فهرست
سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم

سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم

  • 33 دقیقه مدت
  • 145 دریافت شده
سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم به کارشناسی استاد غلامرضا شاه میوه اصفهانی
در برنامه امروز به بررسی ویژگی‌های سبکی مرحوم محمد احمد شبیب یکی دیگر از قاریان مکتب شرقیه می پردازیم. محوریت اجرا در این مکتب که مربوط به استان شرقیه یکی از استان‌های اصلی تلاوت قرآن است، مقام راست پس ازبیات می باشد که قاریان این مکتب محوریت تلاوتشان در نیمه اول تلاوت بیشتر مقام راست است. قراء این مکتب تمایل زیادی به اجرای غفلات تحریری دارند که مرحوم شبیب نیز از این امر مستثنی نیست اما بیشتر قاری توسط خوان است و کمتر جواب الجواب در تلاوت‌هایش دیده می شود.

وی از حیث صدا دارای طنین خاص حلقی یا گلو همراه با کمی گرفتگی مطلوب است که ترکیب آن صدای ایشان را صدایی دلنشین و دلپذیر نشان می‌دهد. از حیث انعطاف و تحریر صدایی بسیار خوب و فاخر دارد که از جهت شدت صدا، متوسط بوده و در تلاوت خود بازی زیبایی با ولوم و کم وزیاد کردن حجم صدا دارد که رنگ و زیبایی خاصی به تلاوت‌هایش بخشیده است.

به طور معمول باتوجه به فرودهایی که زیر نوت شروعش است، مساحت صدایش چیزی حدود 13 تا 14 درجه صوتی است. در حوزه مقامات به جز مقام بیات که از فروع آن استفاده می کند، حدود نیمی از تلاوتش از مقام راست یا فروع مقام راست استفاده می کند. در عین حال از مقام هایی مثل نهاوند، سه گاه و عجم نیز در تلاوت‌هایش استفاده نموده است. اما از دو مقام حجاز و صبا معمولا کمتر و از مقام کرد نیز دردل نهاوند استفاده نموده است.

وی از جمله قاریانی است که از فروع مقامات و مقامات مرکب نیز به مقدار زیاد در تلاوت‌های خود استفاده نموده است. در حوزه بافت لحنی در حجاهایی که به سکون ختم می‌شود، از برش های صوتی و یا قطع های صوتی مکرر استفاده نموده است. ایشان از پردازش کلمه به کلمه بسیار خوبی برخوردار بوده و از اجرای خطی مقامات در تلاوتش خبری نیست. تمایل بیشتر به استفاده از دانک های دوم و سوم در تلاوت داشته و کمتر از جواب الجوابات در تلاوت استفاده می نماید.

در حوزه برنامه‌ها و روش ها روش اوج گیری ایشان در اکثر تلاوت‌ها بدین صورت است که از درجه چهارم مقام بیات شروعش می باشد که در ادامه با مقام راست پیش رفته و مدتها با همین مقام راست به تلاوت ادامه می دهد. وی از هر دو روش بم خوانی مجزا و اکتاوی استفاده نموده و هم از فرودهای اکتاوی به ویژه در مقام های راست، بیات و نهاوند به طور معمول استفاده می کند.

ایشان در اجرای مقامات از هر سه روش اتصال درجات یا گلیساندو، اجرای فواصل و اجرای پلکانی یا لگاتو استفاده نموده و می توان گفت از دو روش آخر بیشتر استفاده نموده است. یکی از مهم ترین ویژگی های لحن ایشان استفاده از ریز نغمه ها یا موتیف‌هاست و می توان به ایشان لقب پرکارترین قاری موتیف خوان را بدهیم.

تلاوت و سبک ایشان از حیث سرعت جزو سبک‌هایی است که سرعت میانه کند را به خود اختصاص داده است. وی ابداعات بسیار خوبی در حوزه غفلات داشته و بسیاری از غفلات او مورد استفاده قاریان پس از خودش همچون شحات قرار گرفته است. همچنین از غفلاتی که با نوت های کلامی به پایان می رسد، بیشتر استفاده نموده است. از جمله غفلات اجرایی ایشان در مقاماتی مثل نهاوند و راست است که غفله‌های ایشان در مقام راست بسیار مشهور است.

مرحوم شبیب از جمله قاریانی است که بیشتر روی جملات لحنی خود تأکید داشته و در این زمینه ردیف های زیادی حتی بیشتر از زناتی خلق نموده است. در مقام صبا و بازی هایی که بین مقام نهاوند و کرد دارد، می توانیم این ردیف ها را مشاهده کنیم. وی از لحاظ تحریر جزو قاریان دارای تحریر متنوع است که از همه تحریرها در تلاوت‌هایش استفاده نموده است. ایشان از الگوی ثابت در انتقالات استفاده ننموده و متنوع عمل می کند. وی یکی از قاریانی است که معمولا در تلاوت قرآن فرودهای متنوعی داشته و تلاوت را با بیات به پایان می رساند.

قطعات صوتی

  • عنوان
    زمان
  • 33:35

مشخصات

سایر مشخصات

تصاویر

قسمت‌های دیگر

پایگاه قرآن