنید.
محرک های تشویقی تأثیر شگرفی در علاقه مند کردن فرزندان به امر حفظ قرآن دارد. اما مراقب باشید که دچار افراط نشوید و اجازه دهید که فرزندتان خود، علاقه به قرآن را از درون پیدا کند که البته این مهم، با تربیت صحیح شما میسر می گردد.
نمی توان به طور قطع یک سن خاص را به عنوان بهترین سن برای حفظ قرآن پیشنهاد کرد، اما طبیعی است که حفظ قرآن هر چه در سنین پایین تر انجام پذیرد، ماندگاری آن در آینه بیشتر خواهد بود. البته این مهم نیاز به کار روانشناسانه ی دقیقی دارد خصوصا در مورد کودکان. آنچه به طور مختصر در این مقام ذکر می کنیم این است که از سن سه الی چهار سالگی که کودک می تواند به راحتی صحبت کند و تکلم را به طور کامل فرا گرفته، زمان مناسبی برای آغاز فنی و حرفه ای کار حفظ در کودک است. منتهی با اصول روانشناسی کودک و همچنین محرک های تشویقی و کاملا با برنامه و نه خدای نکرده با افراط گری که در اینصورت ممکن است موجب زدگی مفرط او در آینده از قرآن گردد.
تا سن هفت سالگی به طور پراکنده و با تشویق، فرزندتان را با حفظ سور کوتاه و کوچک آشنا کنید و در سن دبستان، با ادامه ی همین روش (یعنی پراکنده، نه با یک برنامه زمانی پیوسته) آهسته آهسته، سراغ سور بزرگتر بروید.
شاید بتوان گفت که بهترین سن برای آغاز حفظ حرفه ای، آخر دوران راهنمائی و ابتدای دوران دبیرستان است.
منتهی باید به گونه ای عمل شود که فرزندتان حفظ قرآن را مقابل دروس خود نبیند و با عدم مدیریت صحیح، هم از دروس خود نمره نیاورد و هم استرس دروسش، مانع حفظش شود و بعد تقصیر را به گردن قرآن بیندازد. در حقیقت ما می دانیم که قرآن مشکلی ندارد بلکه مشکل به خاطر سوء برنامه ریزی ما بوجود آمده، اما مطمئن باشید که در صورت بروز چنین اتفاقی احتمال جدایی فرزندتان از حفظ بسیار بالاست و حتی در مواردی از قرآن و دین.
برخی یکسال مرخصی تحصیلی بین دوران راهنمایی و دبیرستان را برای امر حفظ قرآن پیشنهاد می کنند. ما این پیشنهاد را نه رد می کنیم و نه به طور مطلق تأیید. بلکه عرضمان این است که این موضوع بستگی به روحیات فرزندتان و شرائط خانوادگی و تا حدی اطرافیان دارد. چون شما نمی توانید مانع تأثیرگذاری اطرافیان بر او شوید. حال این تأثیر گذاری ممکن است هم مثبت باشد و هم منفی. لذا تشخیص این امر با خود شماست. مهم این است که تصمیمی صحیح بگیرید، تصمیمی که با واقعیت زندگی شما نزدیک است نه تصمیمی ریسکی.
اما این را بدانید که در این اوضاع وانفساه جامعه، تنها راه واکسینه کردن خود و فرزندانمان، آشنایی و مأنوس بودن هر چه بیشتر با قرآن و اهل البیت علیهم السلام است.
: قبلا که حفظ کار نمی کردم استرس نداشتم اما از زمان حضور در مؤسسه و شروع حفظ قرآن دائم نگرانم. مگر نمی گویند که قرآن آرامش می آورد؟!
ج: در واقع شما برای حفظ قرآن دچار استرس و نگرانی نشدید بلکه استرس شما به خاطر امتحانات و یا مسابقات و برنامه ی آموزشی که دارید می باشد. پس عوامل دیگری در شما ایجاد استرس می نماید نه خود قرآن. سعی کنین با پرسش زیاد از محفوظاتتون این استرس رو کم کنید و توجه به این نکته داشته باشید که حضور در مسابقات و امتحانات و غیره توانایی شما در پاسخ دهی بالا می برد.
نکته ی دیگر اینکه سعی کنید ذهن خودتون رو درگیر مسائل آموزشی نکنید. به برکات قرآن در دنیا و آخرت فکر کنید و قرآنی که می خوانید را هدیه به یکی از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام کنید. با این تفکر از درون نگرانی و استرس را کاهش و یا حتی از بین می برید.
