آیات 93 تا آخر آل عمران و1 تا 23 نساء می باشد . بسیاری از احکام بانوان در سوره نساء بیان شده است ... ترجمه انصاریان
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی
کُلُّ الطَّعَامِ کَانَ حِلًّا لِبَنِی إِسْرَائِیلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسْرَائِیلُ عَلَى نَفْسِهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرَاةُ قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿93﴾
همۀ خوراکی ها پیش از آن که تورات نازل شود برای بنی اسرائیل حلال بود جز آنچه اسرائیل، بر خود حرام کرد [؛ بنابراین آنچه در تورات حرام شده به کیفر گناهان بنی اسرائیل است، و ربطی به آیین ابراهیم ندارد]، بگو: اگر راستگو هستید [و حقیقت غیر از این است که بیان شد،] تورات را [که پنهان کرده اید] بیاورید و آن را بخوانید [تا روشن شود که در نسبت دادنِ حرام های تورات به آیین ابراهیم و یعقوب دروغ می بندید ]«93»
فَمَنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿94﴾
پس کسانی که بعد از این [مطالبِ واضح]، بر خداوند دروغ ببندند [و بگویند آنچه از خوراکی ها در تورات حرام شده از شریعت ابراهیم به ما رسیده، و ابطال آن محال است]، یقیناً ستمکار [به معارف الهی] اند «94»
قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ ﴿95﴾
[ای پیامبر! به یهودیان] بگو: خداوند راست گفت [که خوراکی های مورد ادعای شما در آیین ابراهیم حرام نبوده است]، پس [در حلال بودن آن ها] از آیین ابراهیمِ یکتاپرست پیروی کنید که او از مشرکان نبود«95»
إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَهُدًى لِلْعَالَمِینَ ﴿96﴾
همانا نخستین خانه ای که برای [نیایش و عبادتِ] مردم نهاده شد همان است که در مکه پُربرکت قرار دارد، و وسیلۀ هدایت برای جهانیان است «96»
فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ﴿97﴾
در آن نشانه های روشن [از ربوبیت و رحمت خدا،] و [از جمله] مقام ابراهیم است و هرکه وارد آن شود در امان است، خداوند را بر عهدۀ مردم حقی لازم است که [برای ادای مناسک حج] آهنگ آن خانه کنند، [البته وجوب آن برای] کسانی [است] که [با برخورداری از سلامت جسمی و توان مندی مالی] بتوانند به سوی آن راه یابند، و هرکس منکر [وجوب آن] شود [و از فرمان خدا در مورد این تکلیفِ لازم روی برتابد به خداوند زیان نمی رساند؛ زیرا] خداوند از جهانیان [و اعمال نیک آنان] بی نیاز است «97»
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لِمَ تَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ شَهِیدٌ عَلَى مَا تَعْمَلُونَ﴿98﴾
بگو: ای اهل کتاب! چرا منکر آیات خدا هستید درصورتی که خداوند به آنچه انجام می دهید گواه است ؟«98»
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَأَنْتُمْ شُهَدَاءُ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿99﴾
بگو: ای اهل کتاب! چرا مؤمنان را از راه خدا بازمی دارید درحالی که [با وسوسه اندازی،] خواهان کج نشان دادنِ آن هستید؟ ضمن این که شما [مستقیم بودن و حقانیتِ آن را] می دانید، خداوند از آنچه انجام می دهید بی خبر نیست«99»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تُطِیعُوا فَرِیقًا مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ یَرُدُّوکُمْ بَعْدَ إِیمَانِکُمْ کَافِرِینَ ﴿100﴾
ای مؤمنان! اگر از گروهی از اهل کتاب، [که یهودیانِ معاند و نصرانی های کج اندیش اند] اطاعت کنید شما را پس از ایمانتان، به کفر بازمی گردانند «100»
وَکَیْفَ تَکْفُرُونَ وَأَنْتُمْ تُتْلَى عَلَیْکُمْ آیَاتُ اللَّهِ وَفِیکُمْ رَسُولُهُ وَمَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ ﴿101﴾
چگونه کفر می ورزید درحالی که آیات [کتاب] خداوند بر شما خوانده می شود و پیامبرِ او در بین شماست؟! هرکس به خدا پناه جوید قطعاً به راه مستقیم هدایت شده است «101»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ﴿102﴾
ای مؤمنان! از خداوند به گونه ای که شایستۀ اوست [اطاعت کرده، و از محرّماتش] بپرهیزید، و نمیرید مگر درحالی که تسلیم [او] باشید «102»
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ﴿103﴾
و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اهل بیت علیهم السلام] چنگ زنید، و پراکنده [و گروه گروه] نشوید، و نعمت خدا را بر خود یاد کرده [قلباً مورد توجه قرار دهید]؛ آن گاه که [پیش از بعثت پیامبر] با یکدیگر دشمن بودید، پس میان دل های شما پیوند برقرار کرد، در نتیجه به سبب رحمت او با هم برادر شدید، و بر لب گودالی از آتش بودید ولی شما را از آن نجات داد، خداوند این گونه، نشانه های [لطف و رحمت] خود را برای شما توضیح می دهد تا هدایت شوید «103»
وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿104﴾
باید از شما گروهی باشند که همۀ مردم را به خیر [یعنی عقاید پاک، اندیشه های درست، اعمال شایسته، اخلاق حسنه] دعوت کنند، و از همۀ زشتی هاو منکرات بازدارند، این گروه [بر همۀ موانعِ راه سعادت] پیروزند «104»
وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَیِّنَاتُ وَأُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿105﴾
[شما ای مؤمنان!] مانند کسانی نباشید که پس از آن که دلایل روشن برای آنان آمد [و حجت خدا بر آنان تمام شد] پراکنده [و گروه گروه] شدند، و [در امر دین و احکام حق] اختلاف پیدا کردند، برای آنان [به سبب تفرقه و اختلاف] عذابی بزرگ است «105»
یَوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِینَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَکَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمَانِکُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ ﴿106﴾
[به یاد آرید] روزی [را] که چهره هایی سپید، و چهره هایی سیاه شود، اما به کسانی که دچار روسیاهی اند [گویند:] آیا پس از ایمانتان کافر شدید؟! پس به کیفر آن که همواره [حقایق الهی را] منکر می شدید [این] عذاب را بچشید «106»
وَأَمَّا الَّذِینَ ابْیَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِی رَحْمَةِ اللَّهِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿107﴾
اما کسانی که [آراسته به] روسپید[ی] هستند در رحمت خدایند و در آن جاودانه اند «107»
تِلْکَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقِّ وَمَا اللَّهُ یُرِیدُ ظُلْمًا لِلْعَالَمِینَ ﴿108﴾
این ها [که سرگذشت اهل کتاب، مژده ها، بیم ها، و امور مربوط به مؤمنان و مسائل آخرت است] آیات خداست که آن را به راستی و درستی بر تو می خوانیم، خداوند آهنگ هیچ ستمی را بر جهانیان ندارد [؛ زیرا قانون پاداش و کیفرِ حق عادلانه است ]«108»
وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ ﴿109﴾
آنچه در آسمان ها و زمین است فقط در سیطرۀ مالکیت و فرمانروایی خداست، و همۀ امور به سوی او بازگردانده می شود «109»
کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکَانَ خَیْرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَکْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿110﴾
بهترین امتی که به سود همۀ جوامع انسانی [و در جهت همه گونه خدمتی به آنان] پدیدار شده شمایید؛ زیرا [دیگران را] به کارهای پسندیده وامی دارید، و از همۀ کارهای ناپسند بازمی دارید، و [از روی تحقیق و با تکیه بر معرفت و اخلاص] به خداوند ایمان دارید، اگر اهل کتاب [به اسلام] مؤمن می شدند قطعاً برای آنان بهتر بود، [تنها] اندکی از آنان مؤمن [به اسلام ،] و بیشترشان منحرف و نافرمانند«110»
لَنْ یَضُرُّوکُمْ إِلَّا أَذًى وَإِنْ یُقَاتِلُوکُمْ یُوَلُّوکُمُ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا یُنْصَرُونَ ﴿111﴾
[تبهکاران از اهل کتاب] هرگز به شما جز آزاری اندک نمی رسانند، و اگر با شما بجنگند [با شکستی مفتضحانه] به شما پشت کرده [فرار می کنند]، و پس از آن [شکست، از طرف دیگران] یاری نمی شوند «111»
ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ مَا ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَحَبْلٍ مِنَ النَّاسِ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الْمَسْکَنَةُ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُوا یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ الْأَنْبِیَاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ ذَلِکَ بِمَا عَصَوْا وَکَانُوا یَعْتَدُونَ ﴿112﴾
هر زمان و هرکجا یافت شوند خواری و ذلّتِ [فراگیری] بر آنان قرار داده شده، مگر [آن که] به پیوند با خداوند و پیوند با مردم [مؤمن تمسک جویند]، و به خشم خداوند [که مستحق آن بودند] دچار شدند، و مسکنتِ [فراگیری] بر آنان مقرر شد، این [خواری و خشم خدا و مسکنت] بدان علت بود که آنان همواره منکر آیات خدا می شدند، و ظالمانه پیامبران را می کشتند، سبب [این جنایاتشان] این بود که [از دستورهای من] سرپیچی داشتند، و پیوسته [از حدود حق] تجاوز می کردند «112»
لَیْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ یَتْلُونَ آیَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَهُمْ یَسْجُدُونَ ﴿113﴾
[همۀ اهل کتاب در حالات باطنی و اعمال و اخلاق] یکسان نیستند، گروهی از آنان [که به اسلام گرویده اند] قیام [به طاعت و عبادت حق] دارند، آیات خدا را در ساعاتی از شب [با دقت در محتوای آن و به قصد عمل] می خوانند، و [فروتنانه در پیشگاه خداوند] سجده می کنند «113»
یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُولَئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ ﴿114﴾
[با تکیه به قرآن و نبوتِ پیامبر] به خداوند و روز قیامت مؤمن هستند، و [مردم را] به کارهای شایسته دعوت می کنند و از اعمال زشت بازمی دارند و به کارهای خیر می شتابند، اینان از شایستگان هستند «114»
وَمَا یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ ﴿115﴾
هر کار خیری انجام دهند هرگز [دربارۀ آن] مورد ناسپاسی قرار نخواهند گرفت، خداوند به آنان که [اطاعت کرده و از محرّمات] پرهیز داشتند داناست «115»
إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا وَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿116﴾
بی تردید هرگز اموال و فرزندان کافران چیزی از [عذاب] خدا را از آنان برطرف نخواهد کرد، آنان اهل آتشند و در آن جاودانه اند «116»
مَثَلُ مَا یُنْفِقُونَ فِی هَذِهِ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ﴿117﴾
داستان آنچه [کافران] در این زندگی دنیا [بر پایۀ هوا و هوس و اهداف شیطانی خود] انفاق می کنند، مانند بادی آمیخته با سرمایی سخت است که به کشتزارِ قومی که به خود ستم کرده اند برسد و آن را از بیخ وبُن نابود کند، خداوند به آنان ستم نکرده ولی آنان همواره به خود ستم می ورزند «117»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِکُمْ لَا یَأْلُونَکُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ ﴿118﴾
ای مؤمنان! از غیر خودتان [که حقیقتاً شیطان مجسم هستند] برای خود مَحرمِ راز انتخاب نکنید، [بیگانگان] از هیچ توطئه و فتنه ای دربارۀ شما کوتاهی نمی کنند، گرفتاری و زیانِ شما را دوست دارند، یقیناً دشمنی [با اسلام و مؤمنان] از لابه لای سخنانشان پیداست، و آنچه در درونشان [از کینه و نفرت] پنهان می دارند بزرگ تر است، ما نشانه ها[ی دشمنی و آلودگی ظاهر و باطنشان] را اگر اندیشه کنید برای شما روشن ساختیم«118»
هَا أَنْتُمْ أُولَاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا یُحِبُّونَکُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْکِتَابِ کُلِّهِ وَإِذَا لَقُوکُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیْکُمُ الْأَنَامِلَ مِنَ الْغَیْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَیْظِکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿119﴾
آگاه باشید! این شما هستید که [به عللی چون همسایگی، خویشاوندی و هموطن بودن] آنان را دوست دارید، و آنان یقیناً شما را دوست ندارند، شما به همۀ کتاب های آسمانی مؤمن هستید، [ولی آنان منکر قرآن می باشند،] چون با شما دیدار کنند [به قصد فریب شما] می گویند: به اسلام ایمان آوردیم. و هنگامی که [در پنهان با یکدیگر] به خلوت نشینند از شدت خشمی که [بر شما] دارند سر انگشتان خود را بر ضد شما می گزند، بگو: به خشمتان بمیرید! یقیناً خداوند به اسرار و نیات باطن ها آگاه است «119»
إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْکُمْ سَیِّئَةٌ یَفْرَحُوا بِهَا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ﴿120﴾
اگر به شما خیری [چون پیروزی و غنیمت] رسد آنان را بدحال و افسرده می کند، و اگر شرّی [چون حادثه ای ناگوار، زیان و ضرر مالی] برای شما پیش آید به سبب آن خوش حال می شوند، اگر شکیبایی ورزید و [از خداوند اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید نیرنگشان هیچ زیانی به شما نمی رساند، بی تردید خداوند به آنچه انجام می دهند احاطه دارد «120»
وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِکَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِینَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ﴿121﴾
[به یاد آر] زمانی که صبحگاهان برای آن که مؤمنان را در جهت جنگیدن در سنگرهای نظامی جای دهی، از بین خانواده ات بیرون رفتی، خداوند شنوا[ی گفته ها] و دانا[ی به نیت ها] است «121»
إِذْ هَمَّتْ طَائِفَتَانِ مِنْکُمْ أَنْ تَفْشَلَا وَاللَّهُ وَلِیُّهُمَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿122﴾
[به یاد آرید] هنگامی که دو گروه از شما تصمیم گرفتند سستی کنند [و از رفتن به میدان جنگ بازایستند]، خداوند یاورشان بود [که از این قصدِ شیطانی بازشان داشت]، مؤمنان باید در همۀ امور بر خدا توکل کنند «122»
وَلَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿123﴾
مسلّماً خداوند در جنگ بَدر شما را یاری داد درحالی که [در برابر دشمن به سبب نفرات اندک و سازوبرگِ نظامی مختصر] ناتوان بودید، پس برای این که [نعمت پیروزی را] سپاس گزاری کنید از خداوند [اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید «123»
إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَلَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ مُنْزَلِینَ ﴿124﴾
در آن زمان به مؤمنان می گفتی: آیا برای شما کافی نیست که پروردگارتان با سه هزار فرشتۀ نازل شده شما را یاری دهد؟ [پس ترس و دلهره از دشمن چرا؟!]«124»
بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَیَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ مُسَوِّمِینَ ﴿125﴾
آری، اگر [امروز هم] صبر و استقامت کنید و [از خداوند اطاعت کرده، از مخالفت با او] بپرهیزید، چنانچه دشمنان سریعاً با جوش و خروش بر شما بتازند پروردگارتان با پنج هزار فرشتۀ نشاندار شما را یاری خواهد داد «125»
وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَکُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُکُمْ بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ ﴿126﴾
خداوند، این [وعدۀ یاری] را جز مژده ای برای [تقویت روحیۀ] شما و به خاطر این که دل هایتان به ان [از دغدغه و اضطراب] آرامش بگیرد قرار نداد، و یاری دادن جز از جانب خداوند توانای شکست ناپذیر و حکیم نیست «126»
لِیَقْطَعَ طَرَفًا مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَوْ یَکْبِتَهُمْ فَیَنْقَلِبُوا خَائِبِینَ ﴿127﴾
[یاری خداوند برای این بود] تا برخی از کافران را نابود کند یا خوارشان سازد، و نا امید [از عرصۀ جنگ] بازگردند «127»
لَیْسَ لَکَ مِنَ الْأَمْرِ شَیْءٌ أَوْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ أَوْ یُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ﴿128﴾
زمامِ چیزی از امور [مشرکان و مسلمانانِ فراری از جنگ] در اختیار تو نیست، یا [خداوند] توبۀ آنان را [به شرط آن که توبۀ واقعی کنند] می پذیرد، یا [در صورت عدم توبه] عذابشان می کند؛ زیرا آنان [با این بازیگری هایی که با اسلام و اهل ایمان دارند] ستمکارند «128»
وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ یَغْفِرُ لِمَنْ یَشَاءُ وَیُعَذِّبُ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ ﴿129﴾
