- 640
- 1000
- 1000
- 1000
سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم
جلسه بیستم، به کارشناسی استاد غلامرضا شاه میوه اصفهانی
در این برنامه به بررسی ابعاد سبکی مرحوم محمود رمضان می پردازیم. وی یکی از قاریانی است که چیزی فراتر از یک سبک را ارائه نموده است و به نوعی صاحب مکتب بوده و مکتب مستقلی را ارائه نموده است که پس از او نیز توسط قاریانی مثل عمران و هلباوی دنبال شد. مکتبی که هم به لحاظ اضافه نمودن مقامات و هم به لحاظ روش اجرا از سایرمکاتب و سبک ها متفاوت است.
زمانی که مکتب ایشان در مصر ظهور پیدا کرد، به دلیل استفاده از مقاماتی مثل کورد و اثر کورد این شائبه ایجاد شد که ایشان از موسیقی هندی بهره جسته و به همین دلیل به مکتب ایشان مکتب هندی می گفتند. در حالی که دلیل آن استفاده کمتر سایر قراء از مقام کورد بود.
طنین صدای ایشان از بعد صدا ترکیبی از دو گروه صوتی کاملا متفاوت یعنی صدای زنگ دار و خیشومی است که بسیار بارز بوده و به دلیل زنگ خاص صدای ایشان و استفاده از طبقات اوج، تا عمق جان انسانها نفوذ می کند. استفاده از انعطاف و تحریر همراه با مقامات خاصی که در تلاوت ایشان است، حس و حال ویژه ای به سبک ایشان می دهد.
وسعت صدای مرحوم رمضان وسعت کاملی است و همان دو اکتاو کامل می باشد. صدای ایشان صدایی حجیم و با قوت بالاست که به دلیل جنس خاص صدایشان و همراهی این حجم تأثیر خاصی روی مخاطب گذاشته و طرفداران زیادی در عالم قرائت به ویژه در کشور مصر دارد.
در حوزه استفاده از تنوع و ترتیب مقامات به جز بیات شروع بقیه مقامات در اکتاو دوم ترتیب مشخصی در تلاوت ایشان ندارند. گاهی پس از بیات دوباره از بیات همراه با کورد و اثر کورد استفاده می کند و پس از اتمام این مقام شروع ایشان ممکن است از مقام سه گاه، نهاوند یا حجاز باشد و در عین حالی که از همه مقامات استفاده نموده و وسعت بیشتری در حوزه استفاده از مقامات دارد، اما ترتیب مشخصی در استفاده از مقامات دراین سبک وجود ندارد.
ویژگی ایشان در حوزه استفاده از مقامات اصلی، مرکب و فروع مقامات این است که به دو مقام اثر کورد و نوااثر رنگ ویژه ای در تلاوت خود بخشیده و از این دو مقام به کرات استفاده نموده و ترتیبات متنوعی از این دو مقام با سایر مقامات در تلاوت ایشان است.
ترکیب اثرکرد با نهاوند و اثرکرد با حجاز از مشهورترین ترکیباتی است که در حوزه استفاده از مقامات در تلاوت های ایشان وجود دارد. در بخش روش‌ها و برنامه‌ها اوج‌گیری ایشان به شکل اکتاوی در مقام بیات است. یعنی بعد از شروع بیات از درجه هشتم همان بیات ابتدایی، بیات جدیدی را آغاز می کند که از درجات پنج آن را به مقام کرد یا اثرکرد تبدیل کرده و تلاوت را ادامه می دهد.
وی از جمله قاریانی است که از هر سه روش انتقال درجات به شکل پلکانی، اتصال درجات و استفاده از فواصل بهره برده است. محمود رمضان جزو قاریانی است که هم از روش بم خوانی اکتاوی و هم به شکل فرودهای اکتاوی از درجه هشتم به درجه اول آن مقام استفاده نموده است.
در بخش انتقالات ایشان از الگوی یکنواخت و ثابتی استفاده نمی کند. گاهی انتقالش از مقام قبلی به نهاوند، گاهی سه گاه و گاهی حجاز است. یکی از ویژگی‌های سبکی ایشان این است که تمایل چندانی به تکرار موتیف ها در تلاوت ندارد و این ویژگی تلاوت او را از دیگران متمایز می کند.
در حوزه استفاده ازتحریرها سبک ایشان پرتحریر است اما نوعی تعال در استفاده از تحریر در تلاوت ایشان نسبت به کسانی که تحریر را محورتلاوت خود قرار می‌دهند، وجود دارد. همچنین تنوع خوبی در استفاده از تحریرهای قدرتی، توگلویی و سایشی دارد. او جزو قاریانی است که غفلات خاصی دارد و به نوعی می توان گفت ابداعاتی که در خلق غفلات دارد، در سبک دیگران نیست. در بخش ارائه ملودی‌ها، خلق ردیف‌های جدید، استفاده از مقامات جدید و ترکیب مقامات جزو قاریانی است که کارنامه بسیار پرباری دارد که پس از او نیز مورد استفاده سایر قراء قرار گرفته است. از جمله این ترکیبات اثرکرد با کرد، حجاز، عجم یا نهاوند است.
وقتی برای اولین بار برخی از تلاوت‌های ایشان در اختیار علاقمندان در کشورمان قرار گرفت، با توجه به همین استفاده مکرر از مقامات کرد و اثرکرد، تلاوت های ایشان رنگ خاصی داشت و این تفاوت باعث شد توجه بیشتری به سوی تلاوت های او جلب شود. از جمله تلاوت سوره های نجم و قمر که مورد استقبال قرار گرفت و نشان از ظهور و بروز یک قاری جدید درعالم تلاوت داشت. هم اکنون هم در کشور ما بسیاری ا ازقاریان تمایل به استفاده از برخی از ردیف های ایشان در تلاوت دارند.