س: فرزندانم ( و گاه گاهی همسرم) هنگام قرآن حفظ کردن من دچار نوعی حساسیت شده اند و نمی گذارند من قرآن حفظ کنم! چه کنم؟
ج: طبق فرمایشات دین، افراط و تفریط در هر کاری مذموم است. شک نکنید که شما دچار افراط شدید. حفظ یک عمل مستحب است و رسیدگی به خانواده یک عمل واجب. حکایت شما مانند کسی نشود که نماز شب می خواند اما نماز صبحش قضا می شد. رسیدگی به خانواده و همسر در اولویت است. سعی کنید زمانی که باید کنار همسر و فرزندانتان باشید، دیگر حفظ و یا تثبیت نکنید. ساعات قرآنیتان را زمانی قرار دهید که همسر و یا فرزندتان در خانه نیستند و یا مشغول کار و یا درس خود هستند.
معمولا صبح زود زمان مناسبی است و از صبح تا ظهر که معمولا فرزند و همسرتان در منزل نیستند فرصت خوبی برای برنامه ریزی جهت حفظ است. قویا پیشنهاد می کنیم که طوری عمل نکنید که باعث زدگی خانواده از قرآن شوید و قرآن را سبب جدایی شما از خانواده بپندارند که این نشان دهنده عملکرد بد شماست.
س: چه کنیم که به هنگام امتحان و یا شرکت در مسابقات، بر استرس خود فائق آییم. اصولا من هنگام پاسخ به مشکل برخورد می کنم و مدام شک می کنم و همین امر باعث می شود نتوانم خوب پاسخ دهم.
ج: در مورد استرس نکات فراوانی بیان شده که شما رو دعوت به مطالعه ی آنها می کنم. استرس دلائل مختلفی ممکن است داشته باشد که باید برای هر علت عملکرد متفاوتی داشت.
عموما دلیل استرس در حفاظ دو چیز است: اول تلقین منفی و دوم عدم آمادگی مطلوب.
به محفوظاتتان اطمینان کنین و آیه ای را که تلاوت کردید مجدد باز نگردید، سعی کنید به خودتان القائات مثبت داشته باشید و تلقینهای منفی را از خودتان دور کنید. مثلا با خود بگویید من خوب جواب می دهم امید به خدا و نگویید اگه جواب ندادم چی می شه؟
آمادگی مطلوب در مورد محفوظات نیز باعث از بین رفتن استرس می شود. هر چه عملکرد بهتری در زمان حفظ اولیه و تثبیت آن داشته باشید در آینده کمتر دچار استرس به هنگام پاسخ می شوید.
نکته ی دیگر اینکه سعی کنید که شرایط امتحان و یا مسابقه را برای خود شبیه سازی کنید و خودتان را در فضای مشابهی قرار بدهید، یعنی از کسی بخواهید که مانند پرسشی که در امتحان و یا مسابقه می شود از شما سئوال کند و بدانید که این عملکرد تأثیر بسیار زیادی در کاهش استرس و افزایش کیفیت دارد دارد.
س: تا قبل از آشنایی با قرآن و مفاهیم آن با اطرافیانم مشکلی نداشتم و یا خیلی زیاد نبود، اما بعد از حضور در مؤسسه و آشنایی بیشتر با مفاهیم قرآنی، در برخورد با اطرافیانم دچار مشکل شدم! لطفا راهنمائیم کنید.
ج: برخی حفاظ برایشان این مشکل به وجود می آید و نهایتا منجر به کناره گیری و جدا شدنشان از خانواده می گردد که اصلا مطلوب نیست. بدانید که راه تأثیر گذاری بر مخاطب (خانواده یا هر شخص دیگر ) وارد شدن از قلب است. اصولا مؤمن چهره ی محبوبی در خانواده و اجتماعش دارد. سعی کنید که اگر تا به حال در خانواده محبوب نبودید، حال که حافظ شدین این مهم تحقق پیدا کند چرا که با رفتار خوب شما، اطرفیانتان نه تنها به شما بلکه به قرآن و دین نیز جذب می شوند.
توجه داشته باشید که محبوب بودن به معنای شرکت در مجالس گناه و معصیت برای بدست آوردن دل اطرافیان نیست (مطلقا). بلکه در شرائط مشابه، باید با کسب مهارتهای رفتاری و گفتاری، هم وارد گناه نشوید و هم خانواده را حتی الامکان از گناه دور نمایید.
س: بعد از آغاز حفظم و حضور در مؤسسه، صحبتهایی می شنوم از قبیل (اومٌل شدی) و یا تهمت به تهجر. بهترین عملکرد در برخورد با اینگونه رفتارها چیست؟
ج: بزرگی می فرمود اگر در راه دین طعنه و مشکل برایتان پیش آمد خداوند متعال را شکر کنید و بدانید که شامل الطاف خاص او شدید چرا که در این راه تمام پیامبران و اهل البیت (ع) آزار و اذیت فراوان شدند و حتی جان خویش را نیز فدا نمودند. حال تحمل یک طعنه برای ما نباید خیلی کار سختی باشد.