آنچه در آسمان ها و زمین است فقط در سیطرۀ مالکیت و فرمانروایی خداست، فقط اوست که هرکه را بخواهد می آمرزد، و هرکه را بخواهد عذاب می کند، خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است، [پس شخص توبه کننده، لایقِ آمرزش اوست] «129»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ﴿130﴾
ای مؤمنان! رِبا را به چندین برابر سود روی سود نخورید، [و با این کارِ زشت خانواده ها را از هستی ساقط نکنید!] خدا را [اطاعت کنید و از محرّماتش به ویژه سود نامشروعِ رِبا] بپرهیزید تا [بر موانع راه سعادت] پیروز شوید «130»
وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ ﴿131﴾
و از آتشی که برای منکرانِ [خدا و احکامش] آماده شده خود را حفظ کنید !«131»
وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ ﴿132﴾
و از خداوند و پیامبر اطاعت کنید تا مورد رحمت قرار گیرید «132»
وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ ﴿133﴾
و به سوی آمرزشی ویژه از سوی پروردگارتان و بهشتی که پهنایش، [پهنای] آسمان ها و زمین است بشتابید؛ بهشتی که برای [اطاعت کنندگان از خدا و] پرهیزکنندگان [از محرّماتش] آماده شده است «133»
الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ ﴿134﴾
هم آنان که در رفاه و تنگدستی انفاق می کنند، و خشم خود را فرو برده، [آتش هیجانش را با یاد خدا خاموش می سازند،] و از [خطای] مردم می گذرند، خداوند نیکوکاران را دوست دارد «134»
وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ یُصِرُّوا عَلَى مَا فَعَلُوا وَهُمْ یَعْلَمُونَ﴿135﴾
هم آنان که چون کار زشتی مرتکب شوند، یا بر خود [به سبب غفلت از پاره ای از امور دینی و اخلاقی] ستم ورزند، و [پیش از فرصت سوزی] خدا را یاد کرده [قلباً مورد توجه قرار می دهند]، در نتیجه برای گناهانشان درخواست آمرزش می کنند؛ به راستی چه کسی جز خداوند گناهان را می آمرزد!؟ و آگاهانه بر گناهانی که مرتکب شده اند پافشاری نمی کنند «135»
أُولَئِکَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ ﴿136﴾
پاداششان آمرزشی است ویژه از سوی پروردگارشان، و بهشت هایی که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است، در آن جاودانه اند، پاداشِ عمل کنندگان [به مسائل الهی، که آمرزش و بهشت جاوید است] نیکوست «136»
قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ سُنَنٌ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ ﴿137﴾
همانا پیش از شما روش هایی [چون فرمان های عذاب بر ضد ستمکاران] به وقوع پیوسته است، [که هیچ جامعه ستمکاری از آن ها مستثنا نیست،] پس در زمین بگردید و با تأمل بنگرید که پایان [زندگی] منکرانِ [حقایق الهی] چگونه بود؟«137»
هَذَا بَیَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِینَ ﴿138﴾
این [قرآن] روشنگر [حوادث و وضع و حال جوامع] برای همۀ مردم است، و [همۀ آیاتش] هدایت و اندرزی است برای [اطاعت کنندگان از خدا، و] پرهیز کنندگان [از محرّمات او]«138»
وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ﴿139﴾
[در انجام فرمان های خدا و پیامبر و در عرصۀ نبرد با دشمنان] سستی نکنید، و [از پیش آمدهای ناگوار و سختی ها] اندوهگین نشوید، که شما اگر [از روی راستی و درستی] مؤمن باشید از همه برترید «139»
إِنْ یَمْسَسْکُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ وَتِلْکَ الْأَیَّامُ نُدَاوِلُهَا بَیْنَ النَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَیَتَّخِذَ مِنْکُمْ شُهَدَاءَ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ الظَّالِمِینَ ﴿140﴾
اگر [در جنگ اُحُد] به شما آسیب و جراحتی رسید به گروه دشمن نیز [در جنگ بَدر] آسیب و جراحتی مانند آن رسید، ما این روزها[ی پیروزی و شکست] را [به عنوان امتحان و مایۀ بیداری] در میان مردم می گردانیم [تا عبرت گیرند]، و خداوند کسانی را که [از روی حقیقت و اخلاص] ایمان آورده اند مشخص کند، و از میان شما گواهانی [در مورد پیروزی ها که نتیجۀ طاعت و تقواست، و شکست ها که محصول نافرمانی و بی تقوایی است] انتخاب کند، خداوند ستمکاران را [که با نافرمانی از خدا و پیامبر، بر خود و دیگران ستم می کنند] دوست ندارد «140»
وَلِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَیَمْحَقَ الْکَافِرِینَ ﴿141﴾
[این پیروزی ها و شکست ها] برای این است که خداوند مؤمنان را [با دقتی که در علل پیروزی و شکست می کنند، از عیوب و کمبودهای معنوی و نقاط ضعف] پاک و خالص گرداند، و کافران را نابود کند «141»
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا یَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِینَ جَاهَدُوا مِنْکُمْ وَیَعْلَمَ الصَّابِرِینَ ﴿142﴾
آیا پنداشته اید وارد بهشت می شوید؟ درحالی که هنوز خداوند جهادکنندگان از شما و شکیبایان را مشخص نکرده است!«142»
وَلَقَدْ کُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ فَقَدْ رَأَیْتُمُوهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ﴿143﴾
همانا شما [پس از جنگ بَدر و آگاهی از ارزش شهیدان،] مرگِ [در لباس شهادت] را پیش از آن که با آن روبه رو شوید به شدت آرزو می کردید، چون [زمینۀ] آن را [در عرصۀ نبرد اُحُد] دیدید [درحالی که به هراس افتاده بودید فقط] به تماشای [مقدمات] آن مشغول شدید، [و مشخص کردید که صادقانه در آرزوی شهادت نیستید]«143»
وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ وَمَنْ یَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللَّهَ شَیْئًا وَسَیَجْزِی اللَّهُ الشَّاکِرِینَ ﴿144﴾
محمّد [صلی الله علیه وآله] جز فرستاده ای [از سوی خدا] نیست که پیش از او هم فرستادگانی [آمدند و] درگذشتند، آیا اگر او بمیرد یا کشته شود [اسلام را رها کرده]، به [فرهنگ منحط جاهلی] نیاکان خود برمی گردید؟! هر کس به [فرهنگ جاهلی] گذشتگان خود برگردد هیچ زیانی به خدا نمی زند، مسلّماً خدا سپاس گزاران را [که تحت هر شرایطی به اسلام وفادارند] پاداش می دهد«144»
وَمَا کَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ کِتَابًا مُؤَجَّلًا وَمَنْ یُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَنْ یُرِدْ ثَوَابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَسَنَجْزِی الشَّاکِرِینَ ﴿145﴾
هیچ کس جز به خواست خدا نمی میرد، مردن سرنوشتی است معین شده، هرکه پاداش دنیا را بخواهد اندکی به او می دهیم، و هرکه خواستار پاداش آخرت باشد از آن پاداش به او عطا می کنیم، یقیناً سپاس گزاران را پاداش خواهیم داد«145»
وَکَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَکَانُوا وَاللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ ﴿146﴾
چه بسا پیامبرانی که انبوهی از الهی مسلکان به همراه آنان با دشمنان جنگیدند، و در برابر آسیب هایی که در راه خدا به آنان رسید سستی نکردند و ناتوان نشدند، و [در برابر دشمن] سرِ تسلیم فرود نیاوردند، خداوند صابران را دوست دارد «146»
وَمَا کَانَ قَوْلَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِی أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ ﴿147﴾
و سخن آنان [در عرصۀ جنگ و سختی آن] جز این نبود که گفتند: پروردگارا! گناهان ما و زیاده روی در کارهایمان را بر ما ببخش! و قدم هایمان را [در راه ایمان و عمل] استوار ساز! و ما را بر کافران پیروز کن !«147»
فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْیَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ﴿148﴾
خداوند هم پاداش این دنیا و پاداش نیک آخرت را به آنان عطا کرد؛ خداوند نیکوکاران را دوست دارد«148»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تُطِیعُوا الَّذِینَ کَفَرُوا یَرُدُّوکُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِینَ ﴿149﴾
ای مؤمنان! اگر از کفرپیشگان اطاعت کنید شما را به [آیین جاهلی] گذشتگانتان بازمی گردانند، در نتیجه از تباه کنندگانِ [همۀ سرمایۀ وجودی خود] خواهید شد «149»
بَلِ اللَّهُ مَوْلَاکُمْ وَهُوَ خَیْرُ النَّاصِرِینَ ﴿150﴾
[آنان نه سرپرست شمایند و نه شایستۀ اطاعتند،] بلکه خداوند سرپرست شماست و او بهترین یاری دهندگان است «150»
سَنُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَکُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَبِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِینَ ﴿151﴾
به زودی در دل کافران به سبب این که بدون نازل شدنِ دلیلی چیزهایی را شریک خدا قرار دادند ترس می اندازیم، جایگاهشان آتش است، و بد است جایگاه ستمکاران!«151»
وَلَقَدْ صَدَقَکُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَعَصَیْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ مِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الدُّنْیَا وَمِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَکُمْ عَنْهُمْ لِیَبْتَلِیَکُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنْکُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ ﴿152﴾
به یقین خداوند وعده اش را [در مورد شکست دشمن در جنگ اُحُد برای شما] تحقق بخشید، آن گاه که دشمنان را به خواست او تا مرز ریشه کن شدنشان می کشتید، [راه برای پیروزی نهایی و شکست قطعی دشمنان به روی شما باز بود] تا زمانی که [به علت چشم دوختن به مال دنیا] سست شدید، و [در کار جنگ و جمع آوری غنیمت و حفظ محل رخنۀ دشمن] به نزاع پرداختید، و پس از آن که آنچه را [از غنیمت و پیروزی] دوست داشتید به شما نشان داد [از دستورهای پیامبر که ضامن تداوم پیروزی بود] سرپیچی کردید، برخی از شما خواهان دنیا بودند و بعضی خواستار آخرت، سپس خداوند برای این که شما را امتحان کند [تا دنیاخواهان از آخرت خواهان مشخص گردند] شما را از [پیروزی بر] دشمن بازتان داشت، و همانا [به سبب ندامت از کارتان] از شما گذشت کرد؛ خداوند بر مؤمنان دارای احسان است «152»
إِذْ تُصْعِدُونَ وَلَا تَلْوُونَ عَلَى أَحَدٍ وَالرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ فِی أُخْرَاکُمْ فَأَثَابَکُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِکَیْلَا تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا مَا أَصَابَکُمْ وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿153﴾
[به یاد آرید] زمانی که [از میدان جنگ تا مرز پنهان شدن از دیده ها] دور می شدید، و به هیچ کس توجه نداشتید درحالی که پیامبر [که پاسخ به دعوتش واجب است] شما را از پشت سرتان [برای دفاع از حق، و عقب راندنِ دشمن] فرامی خواند [و شما جواب نمی دادید]، پس خداوند شما را به اندوهی پی درپی مجازات کرد، تا این که [پس از آن] بر آنچه [از پیروزی و غنیمت] از دست داده اید، و به آنچه [از آسیب و شکست] به شما رسیده محزون نشوید؛ خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است«153»
ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعَاسًا یَغْشَى طَائِفَةً مِنْکُمْ وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ یَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِیَّةِ یَقُولُونَ هَلْ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَیْءٍ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ یُخْفُونَ فِی أَنْفُسِهِمْ مَا لَا یُبْدُونَ لَکَ یَقُولُونَ لَوْ کَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَیْءٌ مَا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِیَبْتَلِیَ اللَّهُ مَا فِی صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحِّصَ مَا فِی قُلُوبِکُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿154﴾
سپس بعد از آن اندوهِ [پی درپی،] خواب آرام بخشی بر شما فرود آورد که گروهی از شما را [که با پشیمانی از فرار به سوی پیامبر آمدید] فراگرفت، و گروهی وسوسۀ حفظ جانشان پریشان خاطرشان کرده بود [تاجایی که خوابشان نمی بُرد]، آنان دربارۀ خداوند بر اساس [فرهنگ زمان] جاهلیت گمان نادرست داشتند، [مانند این گمان که: چون پیروِ حق هستیم باید خداوند بدون قید و شرط پیروزی را نصیب ما می کرد! اما با آن شکست، در حقانیت اسلام و وعدۀ خدا به پیروزی، دچار تردید شده و] گفتند: [با این وضعِ آشفته ای که پیش آمده] آیا از پیروزی نصیبی به ما خواهد رسید؟! بگو: [سررشتۀ] همۀ امور به دست خداست، [ولی این گونه نیست که چون خدا وعدۀ پیروزی داده آن را بدون قید و شرط به دست آورید، پیروزی میوۀ شیرین استقامت و اطاعت از پیامبر و داشتن تقواست، و شکست معلولِ سستی و مخالفت با اوامر حق و پیامبر است.] آنان در دل هایشان چیزی را پنهان می کنند که برای تو آشکار نمی سازند، [در دل] می گویند: اگر [به سبب مسلمان بودنمان] نصیبی از پیروزی داشتیم در این جا کشته نمی شدیم، بگو: اگر شما در خانه های خود هم بودید کسانی که کشته شدن بر آنان مقرر شده بود مسلّماً به سوی آرامگاه های خود بیرون می آمدند، [این حوادثِ سخت] برای این بود که خداوند آنچه را [از نیتِ درست و نادرست] در سینه های شماست [در میدان عمل] بیازماید، و آنچه در دل هایتان [از عیوب و ناخالصی ها] است پاک سازد؛ و خداوند به اسرار و نیات باطن ها آگاه است «154»
إِنَّ الَّذِینَ تَوَلَّوْا مِنْکُمْ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّیْطَانُ بِبَعْضِ مَا کَسَبُوا وَلَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ ﴿155﴾
همانا روزی که [در میدان اُحُد] دو گروهِ [مؤمن و مشرک] با هم روبه رو شدند کسانی از شما فرار [را بر قرار اختیار] کردند، جز این نیست که شیطان آنان را به سبب برخی از گناهانی که مرتکب شده بودند لغزانید، یقیناً خداوند از آنان درگذشت؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و بردبار است «155»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ کَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ إِذَا ضَرَبُوا فِی الْأَرْضِ أَوْ کَانُوا غُزًّى لَوْ کَانُوا عِنْدَنَا مَا مَاتُوا وَمَا قُتِلُوا لِیَجْعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ حَسْرَةً فِی قُلُوبِهِمْ وَاللَّهُ یُحْیِی وَیُمِیتُ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ﴿156﴾
ای مؤمنان! مانند کفرپیشگان نباشید که دربارۀ برادران [ایمانی و نَسَبی] خود وقتی به سفری [برای امور دین] رفتند [و در سفر مُردند]، یا به جنگ رفته [و کشته شدند برای متزلزل کردن افراد] گفتند: اگر نزد ما [مانده] بودند نمی مردند و کشته نمی شدند، [شما به گفتار واهی و باطلِ آنان اعتنا نکنید] تا خداوند این گفتار را حسرتی در دل هایشان قرار دهد، [در آن زمان که برای آنان ثابت شود سفر و جهاد، علت و عامل مرگ و کشته شدن نیست، بلکه] خداوند است که به [اراده اش] زنده می کند و می میراند، و خداوند به آنچه انجام می دهید بیناست «156»
وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ﴿157﴾
اگر در راه خدا کشته شوید یا بمیرید یقیناً آمرزش و رحمتی که از سوی خداوند نصیب شماست از آنچه آنان [در همۀ عمرشان از مال ومتاع دنیا] جمع می کنند بهتر است «157»
وَلَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَى اللَّهِ تُحْشَرُونَ ﴿158﴾
و اگر بمیرید یا کشته شوید به سوی خداوند محشورتان می کنند«158»
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ ﴿159﴾
[ای پیامبر!] فقط به سبب رحمتی از سوی خداوند به آنان [مهربان و] نرم خوی شدی، اگر درشت خوی و سنگدل بودی از پیرامونت پراکنده می شدند، پس از [خطاکارانِ] آنان درگذر و برای آنان آمرزش بخواه، و درکارها با آنان مشورت کن! و چون تصمیم [بر انجامِ کاری] گرفتی بر خداوند توکل کن؛ زیرا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد«159»
إِنْ یَنْصُرْکُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَکُمْ وَإِنْ یَخْذُلْکُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِی یَنْصُرُکُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿160﴾
اگر خداوند شما را یاری کند هیچ کس بر شما چیره نخواهد شد، و اگر شما را واگذارد چه کسی بعد از او شما را یاری خواهد داد؛ مؤمنان باید فقط بر خدا اعتماد کنند«160»
وَمَا کَانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ وَمَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِمَا غَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ مَا کَسَبَتْ وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ ﴿161﴾
