فهرست
سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم

سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم

  • 23 دقیقه مدت
  • 217 دریافت شده
جلسه چهارم، به کارشناسی استاد غلامرضا شاه میوه اصفهانی
در این برنامه در خصوص علل تفاوت و تمایز سبک‌ها و مکاتب سخن می گوییم. در نگاه ظاهری بسیاری از شنوندگان و علاقمندان به هنر تلاوت متوجه می شوند که تلاوت قراء بزرگ مصری تفاوت‌های فابل قهم و درکی دارد که به لحاظ علمی و فنی نمی توان آن را تجریه تجلیل نمود.

اما تمامی این تفاوت ها را می توان در سه حوزه مورد بررسی قرار داد. حوزه اول حوزه اصوات است. طبیعی است که نگاه اولیه و ظاهری به هر سبکی بر اساس ویژگی‌های صوتی آن قاری صورت می‌گیرد. بسیاری از اوقات در کشور مصر به جای آنکه از لحن قاری سخن گویند، به صوت او توجه دارند.

این امر بدین دلیل است که به دلیل ویژگی هایی که در ذات، طنین، شخصیت، وسعت، انعطاف و تحریر یک صدا وجود دارد، طرفداران خاص خود را پیدا می کند و آن تعبیراتی است که در خصوص قراء مصری بسیار شاهد آن هستیم که به کار می رود تا ناظر بر همان ویژگی های اولیه صوت یعنی نما و ظاهر صدای افراد باشد.

در حوزه اصوات بخشی از این تفاوت ها به طنین صدای افراد برمی گردد. طنین به معنای شخصیت ذاتی صدای افراد است. افراد مختلف در برخورد با صداهای موسیقایی، سلایق متفاوتی دارند و می توانند طرفدار یکی از این صداها باشند. مثلا میگویند طرفداران صوت عبدالاسط (صوت الملائکی)، منشاوی، شعشاعی (صوت المعبر) و ...

یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار روی شنونده در حوزه اصوات، بحث وسعت و مساحت صداست. بنابراین اجرای اوج ها ازجمله دلایل تأثیرگذاری روی مخاطب است که میتواند یکی ازعلل تمایز درحوزه اصوات باشد. تحریر نیز یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار است. گاهی اوقات شاهد هستیم که یک قاری به اعتبار تحریرهای ریز و فراوانی که که در قرائت خود اجرا می کند، دارای طرفداراست و در نگاه اول بیشتر آن تحریر سبب جذب مخاطب می شود. مثل تحریرهایی که در قرائت غلوش و هیبه وجود دارد. بنابراین حوزه اصوات یکی از حوزه هایی است که تفاوت سبک ها را رقم می زند.


حوزه بعدی حوزه بافت لحنی و مقاماتی است که قاری مورد استفاده قرار می دهد. در این حوزه برخی از قراء از تعداد مقامات کمتر و برخی از تعداد مقامات بیشتری استفاده نمودند. یا بعضی از ردیف های متنوع تر و برخی از ردیف‌های محدودتری در مقامات استفاده نمودند. مثلا حجاز که مقام بسیار پرکاربردی در میان قراء مصری است، در سبک مصطفی اسماعیل کامل تر و در تلاوت عبدالباسط محدودتر استفاده شده است. برخی از قراء نیز از برخی از مقامات همچون نهاوند، عجم و ... اصلا استفاده ننموده اند.

در حوزه بافت موسیقایی تعداد مقاماتی که یک قاری استفاده می کند، تعداد فرودها، ترتیب استفاده و ... می تواند در تفاوت میان سبک ها حائز اهمیت باشد. طبقه صوتی یک قاری در استفاده از مقامات نیز یکی دیگر از از موارد مهم در این زمینه است. بنابراین بافت لحنی در حوزه تفاوت ها بسیار مورد توجه می باشد.

حوزه سوم که در تفاوت و تمایز میان سبک ها بسیار حائز اهمیت است، حوزه برنامه ها و روش هاست. وقتی یک قاری با پرده بالاتری نسبت به پرده کف صدای خود وارد تلاوت می شود، ولی قاری دیگری از کف صدا این کار را انجام می دهد، این یک برنامه است. یا زمانی که یک قاری از پایین ترین پرده صدای خود وارد تلاوت می شود، در قیاس با کسی که از چند درجه بالاتر وارد می شود، نشان از تفاوت برنامه این دو قاری دارد. شیوه اوج گیری قراء نیز یکی دیگر از موارد مهم در این حوزه است. می توان گفت حوزه برنامه ها و روش ها بسیار مؤثر در تمایز سبک ها در بحث انتقال مقامات است و نوع انتقال هر قاری با دیگری کاملا متفاوت است. تحریر، نحوه انتقال درجات و سرعت تلاوت نیز از دیگر عوامل مهم در این حوزه است.

به طور کلی می توان گفت در این سه حوزه تفاوت های آشکاری میان قراء وجود دارد که بررسی خواهیم کرد.

قطعات صوتی

  • عنوان
    زمان
  • 23:42

مشخصات

سایر مشخصات

تصاویر

قسمت‌های دیگر

پایگاه قرآن