اما توجه داشته باشید که اگر اینگونه الفاظ در اثر افراط گریهای شما به وجود آمده، حتما رفتار خود را اصلاح کنید. اما گاهی بحث افراط گری نیست، در این حالت خدا را شکر نموده و با صبر و توکل به حضرت حق و استمداد از اهل البیت (ع) به راه خود ادامه دهید و اصطلاحا یک گوشتان در و دیگری دروازه باشد.
مراقب باشید که اینگونه الفاظ در شما تغییر رفتار ایجاد نکند و یا خدای نکرده به پرخاشگری نپردازید. در موارد حاد و در برخورد با انساهای لجوج، از راه کار قرآنی استفاده نمایید و با آرامش در پاسخ بگویید “لنا اعمالنا و لکم اعمالکم” یعنی ما اعمال خود را انجام می دهیم و شما هم به اعمال خود بپردازید. نتیجه در همین دنیا و صد البته در آخرت مشخص می گردد.
س: با وجود علاقه زیادم به حفظ، گاهی احساس خستگی مفرط می کنم و دوست ندارم قرآن حفظ کنم و یا دوست دارم اما در خود توانایی لازم را نمی یابم و یا فکر می کنم از بی توفیقی است. دچار نوعی سردرگمی شدم! لطفا راهنمائیم کنید.
ج: این یکی از مشکلات رایج حفاظ است. این مشکل نیز می تواند دلائل بسیار متنوع و گوناگونی داشته باشد. باید دلیل را پیدا نموده و با مشاوره در صدد حلش برایید.
عموما احساس خستگی و یا حتی احساس عدم علاقه به حفظ، بعد از مدتی در حفاظ قرآن بوجود می آید. بدانید که این یک موضوع کاملا طبیعی است (اگر هیچ عاملی را نیافتید)
بنا به فرموده حضرت علی (ع) نباید زمانی که نفستان خیلی علاقه مند به انجام عبادات نیست (نوع مستحب عبادات) به تعبیر ما خیلی به پروپای او بپیچید. بلکه به نفستان کمی استراحت دهید و اجازه دهید که حالت اشتیاقتان از درون مجددا تقویت گردد. زمان برگشت به حالت نرمال در افراد مختلف متفاوت است. گاهی ممکن است حتی این حالت چندین هفته ادامه پیدا کند. نگران نباشید و با استراحت و مدیریت صحیح، حالت شما برای ادامه ی حفظ مجدد بازخواهد گشت.
عدم زمان بندی مناسب در زندگی نیز یکی از مهمترین دلائل بروز این مشکل است. بنا به سفارش امام رضا (ع) سعی کنید که اوقاتتان را تقسیم به سه بخش کنید. عبادت و معاش و تفریحات سالم. بعد حضرت می فرمایند اگر به بخش سوم نپردازید در در بخش دیگر هم مشکل خواهید داشت. سعی کنید تفریحات سالمی مثل پیاده روی، کوه پیمایی، شنا و … را حتما در برنامه ی هفتگی خود بگنجانید و بدانید تأثیرات شکرفی خواهید گرفت.
س: آیا دستور العمل خاصی برای حفظ قرآن در هنگام بارداری وجود دارد؟
ج: نکته ای که بسیار حائز اهمیت است، سلامت مادر می باشد. قویا پیشنهاد می کنیم که از رفتن به کلاس و نشستن های طولانی روی صندلی خودداری کنید. رعایت مسائل پزشکی برای خانمی که باردار است در درجه ی اول اهمیت است. از نشستن های طولانی برای حفظ و یا تثبیت بپرهیزید. در واقع هر زمان که آمادگی جسمانی و روحی مناسبی داشتید به حفظ و تثبیتتان ادامه دهید و در غیر اینصورت چند ماهی را به خود مرخصی دهید و بعد از فارغ شدن، با توجه به شرائط جدید و وضعیت فرزندتان، مجدد برای خود برنامه ریزی کنید.
س: واقعا علاقه ی زیادی به قرآن و حفظ و فهمش دارم اما واقعا گرفتارم و شغلم اجازه ی زمان برای حفظ را به من نمی دهد، لذا کارم شده غصه خوردن، راه حلی دارید؟
ج: نوعا این مشکل بسیاری از آقایون است که البته تا حدی قابل قبول نیز هست. اما نمی توان از آن به عنوان بهانه ای برای دوری از قرآن یاد کرد. سعی نکنید که زمان برای شما خالی شود، بلکه باید برای قرآن زمان را خالی بکنید.