برای هیچ پیامبری [شایسته] نیست که [در اموال و غنایم و امور امتِ خود] خیانت کند، هرکه به خیانت آلوده شود روز قیامت آنچه را در آن خیانت کرده بیاورد، سپس به هرکس [عین همان] عمل [خائنانۀ] او را به طورکامل [به صورت عذاب دوزخ] می دهند، و [در این زمینه] مورد ستم قرار نمی گیرند«161»
أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ کَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ﴿162﴾
آیا کسی که [با ایمان و عمل صالح] به دنبال خشنودی خداست مانند کسی است که به خشم خدا [که مستحق آن بوده] دچار شده، و جایگاهش دوزخ است؟ و [دوزخ] عاقبت بدی است!«162»
هُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِمَا یَعْمَلُونَ ﴿163﴾
برای آنان، [چه خواهندگانِ خشنودی حق، چه دچارشدگان به خشم خداوند، بر حسب اعمالشان] نزد خدا درجات [متفاوتی] است، خداوند به آنچه انجام می دهند بیناست«163»
لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ ﴿164﴾
یقیناً خداوند به مؤمنان نعمتی عظیم و ارزشمند عطا فرمود آن گاه که در بین آنان پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنان می خوانَد، و [از هر نوع آلودگی] پاکشان می کند، و کتاب و معارف استوار و سودمند به آنان می آموزد، درحالی که مسلّماً آنان [پیش از بعثت پیامبر] در گمراهی آشکاری بودند«164»
أَوَلَمَّا أَصَابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَیْهَا قُلْتُمْ أَنَّى هَذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿165﴾
آیا آن زمان که [در جنگ اُحُد] آسیبی به شما رسید که یقیناً دو برابرش را [در جنگ بَدر به دشمن] رساندید، [از روی بی صبری و بی توجهی به وضع خودتان] می گویید: این [آسیب] از کجاست؟ بگو: از ناحیۀ خودِ شماست [که به دنبال مخالفت با پیامبر و نزاع با یکدیگر به شما رسید،] یقیناً خداوند بر هر کاری تواناست «165»
وَمَا أَصَابَکُمْ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِیَعْلَمَ الْمُؤْمِنِینَ ﴿166﴾
آنچه در [جنگ اُحُد،] روزی که دو گروهِ [مؤمن و مشرک] با هم روبه رو شدند به شما رسید به خواست خدا بود؛ تا مؤمنان را [که در همۀ حوادث و سختی ها ثابت قدمند] مشخص نماید «166»
وَلِیَعْلَمَ الَّذِینَ نَافَقُوا وَقِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قَالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَاتَّبَعْنَاکُمْ هُمْ لِلْکُفْرِ یَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِیمَانِ یَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِمْ مَا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا یَکْتُمُونَ ﴿167﴾
و نیز برای این بود که منافقان را [در این عرصه] مشخص کند، [همان هایی که چون] به آنان گفته شد: بیایید در راه خدا بجنگید، یا [لااقل برای حفظ خود و نوامیسِ خویش] به دفاع برخیزید. گفتند: اگر یقین داشتیم جنگی اتفاق می افتد مسلّماً دنبال شما می آمدیم [چون یقین نداشتیم سرگرم امور دیگر شدیم و از جنگ بازماندیم] آنان در آن روز به کفر نزدیک تر بودند تا به ایمان، به زبانشان چیزی می گویند که در دل هایشان نیست، خدا به آنچه پنهان می کنند داناتر است «167»
الَّذِینَ قَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوا لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا قُلْ فَادْرَءُوا عَنْ أَنْفُسِکُمُ الْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿168﴾
هم آنان که [از جنگ در راه خدا امتناع کردند و در خانه هایشان] نشستند، و دربارۀ برادرانِ [ایمانی و نَسَبی] خود گفتند: اگر [در نرفتن به جنگ] از ما اطاعت می کردند کشته نمی شدند، بگو: اگر راست می گویید [که اختیار مرگ در دست شماست] پس آن را از خود دفع کنید«168»
وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ﴿169﴾
هرگز آنان را که در راه خدا کشته شدند مُرده مپندار؛ بلکه زنده اند و نزد پروردگارشان متنعّم به روزی ویژه ای هستند «169»
فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَیَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿170﴾
درحالی که به آنچه خداوند از فزون بخشی و احسانِ خود به آنان عطا کرده شادمانند، و برای کسانی که از پی ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته اند [به سبب مقاماتی که در برزخ و قیامت برای آنان است] خوش حالند، چون نه بیمی بر آنان است، و نه اندوهگین می شوند «170»
یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ﴿171﴾
[کشتگانِ راه حق] به نعمت و فزون بخشی خاصی که از سوی خدا نصیب آنان است، و این که خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی کند [شادمانند] «171»
الَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِلَّهِ وَالرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ مَا أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا أَجْرٌ عَظِیمٌ ﴿172﴾
برای نیکوکاران و تقواپیشگانی که دعوت خدا و رسول را پس از آن که در جنگ آسیب و زخم به آنان رسیده بود، [برای جنگی دیگر بعد از جنگ اُحُد] اجابت کردند پاداشی بزرگ است «172»
الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِیمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ ﴿173﴾
هم آنان که مردمِ [منافق و عوامل نفوذی دشمن] به آنان گفتند: مردم [مکه] برای [حمله به] شما [لشگری انبوه] جمع کرده اند؛ بنابراین از آنان بترسید [و دوباره در جنگ شرکت نکنید! این سخن] بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند برای ما بس است، و او نیکو کارسازی است «173»
فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِیمٍ ﴿174﴾
[آنان بدون توجه به سخنان منافقان و عوامل نفوذی در جنگ «حَمراءُ الاَسَد» شرکت کردند]، پس با نعمت و احسانی بزرگ از سوی خدا [از جبهۀ جنگ] بازگشتند درحالی که هیچ آسیبی به آنان نرسیده بود، آنان خالصانه دنبال خشنودی خدا بودند؛ خداوند دارای احسانی بزرگ است «174»
إِنَّمَا ذَلِکُمُ الشَّیْطَانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ﴿175﴾
فقط این شیطان است که دوستانش را [با گفتار وحشت زا و شایعه پراکنی از رفتن به جنگ در راه خدا] می ترساند، پس اگر مؤمن هستید از آنان نترسید، از من بترسید [که مبادا مورد عقوبتم قرار گیرید]«175»
وَلَا یَحْزُنْکَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئًا یُرِیدُ اللَّهُ أَلَّا یَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِی الْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿176﴾
کسانی که شتابان خود را در دامن کفر می اندازند تو را غمگین نکنند، آنان ابداً هیچ زیانی به خدا نمی رسانند، خداوند اراده دارد [به سزای کفرشان] هیچ بهره ای در آخرت برایشان قرار ندهد، و برای آنان عذابی دردناک است «176»
إِنَّ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الْکُفْرَ بِالْإِیمَانِ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ﴿177﴾
مسلّماً کسانی که کفر را به [بهای از دست دادن] ایمان خریدند هرگز به خداوند هیچ زیانی نمی رسانند، و برای آنان عذابی دردناک است«177»
وَلَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدَادُوا إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ ﴿178﴾
و کسانی که کافر شدند گمان نکنند مهلتی که به آنان می دهیم به سودشان خواهد بود، جز این نیست که مهلتشان می دهیم تا بر گناه [خود] بیفزایند؛ برای آنان عذابی خوارکننده است«178»
مَا کَانَ اللَّهُ لِیَذَرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَى مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ حَتَّى یَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُطْلِعَکُمْ عَلَى الْغَیْبِ وَلَکِنَّ اللَّهَ یَجْتَبِی مِنْ رُسُلِهِ مَنْ یَشَاءُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا فَلَکُمْ أَجْرٌ عَظِیمٌ﴿179﴾
خداوند بر آن نیست که مؤمنان را با شما [تبهکاران] بر این [نفاقی] که هستید [مخلوط و ناشناخته] رها کند، بلکه بر آن است [تا به سبب آزمایش هایی در راستای مسئولیت و تکلیف،] پلید را از پاک جدا سازد، و خداوند بر آن نیست که شما را بر غیب آگاه سازد، ولی خدا از میان فرستادگانش هرکس را بخواهد [برای دریافت عِلمِ غیب] انتخاب می کند، پس به خداوند و فرستادگانش [که عالِم به غیبند] ایمان بیاورید، اگر ایمان بیاورید و از خداوند [اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید پاداش بزرگی برای شما خواهد بود«179»
وَلَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَیْرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَیُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَلِلَّهِ مِیرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ ﴿180﴾
کسانی که به آنچه خداوند از احسانش به آنان عطا کرده بخل می ورزند گمان نکنند که این [بخل ورزی] به سود آنان است؛ بلکه این به زیانشان خواهد بود، به زودی آنچه را به آن بخل داشتند در قیامت گردن بندِ گردنشان می شود، میراث آسمان ها و زمین فقط در سیطرۀ مالکیت خداست، و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است«180»
لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِینَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِیرٌ وَنَحْنُ أَغْنِیَاءُ سَنَکْتُبُ مَا قَالُوا وَقَتْلَهُمُ الْأَنْبِیَاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَنَقُولُ ذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِیقِ ﴿181﴾
بی تردید خداوند سخن کسانی [از یهود] را که گفتند: «خداوند نیازمند است و ما بی نیازیم» شنید، مسلّماً آنچه را گفتند و نیز آن [گناه بسیار بزرگشان] که پیامبران را ظالمانه کُشتند [در پروندۀ اعمالشان] می نویسیم، و [روز قیامت] می گوییم: عذاب سوزان را بچشید !«181»
ذَلِکَ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیکُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ ﴿182﴾
این [عذابِ سوزان] نتیجۀ کارهایی است که با دست خود پیش فرستادید، و[گرنه] خداوند ستمکار به بندگان نیست «182»
الَّذِینَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ عَهِدَ إِلَیْنَا أَلَّا نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّى یَأْتِیَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْکُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جَاءَکُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِی بِالْبَیِّنَاتِ وَبِالَّذِی قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿183﴾
کسانی [از یهود] که گفتند: خداوند به ما سفارش کرده که به هیچ پیامبری ایمان نیاوریم تا برای ما [به نشانۀ صِدق پیامبری اش] یک قربانی بیاورد که آن را آتش غیبی بسوزاند، [به آنان] بگو: پیش از من پیامبرانی دلایل روشن و آنچه گفتید [برای صِدق پیامبری شان] آوردند، اگر [در ادعای خود] راستگو هستید پس چرا آنان را کشتید ؟«183»
فَإِنْ کَذَّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ جَاءُوا بِالْبَیِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْکِتَابِ الْمُنِیرِ ﴿184﴾
اگر [یهودیانِ بهانه جو] تو را تکذیب کردند [غمگین مباش!] مسلّماً رسولانی هم که پیش از تو دلایل واضح و نوشته ها[ی مشتمل بر پند و موعظه] و کتاب روشنگر آورده بودند تکذیب شدند«184»
کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ ﴿185﴾
هرکسی مرگ را می چشد، و یقیناً روز قیامت پاداش هایتان را به طورکامل می دهند، پس هرکس را از آتش دور دارند و در بهشت درآورند مسلّماً رستگار شده است، و زندگی دنیا [بدون ایمان به خداوند و عمل صالح] جز کالای فریبنده نیست«185»
لَتُبْلَوُنَّ فِی أَمْوَالِکُمْ وَأَنْفُسِکُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَمِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا أَذًى کَثِیرًا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿186﴾
بی تردید در زمینۀ اموال و جان هایتان امتحان خواهید شد، و قطعاً از کسانی [چون یهود و نصاری] که پیش از شما کتاب [آسمانی] به آنان داده شد، و نیز از مشرکان، سخنان آزاردهندۀ بسیاری خواهید شنید، اگر [در برابر سخنان آزاردهندۀ آنان] صبر کنید و [از خداوند اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید [برای شما بهتر است]، مسلّماً این [صبر و پرهیز] از کارهای استوار است «186»
وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَکْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا فَبِئْسَ مَا یَشْتَرُونَ ﴿187﴾
و [به یاد آرید] هنگامی که خداوند از کسانی [چون عالِمان یهود و نصاری] که به آنان کتاب آسمانی عطا شد پیمان گرفت که باید [احکام و معارفِ] آن را برای مردم [به منظور هدایت شدنشان] بیان کنند و پنهانش نسازند، پس آن [پیمان] را ترک کرده، به آن اعتنایی نکردند، و در عوضِ [ترک] آن بهایی اندک گرفتند، بد چیزی است آنچه به دست می آورند«187»
لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَیُحِبُّونَ أَنْ یُحْمَدُوا بِمَا لَمْ یَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿188﴾
البته گمان مبر کسانی که به سبب کارهایشان [چون پنهان کردن حقایق مربوط به قرآن و پیامبر] شادمانند، و دوست دارند به آنچه انجام نداده اند ستایش شوند [از عذاب خدا در امانند! آری] هرگز گمان مبر که از عذاب نجات دارند؛ برای آنان عذاب دردناکی خواهد بود«188»
وَلِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿189﴾
مالکیت و فرمانروایی آسمان ها و زمین فقط در سیطرۀ خداست، و خداوند بر هر کاری تواناست«189»
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُولِی الْأَلْبَابِ ﴿190﴾
مسلّماً در آفرینش آسمان ها و زمین، و رفت و آمدِ شب و روز نشانه هایی [بر قدرت، ربوبیت و رحمت خداوند] برای خردمندان است «190»
الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿191﴾
هم آنان که همواره خداوند را در حال ایستادن و نشستن و خوابیدن یاد کرده [و قلباً مورد توجه قرار می دهند]، و پیوسته در آفرینش آسمان ها و زمین اندیشه می کنند، [و از عمق دل می گویند:] پروردگارا! این [جهانِ با عظمت] را بیهوده نیافریدی، تو [از هر عیب و نقصی] پاک و منزّهی، ما را از عذاب آتش نگاه دار !«191»
رَبَّنَا إِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصَارٍ ﴿192﴾
پروردگارا! هرکه را تو در آتش اندازی به یقین او را رسوا کرده ای، و برای ستمکاران هیچ یاوری وجود ندارد «192»
رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلْإِیمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ ﴿193﴾
پروردگارا! به راستی ما صدای ندادهنده ای که مردم را به ایمان فرامی خوانْد شنیدیم که [می گفت:] به پروردگارتان ایمان آورید. پس ما ایمان آوردیم، پروردگارا! گناهانِ ما را بیامرز! و بدی هایمان را [از پروندۀ ما] محو کن! و ما را در زمرۀ نیکان بمیران !«193»
رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِکَ وَلَا تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ ﴿194﴾
پروردگارا! آنچه که به وسیلۀ پیامبرانت به ما وعده داده ای عطایمان کن! و روز قیامت رسوایمان نساز؛ زیرا تو هرگز از وعده ات تخلّف نمی کنی«194»
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لَا أُضِیعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ فَالَّذِینَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِیَارِهِمْ وَأُوذُوا فِی سَبِیلِی وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ ﴿195﴾
نهایتاً پروردگارشان دعای آنان را مستجاب کرد؛ که یقیناً من عملِ هیچ عمل کننده ای از شما مؤمنان را چه مرد یا زن که همه [از جهت انسانی و ایمانی] از یکدیگرید تباه نمی کنم، مسلّماً کسانی که هجرت کردند و از خانه هایشان رانده شدند و در راه من آزار کشیدند، و جنگیدند و کشته شدند، گناهانشان را محو می کنم، و آنان را به بهشت هایی که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است در می آورم، که پاداشی ویژه از سوی خداوند است، و خداست که پاداش نیکو نزد اوست«195»
لَا یَغُرَّنَّکَ تَقَلُّبُ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی الْبِلَادِ ﴿196﴾
رفت وآمدِ کافران در شهرها [با وسایل و ابزار به ظاهر فراوان و حالتی قدرتمندانه] تو را فریفته نکند«196»
مَتَاعٌ قَلِیلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ ﴿197﴾