در این برنامه به بررسی ابعاد سبکی مرحوم محمود رمضان می پردازیم. وی یکی از قاریانی است که چیزی فراتر از یک سبک را ارائه نموده است و به نوعی صاحب مکتب بوده و مکتب مستقلی را ارائه نموده است که پس از او نیز توسط قاریانی مثل عمران و هلباوی دنبال شد. مکتبی که هم به لحاظ اضافه نمودن مقامات و هم به لحاظ روش اجرا از سایرمکاتب و سبک ها متفاوت است.
زمانی که مکتب ایشان در مصر ظهور پیدا کرد، به دلیل استفاده از مقاماتی مثل کورد و اثر کورد این شائبه ایجاد شد که ایشان از موسیقی هندی بهره جسته و به همین دلیل به مکتب ایشان مکتب هندی می گفتند. در حالی که دلیل آن استفاده کمتر سایر قراء از مقام کورد بود.
طنین صدای ایشان از بعد صدا ترکیبی از دو گروه صوتی کاملا متفاوت یعنی صدای زنگ دار و خیشومی است که بسیار بارز بوده و به دلیل زنگ خاص صدای ایشان و استفاده از طبقات اوج، تا عمق جان انسانها نفوذ می کند. استفاده از انعطاف و تحریر همراه با مقامات خاصی که در تلاوت ایشان است، حس و حال ویژه ای به سبک ایشان می دهد.
وسعت صدای مرحوم رمضان وسعت کاملی است و همان دو اکتاو کامل می باشد. صدای ایشان صدایی حجیم و با قوت بالاست که به دلیل جنس خاص صدایشان و همراهی این حجم تأثیر خاصی روی مخاطب گذاشته و طرفداران زیادی در عالم قرائت به ویژه در کشور مصر دارد.
در حوزه استفاده از تنوع و ترتیب مقامات به جز بیات شروع بقیه مقامات در اکتاو دوم ترتیب مشخصی در تلاوت ایشان ندارند. گاهی پس از بیات دوباره از بیات همراه با کورد و اثر کورد استفاده می کند و پس از اتمام این مقام شروع ایشان ممکن است از مقام سه گاه، نهاوند یا حجاز باشد و در عین حالی که از همه مقامات استفاده نموده و وسعت بیشتری در حوزه استفاده از مقامات دارد، اما ترتیب مشخصی در استفاده از مقامات دراین سبک وجود ندارد.
ویژگی ایشان در حوزه استفاده از مقامات اصلی، مرکب و فروع مقامات این است که به دو مقام اثر کورد و نوااثر رنگ ویژه ای در تلاوت خود بخشیده و از این دو مقام به کرات استفاده نموده و ترتیبات متنوعی از این دو مقام با سایر مقامات در تلاوت ایشان است.
ترکیب اثرکرد با نهاوند و اثرکرد با حجاز از مشهورترین ترکیباتی است که در حوزه استفاده از مقامات در تلاوت های ایشان وجود دارد. در بخش روش‌ها و برنامه‌ها اوج‌گیری ایشان به شکل اکتاوی در مقام بیات است. یعنی بعد از شروع بیات از درجه هشتم همان بیات ابتدایی، بیات جدیدی را آغاز می کند که از درجات پنج آن را به مقام کرد یا اثرکرد تبدیل کرده و تلاوت را ادامه می دهد.
وی از جمله قاریانی است که از هر سه روش انتقال درجات به شکل پلکانی، اتصال درجات و استفاده از فواصل بهره برده است. محمود رمضان جزو قاریانی است که هم از روش بم خوانی اکتاوی و هم به شکل فرودهای اکتاوی از درجه هشتم به درجه اول آن مقام استفاده نموده است.
در بخش انتقالات ایشان از الگوی یکنواخت و ثابتی استفاده نمی کند. گاهی انتقالش از مقام قبلی به نهاوند، گاهی سه گاه و گاهی حجاز است. یکی از ویژگی‌های سبکی ایشان این است که تمایل چندانی به تکرار موتیف ها در تلاوت ندارد و این ویژگی تلاوت او را از دیگران متمایز می کند.
در حوزه استفاده ازتحریرها سبک ایشان پرتحریر است اما نوعی تعال در استفاده از تحریر در تلاوت ایشان نسبت به کسانی که تحریر را محورتلاوت خود قرار می‌دهند، وجود دارد. همچنین تنوع خوبی در استفاده از تحریرهای قدرتی، توگلویی و سایشی دارد. او جزو قاریانی است که غفلات خاصی دارد و به نوعی می توان گفت ابداعاتی که در خلق غفلات دارد، در سبک دیگران نیست. در بخش ارائه ملودی‌ها، خلق ردیف‌های جدید، استفاده از مقامات جدید و ترکیب مقامات جزو قاریانی است که کارنامه بسیار پرباری دارد که پس از او نیز مورد استفاده سایر قراء قرار گرفته است. از جمله این ترکیبات اثرکرد با کرد، حجاز، عجم یا نهاوند است.
وقتی برای اولین بار برخی از تلاوت‌های ایشان در اختیار علاقمندان در کشورمان قرار گرفت، با توجه به همین استفاده مکرر از مقامات کرد و اثرکرد، تلاوت های ایشان رنگ خاصی داشت و این تفاوت باعث شد توجه بیشتری به سوی تلاوت های او جلب شود. از جمله تلاوت سوره های نجم و قمر که مورد استقبال قرار گرفت و نشان از ظهور و بروز یک قاری جدید درعالم تلاوت داشت. هم اکنون هم در کشور ما بسیاری ا ازقاریان تمایل به استفاده از برخی از ردیف های ایشان در تلاوت دارند.