فرض کنید که اگر شما روزی یک خط قرآن را حفظ می کردید، (یعنی روزانه حدود یک ربع ساعت) تا کنون چه میزان از قرآن را حفظ بودید؟ خواهید دید که کوتاهی خود ما باعث دور ماندمان از قرآن می شود. فکر نمی کنیم این قدر سرتان شلوغ باشد که حتی روزی یک ربع را هم نتوانید وقت بگذارید. از همین حالا تصمیم بگیرید که روزی یک خط قرآن را حفظ کنید و صبورانه کار را دنبال کرده و ناگهان بعد از گذر چند سال خواهید دید که بخشهای قابل تأملی از قرآن را حفظ کرده اید.
س: هنگام حفظ قرآن دچار سردرد می شوم. آیا می توانم حافظ قرآن شوم؟
ج: در این مورد حتما به پزشک مراجعه نمایید و نظر او را برای ادامه کار جویا شوید. حفظ سلامت در درجه ی اول اهمیت و واجب است. در صورت داشتن سردردهای مزمن و یا میگرن، سعی کنید بیشتر با مفاهیم قرآن آشنا شوید. نکته ای که برای بهشت رفتن حائز اهمیت است، درک مفاهیم و عمل به آنهاست و نه فقط حفظ و یا خواندن قرآن. چه بسیار بهشتیانی که حافظ قرآن نیستند اما بدان عمل نمودند و چه بسیارند حفاظی که به جهنم می روند، چون به قرآن عمل ننموده اند.
البته نمی توان درجات حافظ قرآنی که شیعه اهل بیت (ع) هست و بدان عمل هم نموده و سعی در کاربردی کردن قرآن داشته را ذکر کرد، حتی در بهشت.
س: وظیفه یک حافظ در جامعه چیست؟ و آیا وظائفش قبل از حفظ قرآن و یا بعد از آن تفاوتی می کند؟
ج: در خصوص وظائف یک حافظ در قرآن صحبت فراوان است. اما نکته ای که بسیار حائز اهمیت می باشد این است که نقش حافظ قبل و بعد از حفظش در جامعه متفاوت خواهد بود. در درجه ی نخست فکر می کنیم که مهمترین وظیفه یک حافظ، تلاش برای کاربردی و عملی کردن فرامین قرآن است چرا که حضرت علی (ع) می فرمایند: مردم را به غیر از زبانتان دعوت به کارهای نیک کنید. یعنی با عمل باید مردم را دعوت به نیکی کرد و فقط سخن گفتن کافی نیست.
حفظ شئونات اسلامی در رفتار، کردار و گفتار برای حافظ بسیار مهم بوده و در صورت خدای نکرده اثبات خلاف این رویه، ممکن است دید مردم به قرآن، دین و دیندارها بد شود که این مهم در روایات بسیار مذمت شده. از طرفی خودداری حافظ قرآن از گناه و حفظ شأن یک فرد قرآنی توسط حافظ نیز، درجات و پاداشهای فراوانی خواهد داشت.
وظیفه ی مهم دیگری که می توان برای حافظ قرآن نام برد، اشاعه فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) به دیگران است، چرا که حضرت رسول (ص) فرمودند: بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و به دیگران یاد دهد.
س: در خانواده ی ما، یکی از اقوام نزدیکمان روی پدر و مادرم نفوذ دارد و خواسته که مرا بگذارند کلاس مداحی نه کلاس قرآن و حفظ. چی کار کنم؟
ج: اشاره به برکات معنوی و مادی قرآن و دعوت به مطالعه در این زمینه می تواند ره گشا باشد. به این نکته نیز اشاره کنید که همان کسانی که مداحان برایشان نوحه سرایی می کنند (یعنی اهل بیت علیهم السلام ) برای زنده نگه داشتن قرآن به شهادت رسیدند.
همچنین مطالعه و تبیین احادیثی که در زمینه ضرورت پرداختن یک مسلمان به قرآن آمده، می تواند به رفع این مشکل کمک کند.
س: بهترین قاری مصری و ایرانی برای گوش کردن به نوارشان کدامند؟ و همچنین بهترین نرم افزار حفظ و آیا سایتی در این زمینه داریم یا نه؟
ج: نمی توان به طور قطع یک قاری مصری و یا ایرانی را به عنوان بهترین قاری معرفی نمود چرا که قاریان هر کدام نقاط قوت متفاوتی دارند. شما به سلیقه ی خود و با توجه به صوت و لحن قاری، یکی را انتخاب نموده و به نوارها و یا سی دی های همان قاری گوش کنید.