[آنچه دارند] کالایی است اندک [و در سراشیبی زوال و نابودی]، پس از آن جایگاهشان دوزخ است که بد جایگاهی است !«197»
لَکِنِ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا نُزُلًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ لِلْأَبْرَارِ ﴿198﴾
ولی آنان که از پروردگارشان [اطاعت کرده، و از محرّماتش] پرهیز داشتند، برای آنان بهشت هایی است که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است، در آن جاودانه اند، این [آغاز] پذیرایی از سوی خداست، و آنچه [برای آنان غیر از بهشت و نعمت هایش] نزد خداست برای نیکان بهتر است«198»
وَإِنَّ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَمَنْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ خَاشِعِینَ لِلَّهِ لَا یَشْتَرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِیلًا أُولَئِکَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ ﴿199﴾
مسلّماً از اهل کتاب کسانی هستند که به خدا و آنچه به سوی شما و آنچه به سوی خودشان نازل شده مؤمن اند، درحالی که در برابر خداوند، قلبی فروتن دارند، آیات خدا را [چون هواپرستانِ قومشان] به بهای اندک نمی فروشند، برای آنان نزد پروردگارشان پاداشی شایسته است، بی تردید خداوند حسابرسی سریع است«199»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ﴿200﴾
ای مؤمنان! [در برابر حوادث و انجام عبادات و ترکِ گناهان] استقامت کنید! و دیگران را هم به استقامت وادارید! و با یکدیگر [در مسائل انسانی و اجتماعی] ارتباط داشته باشید! و از خداوند [اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید تا [بر موانع راه سعادت] پیروز شوید«200»
شماره سوره 4 نام سوره نساء تعداد آیات 176 مدنی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا ﴿1﴾
ای مردم! از پروردگارتان که شما را از یک [حقیقت و] روح آفرید و جفتش را از [جنس] او پدید آورد پروا کنید، و از آن دو تَن، مردان و زنان بسیاری را منتشر ساخت، و از خداوندی که به نام او از یکدیگر درخواست می کنید، و نیز از [قطع رابطه با] خویشاوندان [و پایمال کردن حقوقشان] پروا داشته باشید! بی تردید خداوند همواره نگهبان و حافظ شماست«1»
وَآتُوا الْیَتَامَى أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِیثَ بِالطَّیِّبِ وَلَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَى أَمْوَالِکُمْ إِنَّهُ کَانَ حُوبًا کَبِیرًا ﴿2﴾
اموال یتیمان را [پس از بلوغ و رشدشان] در اختیارشان بگذارید، و [اجناس] کم ارزشِ [خود] را با [اجناس] با ارزش [آنان] عوض نکنید، و اموالشان را با مخلوط کردن به اموال خود نخورید؛ زیرا آن گناهی بزرگ است «2»
وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِی الْیَتَامَى فَانْکِحُوا مَا طَابَ لَکُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ ذَلِکَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا ﴿3﴾
اگر می ترسید که در مورد دخترانِ یتیم [در صورت ازدواج با آنان] نتوانید به عدالت رفتار کنید از دیگر زنانی که مورد پسندِ شماست دو یا سه ، یا چهار زن به همسری انتخاب کنید، چنانچه می ترسید [با آنان هم] به عدالت رفتار نکنید [به] یک زن، یا [به] کنیزانی که مالک شده اید [اکتفا کنید]، این [قانون] نزدیک ترین راه به اجتناب از ستم و انحراف از عدالت است«3»
وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَکُلُوهُ هَنِیئًا مَرِیئًا ﴿4﴾
مَهریۀ زنان را به عنوان هدیه [در کمال رضایتِ خاطر] به خودشان بپردازید! چنانچه چیزی از آن را با رغبت به شما ببخشند آن را حلال و گوارا هزینه [زندگی خود] کنید«4»
وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِیهَا وَاکْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿5﴾
اموالتان را که خداوند مایۀ قوام [و تأمین زندگی] شما قرار داده به ابلهان ندهید، ولی از [درآمد] آن خوراکشان دهید و لباسشان بپوشانید، و با آنان سخنِ پسندیده گویید!«5»
وَابْتَلُوا الْیَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّکَاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَیْهِمْ أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَأْکُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ یَکْبَرُوا وَمَنْ کَانَ غَنِیًّا فَلْیَسْتَعْفِفْ وَمَنْ کَانَ فَقِیرًا فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَیْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَیْهِمْ وَکَفَى بِاللَّهِ حَسِیبًا ﴿6﴾
یتیمان را تا زمانی که به سنّ ازدواج برسند [در امور زندگی و بلوغ فکری] آزمایش کنید، چنانچه در آنان رشد لازم را یافتید اموالشان را در اختیارشان بگذارید، و آن را از [بیم] آن که [مبادا] به سنّ بلوغ و رشد برسند [و از شما بگیرند] به اسراف و شتاب نخورید، [از سرپرستان ایتام] کسی که توانگر است باید [از تصرف در مال یتیم به عنوان حق الزحمه] اجتناب کند، و آن که نیازمند است به اندازۀ متعارف [در آن] تصرف کند، زمانی که [خواستید] اموالشان را به خودشان واگذارید بر آنان شاهد بگیرید، و خداوند برای حسابرسی بس است«6»
لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا تَرَکَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا تَرَکَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ کَثُرَ نَصِیبًا مَفْرُوضًا ﴿7﴾
برای مردان از آنچه پدر و مادر و خویشاوندانشان [پس از مرگِ خود] بر جای می گذارند سهمی است، و برای زنان هم از آنچه پدر و مادر و خویشاوندانشان بر جای می گذارند سهمی است؛ اندک باشد یا بسیار این سهمی واجب است«7»
وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُو الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿8﴾
چون هنگام تقسیم [ارث]، خویشاوندان و یتیمان و مستمندان [که ارث بَر نیستند] حاضر باشند، چیزی از آن را به ایشان بپردازید، و با آنان سخن پسندیده گویید ،«8»
وَلْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعَافًا خَافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَلْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیدًا ﴿9﴾
کسانی که اگر پس از خود فرزندانی ناتوان بر جای گذارند، بر آنان بترسند [که حقوقشان ضایع شود] باید [از این که حقوق ایتامِ دیگران را پایمال کنند] بیم داشته باشند، پس باید از خدا [اطاعت کنید و از محرّماتش] بپرهیزید، و [با یتیمان] سخن به صواب گویید «9»
إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا ﴿10﴾
بی تردید آنان که ظالمانه اموال یتیمان را می خورند جز این نیست که در شکم های خود آتش می ریزند، و به زودی در آتش فروزان درآیند «10»
یُوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلَادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ فَإِنْ کُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَکَ وَإِنْ کَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَیْهِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَکَ إِنْ کَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ کَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِی بِهَا أَوْ دَیْنٍ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ لَا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعًا فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿11﴾
خداوند شما را دربارۀ [ارث] فرزندانتان سفارش می کند که: سهم پسر مانند سهم دو دختر است، و اگر [وارثانِ آن میت] بیش از دو دخترند سهم آنان دو سومِ میراث است، و اگر یک دختر است نصفِ میراث سهم اوست. و برای هر یک از پدر و مادرِ میت چنانچه فرزندی داشته باشد یک ششمِ میراث است، و اگر بی فرزند است و وارث فقط پدر و مادر است برای مادرش یک سوم است [و باقیماندۀ میراث، سهم پدر اوست]، و اگر میت برادرانی دارد سهم مادرش یک ششم است . [همۀ این سهام] پس از وصیتی [است] که [در مورد اموال خود] می کند، یا [پس از] بدهکاری [میت است، که باید پیش از تقسیم سهام پرداخت گردد]، شما نمی دانید پدران و فرزندانتان [که پس از مرگشان وارث اموالشان هستید] کدامیک برای شما سودمندترند [؛ بنابراین تفاوت سهامِ وصیت شده شما را نگران نکند]، [تقسیم میراث به این صورت] فریضه ای از سوی خداوند است؛ زیرا خدا همواره دانا و حکیم است «11»
وَلَکُمْ نِصْفُ مَا تَرَکَ أَزْوَاجُکُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِینَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ وَإِنْ کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ کَانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فِی الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصَى بِهَا أَوْ دَیْنٍ غَیْرَ مُضَارٍّ وَصِیَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ ﴿12﴾
نصف میراثی که زنانتان به جای می گذارند چنانچه فرزندی نداشته باشند سهم شماست، و اگر برای آنان فرزندی باشد، یک چهارمِ میراث حق شماست، [البته] پس از وصیتی که [در مورد اموال خود] می کنند یا [پس از ادای] دینی [که بر عهدۀ آنان است]. و برای زنانتان اگر فرزندی نداشته باشید یک چهارمِ میراثی است که از شما باقی می ماند، و چنانچه فرزندی برای شما باشد یک هشتمِ میراث شما برای آنان است، بعد از وصیتی که کرده اید یا ادای دینی [که بر ذمّۀ شماست]. چنانچه مرد یا زنی که از او ارث می برند «کَلاله» است، [یعنی پدر و مادر و فرزندی ندارد ولی] برادر و خواهر دارد، سهم هر یک از آن دو نفر یک ششمِ [میراث] است، و اگر بیش از این باشند در یک سومِ [میراث] شریکند، [این سهامِ برادر و خواهر] پس از وصیتی [است] که [در خصوص اموال] صورت گرفته و یا [پس از ادای] دینی [است که بر عهدۀ میت است]، [همۀ این امور در حالی است که وصیتِ میت، به وارثان] زیان نرساند، [این احکام] سفارشی است از سوی خداوند، و خدا دانا و بردبار است «12»
تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ﴿13﴾
این ها حدود خداست، کسانی که از خدا و پیامبرش اطاعت کنند خداوند آنان را به بهشت هایی که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است وارد می کند، در آن جاودانه اند، و آن کامیابی بزرگ است«13»
وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِیهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِینٌ ﴿14﴾
و کسی که از خدا و پیامبرش سرپیچی کند و متجاوز از حدود خداوند باشد، خداوند او را وارد آتش می کند درحالی که در آن جاودانه است، و برایش عذابی خوارکننده است «14»
وَاللَّاتِی یَأْتِینَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِکُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَیْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْکُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ حَتَّى یَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ یَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِیلًا ﴿15﴾
هرکدام از زنانتان مرتکب زِنا شوند چهار مرد مؤمن را در مورد [کار زشت] آنان شاهد بخواهید، اگر [به ارتکاب آن] شهادت دادند، آنان را در خانه ها زندانِ اَبد کنید! تا مرگشان فرا رسد یا خداوند برای [نجات] آنان راهی [قانونی] قرار دهد «15»
وَاللَّذَانِ یَأْتِیَانِهَا مِنْکُمْ فَآذُوهُمَا فَإِنْ تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا إِنَّ اللَّهَ کَانَ تَوَّابًا رَحِیمًا ﴿16﴾
از میان شما آن مرد و زنی که مرتکب زِنا شوند [درصورتی که هر دو بدون همسر باشند] آنان را [با اجرای حدودِ خداوند] عقوبت کنید! چنانچه از کار زشتشان توبه کنند و [مفاسدشان را] اصلاح سازند از [عقوبت] آنان گذشت کنید؛ زیرا خداوند همواره بسیار توبه پذیر و مهربان است «16»
إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ فَأُولَئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿17﴾
توبۀ واقعی در پیشگاه خداوند فقط برای کسانی است که کار زشتی را از روی نادانی انجام می دهند آن گاه بدون تأخیر [و از دست رفتن فرصت] توبه می کنند، مسلّماً خداوند توبۀ آنان را می پذیرد؛ خداوند همواره دانا و حکیم است «17»
وَلَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَهُمْ کُفَّارٌ أُولَئِکَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿18﴾
توبه برای دو گروه نیست: کسانی که پیوسته کارهای زشت انجام می دهند تا مرگ یکی از آنان فرارسد، [و در آن لحظه که عمر به پایان رسیده] بگوید: اکنون توبه کردم! و نیز آنان که در حال کفر [و انکار حقایق] می میرند، برای آنان عذاب دردناکی آماده کرده ا یم «18»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ کَرْهًا وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ یَأْتِینَ بِفَاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئًا وَیَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا ﴿19﴾
ای مؤمنان! برای شما ارث بردن از زنان درحالی که [زندگی با آنان] خوشایند شما نبود [و فقط به طمع به دست آوردنِ اموالشان پس از مرگشان با آنان زندگی می کردید] حلال نیست، و آنان را در تنگنا مگذارید تا بخشی از آنچه را [به عنوان مَهریه] به آنان داده اید پس بگیرید، مگر آن که کار زشتِ آشکاری مرتکب شوند، [در هر صورت] با آنان [هرچند که زندگی با آنان خوشایند شما نیست] رفتاری پسندیده داشته باشید، چنانچه [به علتی] از آنان دچار نفرت [و نارضایتی] شدید [باز هم به گونۀ شایسته با آنان رفتار کنید]، چه بسا چیزی مورد خوشایند شما نیست ولی خداوند در [ادامۀ زندگی با] آن خیر فراوانی قرار می دهد «19»
وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَکَانَ زَوْجٍ وَآتَیْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَیْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِینًا ﴿20﴾
اگر خواستید همسری دیگر به جای همسری [که خوشایند شما نیست] انتخاب کنید، درحالی که مال فراوانی [به عنوان مَهریه] به او پرداخته اید چیزی از آن را از او پس نگیرید! [زیرا طلاقِ همسر اول مجوز پس گیری مَهریه از او نیست،] آیا آن را [درصورتی که حلال نیست] می خواهید با توسل به تهمت زدن [به همسر] و گناهی آشکار پس بگیرید؟!«20»
وَکَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَقَدْ أَفْضَى بَعْضُکُمْ إِلَى بَعْضٍ وَأَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثَاقًا غَلِیظًا ﴿21﴾
چگونه مَهریه را پس می گیرید درحالی که با یکدیگر تماس [روحی و عاطفی و معاشرت] داشتید، و آنان از شما [به هنگام ازدواج] پیمانی مُحکم [بر ادامۀ زندگی و حُسن سلوک] گرفته اند؟ «21»
وَلَا تَنْکِحُوا مَا نَکَحَ آبَاؤُکُمْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاءَ سَبِیلًا ﴿22﴾
با زنانی که پدرانتان با آنان ازدواج کرده اند ازدواج نکنید! مگر ازدواجی که پیش از این [نهی اکید] انجام گرفته باشد؛ زیرا ازدواج با زنان پدرانتان عملی بسیار زشت، و مورد خشم خدا و بد راهی است«22»
حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهَاتُکُمْ وَبَنَاتُکُمْ وَأَخَوَاتُکُمْ وَعَمَّاتُکُمْ وَخَالَاتُکُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُکُمُ اللَّاتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَأَخَوَاتُکُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِکُمْ وَرَبَائِبُکُمُ اللَّاتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسَائِکُمُ اللَّاتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِکُمُ الَّذِینَ مِنْ أَصْلَابِکُمْ وَأَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ الْأُخْتَیْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ غَفُورًا رَحِیمًا ﴿23﴾
ازدواج با زنانی [که نام برده می شوند] بر شما حرام است: مادران، دختران، خواهران، عمه ها، خاله های شما؛ دخترانِ برادر، دخترانِ خواهر؛ مادرانی که شما را شیر داده اند؛ خواهرانِ رضاعی؛ مادرانِ همسران، و دخترانِ زنانتان که در دامان شما پرورش یافته اند و با آن زنان آمیزش داشته اید، و اگر آمیزشی در کار نبوده [در ازدواج با دخترانشان] بر شما باکی نیست؛ و نیز ازدواج با همسرانِ پسرانتان که از نسل شمایند؛ و همچنین ازدواج با دو خواهر در یک زمان [بر شما حرام است]، جز ازدواج با دو خواهری که پیش از [اِعلام] این [نهی اکید] صورت گرفته است؛ [این آسان گیری برای این است که] خداوند همواره بسیار آمرزنده و مهربان است «23»
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی
کُلُّ الطَّعَامِ کَانَ حِلًّا لِبَنِی إِسْرَائِیلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسْرَائِیلُ عَلَى نَفْسِهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرَاةُ قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿93﴾
همۀ خوراکی ها پیش از آن که تورات نازل شود برای بنی اسرائیل حلال بود جز آنچه اسرائیل، بر خود حرام کرد [؛ بنابراین آنچه در تورات حرام شده به کیفر گناهان بنی اسرائیل است، و ربطی به آیین ابراهیم ندارد]، بگو: اگر راستگو هستید [و حقیقت غیر از این است که بیان شد،] تورات را [که پنهان کرده اید] بیاورید و آن را بخوانید [تا روشن شود که در نسبت دادنِ حرام های تورات به آیین ابراهیم و یعقوب دروغ می بندید ]«93»
فَمَنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿94﴾
پس کسانی که بعد از این [مطالبِ واضح]، بر خداوند دروغ ببندند [و بگویند آنچه از خوراکی ها در تورات حرام شده از شریعت ابراهیم به ما رسیده، و ابطال آن محال است]، یقیناً ستمکار [به معارف الهی] اند «94»
قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ ﴿95﴾
[ای پیامبر! به یهودیان] بگو: خداوند راست گفت [که خوراکی های مورد ادعای شما در آیین ابراهیم حرام نبوده است]، پس [در حلال بودن آن ها] از آیین ابراهیمِ یکتاپرست پیروی کنید که او از مشرکان نبود«95»
إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَهُدًى لِلْعَالَمِینَ ﴿96﴾
همانا نخستین خانه ای که برای [نیایش و عبادتِ] مردم نهاده شد همان است که در مکه پُربرکت قرار دارد، و وسیلۀ هدایت برای جهانیان است «96»
فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ﴿97﴾
در آن نشانه های روشن [از ربوبیت و رحمت خدا،] و [از جمله] مقام ابراهیم است و هرکه وارد آن شود در امان است، خداوند را بر عهدۀ مردم حقی لازم است که [برای ادای مناسک حج] آهنگ آن خانه کنند، [البته وجوب آن برای] کسانی [است] که [با برخورداری از سلامت جسمی و توان مندی مالی] بتوانند به سوی آن راه یابند، و هرکس منکر [وجوب آن] شود [و از فرمان خدا در مورد این تکلیفِ لازم روی برتابد به خداوند زیان نمی رساند؛ زیرا] خداوند از جهانیان [و اعمال نیک آنان] بی نیاز است «97»
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لِمَ تَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ شَهِیدٌ عَلَى مَا تَعْمَلُونَ﴿98﴾
بگو: ای اهل کتاب! چرا منکر آیات خدا هستید درصورتی که خداوند به آنچه انجام می دهید گواه است ؟«98»
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَأَنْتُمْ شُهَدَاءُ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿99﴾
بگو: ای اهل کتاب! چرا مؤمنان را از راه خدا بازمی دارید درحالی که [با وسوسه اندازی،] خواهان کج نشان دادنِ آن هستید؟ ضمن این که شما [مستقیم بودن و حقانیتِ آن را] می دانید، خداوند از آنچه انجام می دهید بی خبر نیست«99»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تُطِیعُوا فَرِیقًا مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ یَرُدُّوکُمْ بَعْدَ إِیمَانِکُمْ کَافِرِینَ ﴿100﴾
ای مؤمنان! اگر از گروهی از اهل کتاب، [که یهودیانِ معاند و نصرانی های کج اندیش اند] اطاعت کنید شما را پس از ایمانتان، به کفر بازمی گردانند «100»
وَکَیْفَ تَکْفُرُونَ وَأَنْتُمْ تُتْلَى عَلَیْکُمْ آیَاتُ اللَّهِ وَفِیکُمْ رَسُولُهُ وَمَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ ﴿101﴾
چگونه کفر می ورزید درحالی که آیات [کتاب] خداوند بر شما خوانده می شود و پیامبرِ او در بین شماست؟! هرکس به خدا پناه جوید قطعاً به راه مستقیم هدایت شده است «101»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ﴿102﴾
ای مؤمنان! از خداوند به گونه ای که شایستۀ اوست [اطاعت کرده، و از محرّماتش] بپرهیزید، و نمیرید مگر درحالی که تسلیم [او] باشید «102»
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ﴿103﴾
و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اهل بیت علیهم السلام] چنگ زنید، و پراکنده [و گروه گروه] نشوید، و نعمت خدا را بر خود یاد کرده [قلباً مورد توجه قرار دهید]؛ آن گاه که [پیش از بعثت پیامبر] با یکدیگر دشمن بودید، پس میان دل های شما پیوند برقرار کرد، در نتیجه به سبب رحمت او با هم برادر شدید، و بر لب گودالی از آتش بودید ولی شما را از آن نجات داد، خداوند این گونه، نشانه های [لطف و رحمت] خود را برای شما توضیح می دهد تا هدایت شوید «103»
وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿104﴾
باید از شما گروهی باشند که همۀ مردم را به خیر [یعنی عقاید پاک، اندیشه های درست، اعمال شایسته، اخلاق حسنه] دعوت کنند، و از همۀ زشتی هاو منکرات بازدارند، این گروه [بر همۀ موانعِ راه سعادت] پیروزند «104»
وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَیِّنَاتُ وَأُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿105﴾
[شما ای مؤمنان!] مانند کسانی نباشید که پس از آن که دلایل روشن برای آنان آمد [و حجت خدا بر آنان تمام شد] پراکنده [و گروه گروه] شدند، و [در امر دین و احکام حق] اختلاف پیدا کردند، برای آنان [به سبب تفرقه و اختلاف] عذابی بزرگ است «105»
یَوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِینَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَکَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمَانِکُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ ﴿106﴾
[به یاد آرید] روزی [را] که چهره هایی سپید، و چهره هایی سیاه شود، اما به کسانی که دچار روسیاهی اند [گویند:] آیا پس از ایمانتان کافر شدید؟! پس به کیفر آن که همواره [حقایق الهی را] منکر می شدید [این] عذاب را بچشید «106»
وَأَمَّا الَّذِینَ ابْیَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِی رَحْمَةِ اللَّهِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿107﴾
اما کسانی که [آراسته به] روسپید[ی] هستند در رحمت خدایند و در آن جاودانه اند «107»
تِلْکَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقِّ وَمَا اللَّهُ یُرِیدُ ظُلْمًا لِلْعَالَمِینَ ﴿108﴾
این ها [که سرگذشت اهل کتاب، مژده ها، بیم ها، و امور مربوط به مؤمنان و مسائل آخرت است] آیات خداست که آن را به راستی و درستی بر تو می خوانیم، خداوند آهنگ هیچ ستمی را بر جهانیان ندارد [؛ زیرا قانون پاداش و کیفرِ حق عادلانه است ]«108»
وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ ﴿109﴾
آنچه در آسمان ها و زمین است فقط در سیطرۀ مالکیت و فرمانروایی خداست، و همۀ امور به سوی او بازگردانده می شود «109»
کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکَانَ خَیْرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَکْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿110﴾
بهترین امتی که به سود همۀ جوامع انسانی [و در جهت همه گونه خدمتی به آنان] پدیدار شده شمایید؛ زیرا [دیگران را] به کارهای پسندیده وامی دارید، و از همۀ کارهای ناپسند بازمی دارید، و [از روی تحقیق و با تکیه بر معرفت و اخلاص] به خداوند ایمان دارید، اگر اهل کتاب [به اسلام] مؤمن می شدند قطعاً برای آنان بهتر بود، [تنها] اندکی از آنان مؤمن [به اسلام ،] و بیشترشان منحرف و نافرمانند«110»
لَنْ یَضُرُّوکُمْ إِلَّا أَذًى وَإِنْ یُقَاتِلُوکُمْ یُوَلُّوکُمُ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا یُنْصَرُونَ ﴿111﴾
[تبهکاران از اهل کتاب] هرگز به شما جز آزاری اندک نمی رسانند، و اگر با شما بجنگند [با شکستی مفتضحانه] به شما پشت کرده [فرار می کنند]، و پس از آن [شکست، از طرف دیگران] یاری نمی شوند «111»
ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ مَا ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَحَبْلٍ مِنَ النَّاسِ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الْمَسْکَنَةُ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُوا یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ الْأَنْبِیَاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ ذَلِکَ بِمَا عَصَوْا وَکَانُوا یَعْتَدُونَ ﴿112﴾
هر زمان و هرکجا یافت شوند خواری و ذلّتِ [فراگیری] بر آنان قرار داده شده، مگر [آن که] به پیوند با خداوند و پیوند با مردم [مؤمن تمسک جویند]، و به خشم خداوند [که مستحق آن بودند] دچار شدند، و مسکنتِ [فراگیری] بر آنان مقرر شد، این [خواری و خشم خدا و مسکنت] بدان علت بود که آنان همواره منکر آیات خدا می شدند، و ظالمانه پیامبران را می کشتند، سبب [این جنایاتشان] این بود که [از دستورهای من] سرپیچی داشتند، و پیوسته [از حدود حق] تجاوز می کردند «112»
لَیْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ یَتْلُونَ آیَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَهُمْ یَسْجُدُونَ ﴿113﴾
[همۀ اهل کتاب در حالات باطنی و اعمال و اخلاق] یکسان نیستند، گروهی از آنان [که به اسلام گرویده اند] قیام [به طاعت و عبادت حق] دارند، آیات خدا را در ساعاتی از شب [با دقت در محتوای آن و به قصد عمل] می خوانند، و [فروتنانه در پیشگاه خداوند] سجده می کنند «113»
یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُولَئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ ﴿114﴾
[با تکیه به قرآن و نبوتِ پیامبر] به خداوند و روز قیامت مؤمن هستند، و [مردم را] به کارهای شایسته دعوت می کنند و از اعمال زشت بازمی دارند و به کارهای خیر می شتابند، اینان از شایستگان هستند «114»
وَمَا یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ ﴿115﴾
هر کار خیری انجام دهند هرگز [دربارۀ آن] مورد ناسپاسی قرار نخواهند گرفت، خداوند به آنان که [اطاعت کرده و از محرّمات] پرهیز داشتند داناست «115»
إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا وَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿116﴾
بی تردید هرگز اموال و فرزندان کافران چیزی از [عذاب] خدا را از آنان برطرف نخواهد کرد، آنان اهل آتشند و در آن جاودانه اند «116»
مَثَلُ مَا یُنْفِقُونَ فِی هَذِهِ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ﴿117﴾
داستان آنچه [کافران] در این زندگی دنیا [بر پایۀ هوا و هوس و اهداف شیطانی خود] انفاق می کنند، مانند بادی آمیخته با سرمایی سخت است که به کشتزارِ قومی که به خود ستم کرده اند برسد و آن را از بیخ وبُن نابود کند، خداوند به آنان ستم نکرده ولی آنان همواره به خود ستم می ورزند «117»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِکُمْ لَا یَأْلُونَکُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ ﴿118﴾
ای مؤمنان! از غیر خودتان [که حقیقتاً شیطان مجسم هستند] برای خود مَحرمِ راز انتخاب نکنید، [بیگانگان] از هیچ توطئه و فتنه ای دربارۀ شما کوتاهی نمی کنند، گرفتاری و زیانِ شما را دوست دارند، یقیناً دشمنی [با اسلام و مؤمنان] از لابه لای سخنانشان پیداست، و آنچه در درونشان [از کینه و نفرت] پنهان می دارند بزرگ تر است، ما نشانه ها[ی دشمنی و آلودگی ظاهر و باطنشان] را اگر اندیشه کنید برای شما روشن ساختیم«118»
هَا أَنْتُمْ أُولَاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا یُحِبُّونَکُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْکِتَابِ کُلِّهِ وَإِذَا لَقُوکُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیْکُمُ الْأَنَامِلَ مِنَ الْغَیْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَیْظِکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿119﴾
آگاه باشید! این شما هستید که [به عللی چون همسایگی، خویشاوندی و هموطن بودن] آنان را دوست دارید، و آنان یقیناً شما را دوست ندارند، شما به همۀ کتاب های آسمانی مؤمن هستید، [ولی آنان منکر قرآن می باشند،] چون با شما دیدار کنند [به قصد فریب شما] می گویند: به اسلام ایمان آوردیم. و هنگامی که [در پنهان با یکدیگر] به خلوت نشینند از شدت خشمی که [بر شما] دارند سر انگشتان خود را بر ضد شما می گزند، بگو: به خشمتان بمیرید! یقیناً خداوند به اسرار و نیات باطن ها آگاه است «119»
إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْکُمْ سَیِّئَةٌ یَفْرَحُوا بِهَا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ﴿120﴾
اگر به شما خیری [چون پیروزی و غنیمت] رسد آنان را بدحال و افسرده می کند، و اگر شرّی [چون حادثه ای ناگوار، زیان و ضرر مالی] برای شما پیش آید به سبب آن خوش حال می شوند، اگر شکیبایی ورزید و [از خداوند اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید نیرنگشان هیچ زیانی به شما نمی رساند، بی تردید خداوند به آنچه انجام می دهند احاطه دارد «120»
وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِکَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِینَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ﴿121﴾
[به یاد آر] زمانی که صبحگاهان برای آن که مؤمنان را در جهت جنگیدن در سنگرهای نظامی جای دهی، از بین خانواده ات بیرون رفتی، خداوند شنوا[ی گفته ها] و دانا[ی به نیت ها] است «121»
إِذْ هَمَّتْ طَائِفَتَانِ مِنْکُمْ أَنْ تَفْشَلَا وَاللَّهُ وَلِیُّهُمَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿122﴾
[به یاد آرید] هنگامی که دو گروه از شما تصمیم گرفتند سستی کنند [و از رفتن به میدان جنگ بازایستند]، خداوند یاورشان بود [که از این قصدِ شیطانی بازشان داشت]، مؤمنان باید در همۀ امور بر خدا توکل کنند «122»
وَلَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿123﴾
مسلّماً خداوند در جنگ بَدر شما را یاری داد درحالی که [در برابر دشمن به سبب نفرات اندک و سازوبرگِ نظامی مختصر] ناتوان بودید، پس برای این که [نعمت پیروزی را] سپاس گزاری کنید از خداوند [اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید «123»
إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَلَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ مُنْزَلِینَ ﴿124﴾
در آن زمان به مؤمنان می گفتی: آیا برای شما کافی نیست که پروردگارتان با سه هزار فرشتۀ نازل شده شما را یاری دهد؟ [پس ترس و دلهره از دشمن چرا؟!]«124»
بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَیَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ مُسَوِّمِینَ ﴿125﴾
آری، اگر [امروز هم] صبر و استقامت کنید و [از خداوند اطاعت کرده، از مخالفت با او] بپرهیزید، چنانچه دشمنان سریعاً با جوش و خروش بر شما بتازند پروردگارتان با پنج هزار فرشتۀ نشاندار شما را یاری خواهد داد «125»
وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَکُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُکُمْ بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ ﴿126﴾
خداوند، این [وعدۀ یاری] را جز مژده ای برای [تقویت روحیۀ] شما و به خاطر این که دل هایتان به ان [از دغدغه و اضطراب] آرامش بگیرد قرار نداد، و یاری دادن جز از جانب خداوند توانای شکست ناپذیر و حکیم نیست «126»
لِیَقْطَعَ طَرَفًا مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَوْ یَکْبِتَهُمْ فَیَنْقَلِبُوا خَائِبِینَ ﴿127﴾
[یاری خداوند برای این بود] تا برخی از کافران را نابود کند یا خوارشان سازد، و نا امید [از عرصۀ جنگ] بازگردند «127»
لَیْسَ لَکَ مِنَ الْأَمْرِ شَیْءٌ أَوْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ أَوْ یُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ﴿128﴾
زمامِ چیزی از امور [مشرکان و مسلمانانِ فراری از جنگ] در اختیار تو نیست، یا [خداوند] توبۀ آنان را [به شرط آن که توبۀ واقعی کنند] می پذیرد، یا [در صورت عدم توبه] عذابشان می کند؛ زیرا آنان [با این بازیگری هایی که با اسلام و اهل ایمان دارند] ستمکارند «128»
وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ یَغْفِرُ لِمَنْ یَشَاءُ وَیُعَذِّبُ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ ﴿129﴾
آنچه در آسمان ها و زمین است فقط در سیطرۀ مالکیت و فرمانروایی خداست، فقط اوست که هرکه را بخواهد می آمرزد، و هرکه را بخواهد عذاب می کند، خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است، [پس شخص توبه کننده، لایقِ آمرزش اوست] «129»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ﴿130﴾
ای مؤمنان! رِبا را به چندین برابر سود روی سود نخورید، [و با این کارِ زشت خانواده ها را از هستی ساقط نکنید!] خدا را [اطاعت کنید و از محرّماتش به ویژه سود نامشروعِ رِبا] بپرهیزید تا [بر موانع راه سعادت] پیروز شوید «130»
وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ ﴿131﴾
و از آتشی که برای منکرانِ [خدا و احکامش] آماده شده خود را حفظ کنید !«131»
وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ ﴿132﴾
و از خداوند و پیامبر اطاعت کنید تا مورد رحمت قرار گیرید «132»
وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ ﴿133﴾
و به سوی آمرزشی ویژه از سوی پروردگارتان و بهشتی که پهنایش، [پهنای] آسمان ها و زمین است بشتابید؛ بهشتی که برای [اطاعت کنندگان از خدا و] پرهیزکنندگان [از محرّماتش] آماده شده است «133»
الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ ﴿134﴾
هم آنان که در رفاه و تنگدستی انفاق می کنند، و خشم خود را فرو برده، [آتش هیجانش را با یاد خدا خاموش می سازند،] و از [خطای] مردم می گذرند، خداوند نیکوکاران را دوست دارد «134»
وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ یُصِرُّوا عَلَى مَا فَعَلُوا وَهُمْ یَعْلَمُونَ﴿135﴾
هم آنان که چون کار زشتی مرتکب شوند، یا بر خود [به سبب غفلت از پاره ای از امور دینی و اخلاقی] ستم ورزند، و [پیش از فرصت سوزی] خدا را یاد کرده [قلباً مورد توجه قرار می دهند]، در نتیجه برای گناهانشان درخواست آمرزش می کنند؛ به راستی چه کسی جز خداوند گناهان را می آمرزد!؟ و آگاهانه بر گناهانی که مرتکب شده اند پافشاری نمی کنند «135»
أُولَئِکَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ ﴿136﴾
پاداششان آمرزشی است ویژه از سوی پروردگارشان، و بهشت هایی که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است، در آن جاودانه اند، پاداشِ عمل کنندگان [به مسائل الهی، که آمرزش و بهشت جاوید است] نیکوست «136»
قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ سُنَنٌ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ ﴿137﴾
همانا پیش از شما روش هایی [چون فرمان های عذاب بر ضد ستمکاران] به وقوع پیوسته است، [که هیچ جامعه ستمکاری از آن ها مستثنا نیست،] پس در زمین بگردید و با تأمل بنگرید که پایان [زندگی] منکرانِ [حقایق الهی] چگونه بود؟«137»
هَذَا بَیَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِینَ ﴿138﴾
این [قرآن] روشنگر [حوادث و وضع و حال جوامع] برای همۀ مردم است، و [همۀ آیاتش] هدایت و اندرزی است برای [اطاعت کنندگان از خدا، و] پرهیز کنندگان [از محرّمات او]«138»
وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ﴿139﴾
[در انجام فرمان های خدا و پیامبر و در عرصۀ نبرد با دشمنان] سستی نکنید، و [از پیش آمدهای ناگوار و سختی ها] اندوهگین نشوید، که شما اگر [از روی راستی و درستی] مؤمن باشید از همه برترید «139»
إِنْ یَمْسَسْکُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ وَتِلْکَ الْأَیَّامُ نُدَاوِلُهَا بَیْنَ النَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَیَتَّخِذَ مِنْکُمْ شُهَدَاءَ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ الظَّالِمِینَ ﴿140﴾
اگر [در جنگ اُحُد] به شما آسیب و جراحتی رسید به گروه دشمن نیز [در جنگ بَدر] آسیب و جراحتی مانند آن رسید، ما این روزها[ی پیروزی و شکست] را [به عنوان امتحان و مایۀ بیداری] در میان مردم می گردانیم [تا عبرت گیرند]، و خداوند کسانی را که [از روی حقیقت و اخلاص] ایمان آورده اند مشخص کند، و از میان شما گواهانی [در مورد پیروزی ها که نتیجۀ طاعت و تقواست، و شکست ها که محصول نافرمانی و بی تقوایی است] انتخاب کند، خداوند ستمکاران را [که با نافرمانی از خدا و پیامبر، بر خود و دیگران ستم می کنند] دوست ندارد «140»
وَلِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَیَمْحَقَ الْکَافِرِینَ ﴿141﴾
[این پیروزی ها و شکست ها] برای این است که خداوند مؤمنان را [با دقتی که در علل پیروزی و شکست می کنند، از عیوب و کمبودهای معنوی و نقاط ضعف] پاک و خالص گرداند، و کافران را نابود کند «141»
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا یَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِینَ جَاهَدُوا مِنْکُمْ وَیَعْلَمَ الصَّابِرِینَ ﴿142﴾
آیا پنداشته اید وارد بهشت می شوید؟ درحالی که هنوز خداوند جهادکنندگان از شما و شکیبایان را مشخص نکرده است!«142»
وَلَقَدْ کُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ فَقَدْ رَأَیْتُمُوهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ﴿143﴾
همانا شما [پس از جنگ بَدر و آگاهی از ارزش شهیدان،] مرگِ [در لباس شهادت] را پیش از آن که با آن روبه رو شوید به شدت آرزو می کردید، چون [زمینۀ] آن را [در عرصۀ نبرد اُحُد] دیدید [درحالی که به هراس افتاده بودید فقط] به تماشای [مقدمات] آن مشغول شدید، [و مشخص کردید که صادقانه در آرزوی شهادت نیستید]«143»
وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ وَمَنْ یَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللَّهَ شَیْئًا وَسَیَجْزِی اللَّهُ الشَّاکِرِینَ ﴿144﴾
محمّد [صلی الله علیه وآله] جز فرستاده ای [از سوی خدا] نیست که پیش از او هم فرستادگانی [آمدند و] درگذشتند، آیا اگر او بمیرد یا کشته شود [اسلام را رها کرده]، به [فرهنگ منحط جاهلی] نیاکان خود برمی گردید؟! هر کس به [فرهنگ جاهلی] گذشتگان خود برگردد هیچ زیانی به خدا نمی زند، مسلّماً خدا سپاس گزاران را [که تحت هر شرایطی به اسلام وفادارند] پاداش می دهد«144»
وَمَا کَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ کِتَابًا مُؤَجَّلًا وَمَنْ یُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَنْ یُرِدْ ثَوَابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَسَنَجْزِی الشَّاکِرِینَ ﴿145﴾
هیچ کس جز به خواست خدا نمی میرد، مردن سرنوشتی است معین شده، هرکه پاداش دنیا را بخواهد اندکی به او می دهیم، و هرکه خواستار پاداش آخرت باشد از آن پاداش به او عطا می کنیم، یقیناً سپاس گزاران را پاداش خواهیم داد«145»
وَکَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَکَانُوا وَاللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ ﴿146﴾
چه بسا پیامبرانی که انبوهی از الهی مسلکان به همراه آنان با دشمنان جنگیدند، و در برابر آسیب هایی که در راه خدا به آنان رسید سستی نکردند و ناتوان نشدند، و [در برابر دشمن] سرِ تسلیم فرود نیاوردند، خداوند صابران را دوست دارد «146»
وَمَا کَانَ قَوْلَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِی أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ ﴿147﴾
و سخن آنان [در عرصۀ جنگ و سختی آن] جز این نبود که گفتند: پروردگارا! گناهان ما و زیاده روی در کارهایمان را بر ما ببخش! و قدم هایمان را [در راه ایمان و عمل] استوار ساز! و ما را بر کافران پیروز کن !«147»
فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْیَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ﴿148﴾
خداوند هم پاداش این دنیا و پاداش نیک آخرت را به آنان عطا کرد؛ خداوند نیکوکاران را دوست دارد«148»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تُطِیعُوا الَّذِینَ کَفَرُوا یَرُدُّوکُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِینَ ﴿149﴾
ای مؤمنان! اگر از کفرپیشگان اطاعت کنید شما را به [آیین جاهلی] گذشتگانتان بازمی گردانند، در نتیجه از تباه کنندگانِ [همۀ سرمایۀ وجودی خود] خواهید شد «149»
بَلِ اللَّهُ مَوْلَاکُمْ وَهُوَ خَیْرُ النَّاصِرِینَ ﴿150﴾
[آنان نه سرپرست شمایند و نه شایستۀ اطاعتند،] بلکه خداوند سرپرست شماست و او بهترین یاری دهندگان است «150»
سَنُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَکُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَبِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِینَ ﴿151﴾
به زودی در دل کافران به سبب این که بدون نازل شدنِ دلیلی چیزهایی را شریک خدا قرار دادند ترس می اندازیم، جایگاهشان آتش است، و بد است جایگاه ستمکاران!«151»
وَلَقَدْ صَدَقَکُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَعَصَیْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ مِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الدُّنْیَا وَمِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَکُمْ عَنْهُمْ لِیَبْتَلِیَکُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنْکُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ ﴿152﴾
به یقین خداوند وعده اش را [در مورد شکست دشمن در جنگ اُحُد برای شما] تحقق بخشید، آن گاه که دشمنان را به خواست او تا مرز ریشه کن شدنشان می کشتید، [راه برای پیروزی نهایی و شکست قطعی دشمنان به روی شما باز بود] تا زمانی که [به علت چشم دوختن به مال دنیا] سست شدید، و [در کار جنگ و جمع آوری غنیمت و حفظ محل رخنۀ دشمن] به نزاع پرداختید، و پس از آن که آنچه را [از غنیمت و پیروزی] دوست داشتید به شما نشان داد [از دستورهای پیامبر که ضامن تداوم پیروزی بود] سرپیچی کردید، برخی از شما خواهان دنیا بودند و بعضی خواستار آخرت، سپس خداوند برای این که شما را امتحان کند [تا دنیاخواهان از آخرت خواهان مشخص گردند] شما را از [پیروزی بر] دشمن بازتان داشت، و همانا [به سبب ندامت از کارتان] از شما گذشت کرد؛ خداوند بر مؤمنان دارای احسان است «152»
إِذْ تُصْعِدُونَ وَلَا تَلْوُونَ عَلَى أَحَدٍ وَالرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ فِی أُخْرَاکُمْ فَأَثَابَکُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِکَیْلَا تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا مَا أَصَابَکُمْ وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿153﴾
[به یاد آرید] زمانی که [از میدان جنگ تا مرز پنهان شدن از دیده ها] دور می شدید، و به هیچ کس توجه نداشتید درحالی که پیامبر [که پاسخ به دعوتش واجب است] شما را از پشت سرتان [برای دفاع از حق، و عقب راندنِ دشمن] فرامی خواند [و شما جواب نمی دادید]، پس خداوند شما را به اندوهی پی درپی مجازات کرد، تا این که [پس از آن] بر آنچه [از پیروزی و غنیمت] از دست داده اید، و به آنچه [از آسیب و شکست] به شما رسیده محزون نشوید؛ خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است«153»
ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعَاسًا یَغْشَى طَائِفَةً مِنْکُمْ وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ یَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِیَّةِ یَقُولُونَ هَلْ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَیْءٍ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ یُخْفُونَ فِی أَنْفُسِهِمْ مَا لَا یُبْدُونَ لَکَ یَقُولُونَ لَوْ کَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَیْءٌ مَا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِیَبْتَلِیَ اللَّهُ مَا فِی صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحِّصَ مَا فِی قُلُوبِکُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿154﴾
سپس بعد از آن اندوهِ [پی درپی،] خواب آرام بخشی بر شما فرود آورد که گروهی از شما را [که با پشیمانی از فرار به سوی پیامبر آمدید] فراگرفت، و گروهی وسوسۀ حفظ جانشان پریشان خاطرشان کرده بود [تاجایی که خوابشان نمی بُرد]، آنان دربارۀ خداوند بر اساس [فرهنگ زمان] جاهلیت گمان نادرست داشتند، [مانند این گمان که: چون پیروِ حق هستیم باید خداوند بدون قید و شرط پیروزی را نصیب ما می کرد! اما با آن شکست، در حقانیت اسلام و وعدۀ خدا به پیروزی، دچار تردید شده و] گفتند: [با این وضعِ آشفته ای که پیش آمده] آیا از پیروزی نصیبی به ما خواهد رسید؟! بگو: [سررشتۀ] همۀ امور به دست خداست، [ولی این گونه نیست که چون خدا وعدۀ پیروزی داده آن را بدون قید و شرط به دست آورید، پیروزی میوۀ شیرین استقامت و اطاعت از پیامبر و داشتن تقواست، و شکست معلولِ سستی و مخالفت با اوامر حق و پیامبر است.] آنان در دل هایشان چیزی را پنهان می کنند که برای تو آشکار نمی سازند، [در دل] می گویند: اگر [به سبب مسلمان بودنمان] نصیبی از پیروزی داشتیم در این جا کشته نمی شدیم، بگو: اگر شما در خانه های خود هم بودید کسانی که کشته شدن بر آنان مقرر شده بود مسلّماً به سوی آرامگاه های خود بیرون می آمدند، [این حوادثِ سخت] برای این بود که خداوند آنچه را [از نیتِ درست و نادرست] در سینه های شماست [در میدان عمل] بیازماید، و آنچه در دل هایتان [از عیوب و ناخالصی ها] است پاک سازد؛ و خداوند به اسرار و نیات باطن ها آگاه است «154»
إِنَّ الَّذِینَ تَوَلَّوْا مِنْکُمْ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّیْطَانُ بِبَعْضِ مَا کَسَبُوا وَلَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ ﴿155﴾
همانا روزی که [در میدان اُحُد] دو گروهِ [مؤمن و مشرک] با هم روبه رو شدند کسانی از شما فرار [را بر قرار اختیار] کردند، جز این نیست که شیطان آنان را به سبب برخی از گناهانی که مرتکب شده بودند لغزانید، یقیناً خداوند از آنان درگذشت؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و بردبار است «155»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ کَفَرُوا وَقَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ إِذَا ضَرَبُوا فِی الْأَرْضِ أَوْ کَانُوا غُزًّى لَوْ کَانُوا عِنْدَنَا مَا مَاتُوا وَمَا قُتِلُوا لِیَجْعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ حَسْرَةً فِی قُلُوبِهِمْ وَاللَّهُ یُحْیِی وَیُمِیتُ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ﴿156﴾
ای مؤمنان! مانند کفرپیشگان نباشید که دربارۀ برادران [ایمانی و نَسَبی] خود وقتی به سفری [برای امور دین] رفتند [و در سفر مُردند]، یا به جنگ رفته [و کشته شدند برای متزلزل کردن افراد] گفتند: اگر نزد ما [مانده] بودند نمی مردند و کشته نمی شدند، [شما به گفتار واهی و باطلِ آنان اعتنا نکنید] تا خداوند این گفتار را حسرتی در دل هایشان قرار دهد، [در آن زمان که برای آنان ثابت شود سفر و جهاد، علت و عامل مرگ و کشته شدن نیست، بلکه] خداوند است که به [اراده اش] زنده می کند و می میراند، و خداوند به آنچه انجام می دهید بیناست «156»
وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ﴿157﴾
اگر در راه خدا کشته شوید یا بمیرید یقیناً آمرزش و رحمتی که از سوی خداوند نصیب شماست از آنچه آنان [در همۀ عمرشان از مال ومتاع دنیا] جمع می کنند بهتر است «157»
وَلَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَى اللَّهِ تُحْشَرُونَ ﴿158﴾
و اگر بمیرید یا کشته شوید به سوی خداوند محشورتان می کنند«158»
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ ﴿159﴾
[ای پیامبر!] فقط به سبب رحمتی از سوی خداوند به آنان [مهربان و] نرم خوی شدی، اگر درشت خوی و سنگدل بودی از پیرامونت پراکنده می شدند، پس از [خطاکارانِ] آنان درگذر و برای آنان آمرزش بخواه، و درکارها با آنان مشورت کن! و چون تصمیم [بر انجامِ کاری] گرفتی بر خداوند توکل کن؛ زیرا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد«159»
إِنْ یَنْصُرْکُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَکُمْ وَإِنْ یَخْذُلْکُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِی یَنْصُرُکُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿160﴾
اگر خداوند شما را یاری کند هیچ کس بر شما چیره نخواهد شد، و اگر شما را واگذارد چه کسی بعد از او شما را یاری خواهد داد؛ مؤمنان باید فقط بر خدا اعتماد کنند«160»
وَمَا کَانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ وَمَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِمَا غَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ مَا کَسَبَتْ وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ ﴿161﴾
برای هیچ پیامبری [شایسته] نیست که [در اموال و غنایم و امور امتِ خود] خیانت کند، هرکه به خیانت آلوده شود روز قیامت آنچه را در آن خیانت کرده بیاورد، سپس به هرکس [عین همان] عمل [خائنانۀ] او را به طورکامل [به صورت عذاب دوزخ] می دهند، و [در این زمینه] مورد ستم قرار نمی گیرند«161»
أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ کَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ ﴿162﴾
آیا کسی که [با ایمان و عمل صالح] به دنبال خشنودی خداست مانند کسی است که به خشم خدا [که مستحق آن بوده] دچار شده، و جایگاهش دوزخ است؟ و [دوزخ] عاقبت بدی است!«162»
هُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِمَا یَعْمَلُونَ ﴿163﴾
برای آنان، [چه خواهندگانِ خشنودی حق، چه دچارشدگان به خشم خداوند، بر حسب اعمالشان] نزد خدا درجات [متفاوتی] است، خداوند به آنچه انجام می دهند بیناست«163»
لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ ﴿164﴾
یقیناً خداوند به مؤمنان نعمتی عظیم و ارزشمند عطا فرمود آن گاه که در بین آنان پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنان می خوانَد، و [از هر نوع آلودگی] پاکشان می کند، و کتاب و معارف استوار و سودمند به آنان می آموزد، درحالی که مسلّماً آنان [پیش از بعثت پیامبر] در گمراهی آشکاری بودند«164»
أَوَلَمَّا أَصَابَتْکُمْ مُصِیبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَیْهَا قُلْتُمْ أَنَّى هَذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿165﴾
آیا آن زمان که [در جنگ اُحُد] آسیبی به شما رسید که یقیناً دو برابرش را [در جنگ بَدر به دشمن] رساندید، [از روی بی صبری و بی توجهی به وضع خودتان] می گویید: این [آسیب] از کجاست؟ بگو: از ناحیۀ خودِ شماست [که به دنبال مخالفت با پیامبر و نزاع با یکدیگر به شما رسید،] یقیناً خداوند بر هر کاری تواناست «165»
وَمَا أَصَابَکُمْ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِیَعْلَمَ الْمُؤْمِنِینَ ﴿166﴾
آنچه در [جنگ اُحُد،] روزی که دو گروهِ [مؤمن و مشرک] با هم روبه رو شدند به شما رسید به خواست خدا بود؛ تا مؤمنان را [که در همۀ حوادث و سختی ها ثابت قدمند] مشخص نماید «166»
وَلِیَعْلَمَ الَّذِینَ نَافَقُوا وَقِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قَالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَاتَّبَعْنَاکُمْ هُمْ لِلْکُفْرِ یَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِیمَانِ یَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِمْ مَا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا یَکْتُمُونَ ﴿167﴾
و نیز برای این بود که منافقان را [در این عرصه] مشخص کند، [همان هایی که چون] به آنان گفته شد: بیایید در راه خدا بجنگید، یا [لااقل برای حفظ خود و نوامیسِ خویش] به دفاع برخیزید. گفتند: اگر یقین داشتیم جنگی اتفاق می افتد مسلّماً دنبال شما می آمدیم [چون یقین نداشتیم سرگرم امور دیگر شدیم و از جنگ بازماندیم] آنان در آن روز به کفر نزدیک تر بودند تا به ایمان، به زبانشان چیزی می گویند که در دل هایشان نیست، خدا به آنچه پنهان می کنند داناتر است «167»
الَّذِینَ قَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوا لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا قُلْ فَادْرَءُوا عَنْ أَنْفُسِکُمُ الْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿168﴾
هم آنان که [از جنگ در راه خدا امتناع کردند و در خانه هایشان] نشستند، و دربارۀ برادرانِ [ایمانی و نَسَبی] خود گفتند: اگر [در نرفتن به جنگ] از ما اطاعت می کردند کشته نمی شدند، بگو: اگر راست می گویید [که اختیار مرگ در دست شماست] پس آن را از خود دفع کنید«168»
وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ﴿169﴾
هرگز آنان را که در راه خدا کشته شدند مُرده مپندار؛ بلکه زنده اند و نزد پروردگارشان متنعّم به روزی ویژه ای هستند «169»
فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَیَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿170﴾
درحالی که به آنچه خداوند از فزون بخشی و احسانِ خود به آنان عطا کرده شادمانند، و برای کسانی که از پی ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته اند [به سبب مقاماتی که در برزخ و قیامت برای آنان است] خوش حالند، چون نه بیمی بر آنان است، و نه اندوهگین می شوند «170»
یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ﴿171﴾
[کشتگانِ راه حق] به نعمت و فزون بخشی خاصی که از سوی خدا نصیب آنان است، و این که خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی کند [شادمانند] «171»
الَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِلَّهِ وَالرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ مَا أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا أَجْرٌ عَظِیمٌ ﴿172﴾
برای نیکوکاران و تقواپیشگانی که دعوت خدا و رسول را پس از آن که در جنگ آسیب و زخم به آنان رسیده بود، [برای جنگی دیگر بعد از جنگ اُحُد] اجابت کردند پاداشی بزرگ است «172»
الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِیمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ ﴿173﴾
هم آنان که مردمِ [منافق و عوامل نفوذی دشمن] به آنان گفتند: مردم [مکه] برای [حمله به] شما [لشگری انبوه] جمع کرده اند؛ بنابراین از آنان بترسید [و دوباره در جنگ شرکت نکنید! این سخن] بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند برای ما بس است، و او نیکو کارسازی است «173»
فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِیمٍ ﴿174﴾
[آنان بدون توجه به سخنان منافقان و عوامل نفوذی در جنگ «حَمراءُ الاَسَد» شرکت کردند]، پس با نعمت و احسانی بزرگ از سوی خدا [از جبهۀ جنگ] بازگشتند درحالی که هیچ آسیبی به آنان نرسیده بود، آنان خالصانه دنبال خشنودی خدا بودند؛ خداوند دارای احسانی بزرگ است «174»
إِنَّمَا ذَلِکُمُ الشَّیْطَانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ﴿175﴾
فقط این شیطان است که دوستانش را [با گفتار وحشت زا و شایعه پراکنی از رفتن به جنگ در راه خدا] می ترساند، پس اگر مؤمن هستید از آنان نترسید، از من بترسید [که مبادا مورد عقوبتم قرار گیرید]«175»
وَلَا یَحْزُنْکَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئًا یُرِیدُ اللَّهُ أَلَّا یَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِی الْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ ﴿176﴾
کسانی که شتابان خود را در دامن کفر می اندازند تو را غمگین نکنند، آنان ابداً هیچ زیانی به خدا نمی رسانند، خداوند اراده دارد [به سزای کفرشان] هیچ بهره ای در آخرت برایشان قرار ندهد، و برای آنان عذابی دردناک است «176»
إِنَّ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الْکُفْرَ بِالْإِیمَانِ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ﴿177﴾
مسلّماً کسانی که کفر را به [بهای از دست دادن] ایمان خریدند هرگز به خداوند هیچ زیانی نمی رسانند، و برای آنان عذابی دردناک است«177»
وَلَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدَادُوا إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ ﴿178﴾
و کسانی که کافر شدند گمان نکنند مهلتی که به آنان می دهیم به سودشان خواهد بود، جز این نیست که مهلتشان می دهیم تا بر گناه [خود] بیفزایند؛ برای آنان عذابی خوارکننده است«178»
مَا کَانَ اللَّهُ لِیَذَرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَى مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ حَتَّى یَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُطْلِعَکُمْ عَلَى الْغَیْبِ وَلَکِنَّ اللَّهَ یَجْتَبِی مِنْ رُسُلِهِ مَنْ یَشَاءُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا فَلَکُمْ أَجْرٌ عَظِیمٌ﴿179﴾
خداوند بر آن نیست که مؤمنان را با شما [تبهکاران] بر این [نفاقی] که هستید [مخلوط و ناشناخته] رها کند، بلکه بر آن است [تا به سبب آزمایش هایی در راستای مسئولیت و تکلیف،] پلید را از پاک جدا سازد، و خداوند بر آن نیست که شما را بر غیب آگاه سازد، ولی خدا از میان فرستادگانش هرکس را بخواهد [برای دریافت عِلمِ غیب] انتخاب می کند، پس به خداوند و فرستادگانش [که عالِم به غیبند] ایمان بیاورید، اگر ایمان بیاورید و از خداوند [اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید پاداش بزرگی برای شما خواهد بود«179»
وَلَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَیْرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَیُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَلِلَّهِ مِیرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ ﴿180﴾
کسانی که به آنچه خداوند از احسانش به آنان عطا کرده بخل می ورزند گمان نکنند که این [بخل ورزی] به سود آنان است؛ بلکه این به زیانشان خواهد بود، به زودی آنچه را به آن بخل داشتند در قیامت گردن بندِ گردنشان می شود، میراث آسمان ها و زمین فقط در سیطرۀ مالکیت خداست، و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است«180»
لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِینَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِیرٌ وَنَحْنُ أَغْنِیَاءُ سَنَکْتُبُ مَا قَالُوا وَقَتْلَهُمُ الْأَنْبِیَاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَنَقُولُ ذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِیقِ ﴿181﴾
بی تردید خداوند سخن کسانی [از یهود] را که گفتند: «خداوند نیازمند است و ما بی نیازیم» شنید، مسلّماً آنچه را گفتند و نیز آن [گناه بسیار بزرگشان] که پیامبران را ظالمانه کُشتند [در پروندۀ اعمالشان] می نویسیم، و [روز قیامت] می گوییم: عذاب سوزان را بچشید !«181»
ذَلِکَ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیکُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ ﴿182﴾
این [عذابِ سوزان] نتیجۀ کارهایی است که با دست خود پیش فرستادید، و[گرنه] خداوند ستمکار به بندگان نیست «182»
الَّذِینَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ عَهِدَ إِلَیْنَا أَلَّا نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّى یَأْتِیَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْکُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جَاءَکُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِی بِالْبَیِّنَاتِ وَبِالَّذِی قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ﴿183﴾
کسانی [از یهود] که گفتند: خداوند به ما سفارش کرده که به هیچ پیامبری ایمان نیاوریم تا برای ما [به نشانۀ صِدق پیامبری اش] یک قربانی بیاورد که آن را آتش غیبی بسوزاند، [به آنان] بگو: پیش از من پیامبرانی دلایل روشن و آنچه گفتید [برای صِدق پیامبری شان] آوردند، اگر [در ادعای خود] راستگو هستید پس چرا آنان را کشتید ؟«183»
فَإِنْ کَذَّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ جَاءُوا بِالْبَیِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْکِتَابِ الْمُنِیرِ ﴿184﴾
اگر [یهودیانِ بهانه جو] تو را تکذیب کردند [غمگین مباش!] مسلّماً رسولانی هم که پیش از تو دلایل واضح و نوشته ها[ی مشتمل بر پند و موعظه] و کتاب روشنگر آورده بودند تکذیب شدند«184»
کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ ﴿185﴾
هرکسی مرگ را می چشد، و یقیناً روز قیامت پاداش هایتان را به طورکامل می دهند، پس هرکس را از آتش دور دارند و در بهشت درآورند مسلّماً رستگار شده است، و زندگی دنیا [بدون ایمان به خداوند و عمل صالح] جز کالای فریبنده نیست«185»
لَتُبْلَوُنَّ فِی أَمْوَالِکُمْ وَأَنْفُسِکُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَمِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا أَذًى کَثِیرًا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿186﴾
بی تردید در زمینۀ اموال و جان هایتان امتحان خواهید شد، و قطعاً از کسانی [چون یهود و نصاری] که پیش از شما کتاب [آسمانی] به آنان داده شد، و نیز از مشرکان، سخنان آزاردهندۀ بسیاری خواهید شنید، اگر [در برابر سخنان آزاردهندۀ آنان] صبر کنید و [از خداوند اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید [برای شما بهتر است]، مسلّماً این [صبر و پرهیز] از کارهای استوار است «186»
وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَکْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا فَبِئْسَ مَا یَشْتَرُونَ ﴿187﴾
و [به یاد آرید] هنگامی که خداوند از کسانی [چون عالِمان یهود و نصاری] که به آنان کتاب آسمانی عطا شد پیمان گرفت که باید [احکام و معارفِ] آن را برای مردم [به منظور هدایت شدنشان] بیان کنند و پنهانش نسازند، پس آن [پیمان] را ترک کرده، به آن اعتنایی نکردند، و در عوضِ [ترک] آن بهایی اندک گرفتند، بد چیزی است آنچه به دست می آورند«187»
لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَیُحِبُّونَ أَنْ یُحْمَدُوا بِمَا لَمْ یَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿188﴾
البته گمان مبر کسانی که به سبب کارهایشان [چون پنهان کردن حقایق مربوط به قرآن و پیامبر] شادمانند، و دوست دارند به آنچه انجام نداده اند ستایش شوند [از عذاب خدا در امانند! آری] هرگز گمان مبر که از عذاب نجات دارند؛ برای آنان عذاب دردناکی خواهد بود«188»
وَلِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ﴿189﴾
مالکیت و فرمانروایی آسمان ها و زمین فقط در سیطرۀ خداست، و خداوند بر هر کاری تواناست«189»
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُولِی الْأَلْبَابِ ﴿190﴾
مسلّماً در آفرینش آسمان ها و زمین، و رفت و آمدِ شب و روز نشانه هایی [بر قدرت، ربوبیت و رحمت خداوند] برای خردمندان است «190»
الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿191﴾
هم آنان که همواره خداوند را در حال ایستادن و نشستن و خوابیدن یاد کرده [و قلباً مورد توجه قرار می دهند]، و پیوسته در آفرینش آسمان ها و زمین اندیشه می کنند، [و از عمق دل می گویند:] پروردگارا! این [جهانِ با عظمت] را بیهوده نیافریدی، تو [از هر عیب و نقصی] پاک و منزّهی، ما را از عذاب آتش نگاه دار !«191»
رَبَّنَا إِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصَارٍ ﴿192﴾
پروردگارا! هرکه را تو در آتش اندازی به یقین او را رسوا کرده ای، و برای ستمکاران هیچ یاوری وجود ندارد «192»
رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلْإِیمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ ﴿193﴾
پروردگارا! به راستی ما صدای ندادهنده ای که مردم را به ایمان فرامی خوانْد شنیدیم که [می گفت:] به پروردگارتان ایمان آورید. پس ما ایمان آوردیم، پروردگارا! گناهانِ ما را بیامرز! و بدی هایمان را [از پروندۀ ما] محو کن! و ما را در زمرۀ نیکان بمیران !«193»
رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِکَ وَلَا تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ ﴿194﴾
پروردگارا! آنچه که به وسیلۀ پیامبرانت به ما وعده داده ای عطایمان کن! و روز قیامت رسوایمان نساز؛ زیرا تو هرگز از وعده ات تخلّف نمی کنی«194»
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لَا أُضِیعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ فَالَّذِینَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِیَارِهِمْ وَأُوذُوا فِی سَبِیلِی وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ ﴿195﴾
نهایتاً پروردگارشان دعای آنان را مستجاب کرد؛ که یقیناً من عملِ هیچ عمل کننده ای از شما مؤمنان را چه مرد یا زن که همه [از جهت انسانی و ایمانی] از یکدیگرید تباه نمی کنم، مسلّماً کسانی که هجرت کردند و از خانه هایشان رانده شدند و در راه من آزار کشیدند، و جنگیدند و کشته شدند، گناهانشان را محو می کنم، و آنان را به بهشت هایی که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است در می آورم، که پاداشی ویژه از سوی خداوند است، و خداست که پاداش نیکو نزد اوست«195»
لَا یَغُرَّنَّکَ تَقَلُّبُ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی الْبِلَادِ ﴿196﴾
رفت وآمدِ کافران در شهرها [با وسایل و ابزار به ظاهر فراوان و حالتی قدرتمندانه] تو را فریفته نکند«196»
مَتَاعٌ قَلِیلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ ﴿197﴾
[آنچه دارند] کالایی است اندک [و در سراشیبی زوال و نابودی]، پس از آن جایگاهشان دوزخ است که بد جایگاهی است !«197»
لَکِنِ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا نُزُلًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ لِلْأَبْرَارِ ﴿198﴾
ولی آنان که از پروردگارشان [اطاعت کرده، و از محرّماتش] پرهیز داشتند، برای آنان بهشت هایی است که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است، در آن جاودانه اند، این [آغاز] پذیرایی از سوی خداست، و آنچه [برای آنان غیر از بهشت و نعمت هایش] نزد خداست برای نیکان بهتر است«198»
وَإِنَّ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَمَنْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ خَاشِعِینَ لِلَّهِ لَا یَشْتَرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِیلًا أُولَئِکَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ ﴿199﴾
مسلّماً از اهل کتاب کسانی هستند که به خدا و آنچه به سوی شما و آنچه به سوی خودشان نازل شده مؤمن اند، درحالی که در برابر خداوند، قلبی فروتن دارند، آیات خدا را [چون هواپرستانِ قومشان] به بهای اندک نمی فروشند، برای آنان نزد پروردگارشان پاداشی شایسته است، بی تردید خداوند حسابرسی سریع است«199»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ﴿200﴾
ای مؤمنان! [در برابر حوادث و انجام عبادات و ترکِ گناهان] استقامت کنید! و دیگران را هم به استقامت وادارید! و با یکدیگر [در مسائل انسانی و اجتماعی] ارتباط داشته باشید! و از خداوند [اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید تا [بر موانع راه سعادت] پیروز شوید«200»
شماره سوره 4 نام سوره نساء تعداد آیات 176 مدنی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا ﴿1﴾
ای مردم! از پروردگارتان که شما را از یک [حقیقت و] روح آفرید و جفتش را از [جنس] او پدید آورد پروا کنید، و از آن دو تَن، مردان و زنان بسیاری را منتشر ساخت، و از خداوندی که به نام او از یکدیگر درخواست می کنید، و نیز از [قطع رابطه با] خویشاوندان [و پایمال کردن حقوقشان] پروا داشته باشید! بی تردید خداوند همواره نگهبان و حافظ شماست«1»
وَآتُوا الْیَتَامَى أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِیثَ بِالطَّیِّبِ وَلَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَى أَمْوَالِکُمْ إِنَّهُ کَانَ حُوبًا کَبِیرًا ﴿2﴾
اموال یتیمان را [پس از بلوغ و رشدشان] در اختیارشان بگذارید، و [اجناس] کم ارزشِ [خود] را با [اجناس] با ارزش [آنان] عوض نکنید، و اموالشان را با مخلوط کردن به اموال خود نخورید؛ زیرا آن گناهی بزرگ است «2»
وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِی الْیَتَامَى فَانْکِحُوا مَا طَابَ لَکُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ ذَلِکَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا ﴿3﴾
اگر می ترسید که در مورد دخترانِ یتیم [در صورت ازدواج با آنان] نتوانید به عدالت رفتار کنید از دیگر زنانی که مورد پسندِ شماست دو یا سه ، یا چهار زن به همسری انتخاب کنید، چنانچه می ترسید [با آنان هم] به عدالت رفتار نکنید [به] یک زن، یا [به] کنیزانی که مالک شده اید [اکتفا کنید]، این [قانون] نزدیک ترین راه به اجتناب از ستم و انحراف از عدالت است«3»
وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَکُلُوهُ هَنِیئًا مَرِیئًا ﴿4﴾
مَهریۀ زنان را به عنوان هدیه [در کمال رضایتِ خاطر] به خودشان بپردازید! چنانچه چیزی از آن را با رغبت به شما ببخشند آن را حلال و گوارا هزینه [زندگی خود] کنید«4»
وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِیهَا وَاکْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿5﴾
اموالتان را که خداوند مایۀ قوام [و تأمین زندگی] شما قرار داده به ابلهان ندهید، ولی از [درآمد] آن خوراکشان دهید و لباسشان بپوشانید، و با آنان سخنِ پسندیده گویید!«5»
وَابْتَلُوا الْیَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّکَاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَیْهِمْ أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَأْکُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ یَکْبَرُوا وَمَنْ کَانَ غَنِیًّا فَلْیَسْتَعْفِفْ وَمَنْ کَانَ فَقِیرًا فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَیْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَیْهِمْ وَکَفَى بِاللَّهِ حَسِیبًا ﴿6﴾
یتیمان را تا زمانی که به سنّ ازدواج برسند [در امور زندگی و بلوغ فکری] آزمایش کنید، چنانچه در آنان رشد لازم را یافتید اموالشان را در اختیارشان بگذارید، و آن را از [بیم] آن که [مبادا] به سنّ بلوغ و رشد برسند [و از شما بگیرند] به اسراف و شتاب نخورید، [از سرپرستان ایتام] کسی که توانگر است باید [از تصرف در مال یتیم به عنوان حق الزحمه] اجتناب کند، و آن که نیازمند است به اندازۀ متعارف [در آن] تصرف کند، زمانی که [خواستید] اموالشان را به خودشان واگذارید بر آنان شاهد بگیرید، و خداوند برای حسابرسی بس است«6»
لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا تَرَکَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا تَرَکَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ کَثُرَ نَصِیبًا مَفْرُوضًا ﴿7﴾
برای مردان از آنچه پدر و مادر و خویشاوندانشان [پس از مرگِ خود] بر جای می گذارند سهمی است، و برای زنان هم از آنچه پدر و مادر و خویشاوندانشان بر جای می گذارند سهمی است؛ اندک باشد یا بسیار این سهمی واجب است«7»
وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُو الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿8﴾
چون هنگام تقسیم [ارث]، خویشاوندان و یتیمان و مستمندان [که ارث بَر نیستند] حاضر باشند، چیزی از آن را به ایشان بپردازید، و با آنان سخن پسندیده گویید ،«8»
وَلْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعَافًا خَافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَلْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیدًا ﴿9﴾
کسانی که اگر پس از خود فرزندانی ناتوان بر جای گذارند، بر آنان بترسند [که حقوقشان ضایع شود] باید [از این که حقوق ایتامِ دیگران را پایمال کنند] بیم داشته باشند، پس باید از خدا [اطاعت کنید و از محرّماتش] بپرهیزید، و [با یتیمان] سخن به صواب گویید «9»
إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا ﴿10﴾
بی تردید آنان که ظالمانه اموال یتیمان را می خورند جز این نیست که در شکم های خود آتش می ریزند، و به زودی در آتش فروزان درآیند «10»
یُوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلَادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ فَإِنْ کُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَکَ وَإِنْ کَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَیْهِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَکَ إِنْ کَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ کَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِی بِهَا أَوْ دَیْنٍ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ لَا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعًا فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿11﴾
خداوند شما را دربارۀ [ارث] فرزندانتان سفارش می کند که: سهم پسر مانند سهم دو دختر است، و اگر [وارثانِ آن میت] بیش از دو دخترند سهم آنان دو سومِ میراث است، و اگر یک دختر است نصفِ میراث سهم اوست. و برای هر یک از پدر و مادرِ میت چنانچه فرزندی داشته باشد یک ششمِ میراث است، و اگر بی فرزند است و وارث فقط پدر و مادر است برای مادرش یک سوم است [و باقیماندۀ میراث، سهم پدر اوست]، و اگر میت برادرانی دارد سهم مادرش یک ششم است . [همۀ این سهام] پس از وصیتی [است] که [در مورد اموال خود] می کند، یا [پس از] بدهکاری [میت است، که باید پیش از تقسیم سهام پرداخت گردد]، شما نمی دانید پدران و فرزندانتان [که پس از مرگشان وارث اموالشان هستید] کدامیک برای شما سودمندترند [؛ بنابراین تفاوت سهامِ وصیت شده شما را نگران نکند]، [تقسیم میراث به این صورت] فریضه ای از سوی خداوند است؛ زیرا خدا همواره دانا و حکیم است «11»
وَلَکُمْ نِصْفُ مَا تَرَکَ أَزْوَاجُکُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِینَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ وَإِنْ کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ کَانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فِی الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصَى بِهَا أَوْ دَیْنٍ غَیْرَ مُضَارٍّ وَصِیَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ ﴿12﴾
نصف میراثی که زنانتان به جای می گذارند چنانچه فرزندی نداشته باشند سهم شماست، و اگر برای آنان فرزندی باشد، یک چهارمِ میراث حق شماست، [البته] پس از وصیتی که [در مورد اموال خود] می کنند یا [پس از ادای] دینی [که بر عهدۀ آنان است]. و برای زنانتان اگر فرزندی نداشته باشید یک چهارمِ میراثی است که از شما باقی می ماند، و چنانچه فرزندی برای شما باشد یک هشتمِ میراث شما برای آنان است، بعد از وصیتی که کرده اید یا ادای دینی [که بر ذمّۀ شماست]. چنانچه مرد یا زنی که از او ارث می برند «کَلاله» است، [یعنی پدر و مادر و فرزندی ندارد ولی] برادر و خواهر دارد، سهم هر یک از آن دو نفر یک ششمِ [میراث] است، و اگر بیش از این باشند در یک سومِ [میراث] شریکند، [این سهامِ برادر و خواهر] پس از وصیتی [است] که [در خصوص اموال] صورت گرفته و یا [پس از ادای] دینی [است که بر عهدۀ میت است]، [همۀ این امور در حالی است که وصیتِ میت، به وارثان] زیان نرساند، [این احکام] سفارشی است از سوی خداوند، و خدا دانا و بردبار است «12»
تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ﴿13﴾
این ها حدود خداست، کسانی که از خدا و پیامبرش اطاعت کنند خداوند آنان را به بهشت هایی که از زیر [درختان] آن نهرها جاری است وارد می کند، در آن جاودانه اند، و آن کامیابی بزرگ است«13»
وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِیهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِینٌ ﴿14﴾
و کسی که از خدا و پیامبرش سرپیچی کند و متجاوز از حدود خداوند باشد، خداوند او را وارد آتش می کند درحالی که در آن جاودانه است، و برایش عذابی خوارکننده است «14»
وَاللَّاتِی یَأْتِینَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِکُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَیْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْکُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ حَتَّى یَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ یَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِیلًا ﴿15﴾
هرکدام از زنانتان مرتکب زِنا شوند چهار مرد مؤمن را در مورد [کار زشت] آنان شاهد بخواهید، اگر [به ارتکاب آن] شهادت دادند، آنان را در خانه ها زندانِ اَبد کنید! تا مرگشان فرا رسد یا خداوند برای [نجات] آنان راهی [قانونی] قرار دهد «15»
وَاللَّذَانِ یَأْتِیَانِهَا مِنْکُمْ فَآذُوهُمَا فَإِنْ تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا إِنَّ اللَّهَ کَانَ تَوَّابًا رَحِیمًا ﴿16﴾
از میان شما آن مرد و زنی که مرتکب زِنا شوند [درصورتی که هر دو بدون همسر باشند] آنان را [با اجرای حدودِ خداوند] عقوبت کنید! چنانچه از کار زشتشان توبه کنند و [مفاسدشان را] اصلاح سازند از [عقوبت] آنان گذشت کنید؛ زیرا خداوند همواره بسیار توبه پذیر و مهربان است «16»
إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ فَأُولَئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿17﴾
توبۀ واقعی در پیشگاه خداوند فقط برای کسانی است که کار زشتی را از روی نادانی انجام می دهند آن گاه بدون تأخیر [و از دست رفتن فرصت] توبه می کنند، مسلّماً خداوند توبۀ آنان را می پذیرد؛ خداوند همواره دانا و حکیم است «17»
وَلَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَهُمْ کُفَّارٌ أُولَئِکَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿18﴾
توبه برای دو گروه نیست: کسانی که پیوسته کارهای زشت انجام می دهند تا مرگ یکی از آنان فرارسد، [و در آن لحظه که عمر به پایان رسیده] بگوید: اکنون توبه کردم! و نیز آنان که در حال کفر [و انکار حقایق] می میرند، برای آنان عذاب دردناکی آماده کرده ا یم «18»
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ کَرْهًا وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ یَأْتِینَ بِفَاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئًا وَیَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا ﴿19﴾
ای مؤمنان! برای شما ارث بردن از زنان درحالی که [زندگی با آنان] خوشایند شما نبود [و فقط به طمع به دست آوردنِ اموالشان پس از مرگشان با آنان زندگی می کردید] حلال نیست، و آنان را در تنگنا مگذارید تا بخشی از آنچه را [به عنوان مَهریه] به آنان داده اید پس بگیرید، مگر آن که کار زشتِ آشکاری مرتکب شوند، [در هر صورت] با آنان [هرچند که زندگی با آنان خوشایند شما نیست] رفتاری پسندیده داشته باشید، چنانچه [به علتی] از آنان دچار نفرت [و نارضایتی] شدید [باز هم به گونۀ شایسته با آنان رفتار کنید]، چه بسا چیزی مورد خوشایند شما نیست ولی خداوند در [ادامۀ زندگی با] آن خیر فراوانی قرار می دهد «19»
وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَکَانَ زَوْجٍ وَآتَیْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَیْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِینًا ﴿20﴾
اگر خواستید همسری دیگر به جای همسری [که خوشایند شما نیست] انتخاب کنید، درحالی که مال فراوانی [به عنوان مَهریه] به او پرداخته اید چیزی از آن را از او پس نگیرید! [زیرا طلاقِ همسر اول مجوز پس گیری مَهریه از او نیست،] آیا آن را [درصورتی که حلال نیست] می خواهید با توسل به تهمت زدن [به همسر] و گناهی آشکار پس بگیرید؟!«20»
وَکَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَقَدْ أَفْضَى بَعْضُکُمْ إِلَى بَعْضٍ وَأَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثَاقًا غَلِیظًا ﴿21﴾
چگونه مَهریه را پس می گیرید درحالی که با یکدیگر تماس [روحی و عاطفی و معاشرت] داشتید، و آنان از شما [به هنگام ازدواج] پیمانی مُحکم [بر ادامۀ زندگی و حُسن سلوک] گرفته اند؟ «21»
وَلَا تَنْکِحُوا مَا نَکَحَ آبَاؤُکُمْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاءَ سَبِیلًا ﴿22﴾
با زنانی که پدرانتان با آنان ازدواج کرده اند ازدواج نکنید! مگر ازدواجی که پیش از این [نهی اکید] انجام گرفته باشد؛ زیرا ازدواج با زنان پدرانتان عملی بسیار زشت، و مورد خشم خدا و بد راهی است«22»
حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهَاتُکُمْ وَبَنَاتُکُمْ وَأَخَوَاتُکُمْ وَعَمَّاتُکُمْ وَخَالَاتُکُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُکُمُ اللَّاتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَأَخَوَاتُکُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِکُمْ وَرَبَائِبُکُمُ اللَّاتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسَائِکُمُ اللَّاتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِکُمُ الَّذِینَ مِنْ أَصْلَابِکُمْ وَأَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ الْأُخْتَیْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ غَفُورًا رَحِیمًا ﴿23﴾
ازدواج با زنانی [که نام برده می شوند] بر شما حرام است: مادران، دختران، خواهران، عمه ها، خاله های شما؛ دخترانِ برادر، دخترانِ خواهر؛ مادرانی که شما را شیر داده اند؛ خواهرانِ رضاعی؛ مادرانِ همسران، و دخترانِ زنانتان که در دامان شما پرورش یافته اند و با آن زنان آمیزش داشته اید، و اگر آمیزشی در کار نبوده [در ازدواج با دخترانشان] بر شما باکی نیست؛ و نیز ازدواج با همسرانِ پسرانتان که از نسل شمایند؛ و همچنین ازدواج با دو خواهر در یک زمان [بر شما حرام است]، جز ازدواج با دو خواهری که پیش از [اِعلام] این [نهی اکید] صورت گرفته است؛ [این آسان گیری برای این است که] خداوند همواره بسیار آمرزنده و مهربان است «23»
