- 974
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 17 - کیفیت نیت در حفظ
در این برنامه آقای شهریار پرهیزگار به توضیحاتی درمورد کیفیت نیت در حفظ می پردازند .
برای حفظ قرآن کریم، روش های گونه گونی وجود دارد. با رعایت نکاتی چند، بهترین روش آن تحقق می یابد:
نکات ضروری قبل از شروع به حفظ قرآن کریم:1 ـ نیّت خالصانه: حفظ قرآن کریم باید خالصانه باشد تا پیوند انسان را با خدا مستحکم سازد و صورت سیرت قرآن کریم را در ذهن ماندگار و تثبیت سازد.
2 – طهارت ظاهری و باطنی: طهارت ظاهری همانند با وضو بودن و رو به قبله بودن و طهارت باطنی همانند با صفا بودن با صداقت بودن و غیره از جمله نکاتی است که در تثبیت قرآن کریم در ذهن نقش آفرین است.
3 ـ حفظ در دوران کودکی و نوجوانی: اگر حفظ قرآن کریم در دوران کودکی و نو جوانی آغاز شود، بسیار سریع تر به بار خواهد نشست و هم چون نوشته بر سنگ ماندگار خواهد شد. از همان آغاز کودکی باید بر یک چنین کاری تصمیم گرفت و چنین کاری را باید روش مندانه، با جدیّت و همگام با آموزگار ماهر آغاز کرد. حفظ قرآن کریم باید از ساده ترین راه آغاز شود. به عنوان نمونه حفظ باید از اسامی سوره ها آغاز گردد.
4 ـ آمادگی و نشاط: برای حفظ قرآن کریم باید از نشاط و آمادگی لازم برخوردار بود. در غیر این صورت، از حفظ قرآن کریم پرهیز شود. باید ساعات مشخصی از روز را برای این کار در نظر گرفت و اگر یک روز از حفظ قرآن کریم باز ماند روز بعد آن را جبران کند. انتخاب زمان مناسب برای حفظ بسیار مهمّ است و بهتر است. به عنوان نمونه اوّل صبح، زمان بسیار مناسبی برای حفظ می باشد.
5 – استراحت بعد از حفظ: استراحت بعد از حفظ، مطالب را در ذهن تثبیت می کند و در ماندکاری آن بسیار نقش آفرین است.
4 ـ تمر کز حواس: مکان ثابت و ساده ای که دارای سکوت و آرامش و هوای سالم باشد، در تمرکز حواس بسیار نقش آفرین است و تمرکز حواس در تثبیت حفظ، نقش اساسی دارد.
5 ـ فراگیری روش ترتیل: فراگیری روش ترتیل، بستر ساز تثبیت حفظ قرآن کریم است. چون به کارگیری آهنگ های ترتیلی، حفظ را راحت و آسان می کند.
6 ـ تسلّط لازم در عرصه های گونه گون: هر چه تسلّط به روان خوانی صحیح، تجوید و دستور زبان عربی بیش تر باشد، بهتر و زودتر می توان قرآن کریم را حفظ کرد, هم چنین گوش فرا دادن به نوار ترتیل برای این کار بسیار مفید و مؤثّر است.
7 – استفاده از ابزارهای تکنولوژی: استفاده از نوار ترتیل و دیگر ابزار های آموزشی در تسریع و تثبیت حفظ، نقش آفرین است.
8 ـ خواندن دعاهای وارده: خواندن دعاهای وارد شده و کمک خواستن از خدا، اثر زیادی در آسان شدن حفظ و فهم قرآن کریم دارد. همانند دعای قبل از تلاوت.
9 ـ مباحثه و کنترل: باید برای این کار یکی از دوستان را انتخاب کنید تا بتوانید ساعاتی از روز را با هم سپری کرده و با یک دیگر تمرین نمایید.
نکات ضروری در هنگام حفظ:1 ـ انتخاب روش مناسب: انتخاب روش مناسب از برای حفظ قرآن کریم بسیار مهمّ است. مناسب است حفظ قرآن با روزی نیم ساعت و با آیات کوتاه شروع شود و پس از گذشتِ حدود 20 روز، به مرور زمان آن را افزایش داد.
2 ـ تمرین و مداومت: حفظ قرآن کریم نیازمند تکرار بسیار زیاد است, پس نباید تمرین مداوم را فراموش کرد و بهتر است که حفظ در زمان های مختلف انجام شود. (مثلاً نیم ساعت صبح و نیم ساعت شب قبل از استراحت).
3 ـ مباحثه با روش خاص: حفظ قرآن کریم با مباحثه ی دو نفری، بهتر و سریع تر انجام می پذیرد, به این شکل که ابتدا یک نفر آیه یا قسمتی از آن را بخواند و نفر دیگرنظار نماید و به عکس.
4 ـ توجّه به اهمیّت و محتوای آیات: برخی آیات قرآن کریم، با یک بار و برخی با دو بار و برخی با چند مرتبه خواندن حفظ می شوند, از این رو نباید همه ی آیات را یکسان شمرد.
5 ـ شروع مناسب: برای حفظ قرآن کریم، نخست باید آیه ی اوّلِ هر سوره را حفظ کرد و سپس به سراغ آیه ی بعد رفت و به حفظ آن اقدام کرد تا این که حفظ یک صفحه تمام شود, آن گاه یکایک صفحه های بعد را باید مانند صفحه ی اوّل حفظ کرد تا یک سوره به اتمام برسد. توجّه به این نکته لازم است که تا یک قسمت قرآن کریم خوب حفظ نشده باشد، نباید به سراغ قسمت دیگر رفت. شماره ی آیات نیز هم زمان با حفظ آیه باید حفظ شوند.
6 ـ توجّه به آیات مشابه: در حفظ آیاتی که شبیه هم هستند، باید دقت بیش تری به خرج داد و تکرار و تمرین زیادتر نمود.
7 ـ رعایت ترتیب: در تمرین آیات حفظ شده، حفظ باید به ترتیب و سلسله وار و جزء به جزء باشد, نه به صورت پراکنده و متفرق.
8 ـ خسته نکردن ذهن: تحت فشار گذاشتن ذهن به این صورت که یک باره معلومات زیادی بر آن عرضه کنند، باعث ملامت و ناراحتی می شود و چه بسا در نهایت، منجر به کنار گذاشتن حفظ شود. این کار گرچه ممکن است برای مدتی کوتاه موفقیت آمیز باشد، ولی مضّر است و باید دانست کم و خوب حفظ کردن، به مراتب بهتر از زیاد و بی توجّه حفظ کردن است.
شرایط عمومی حفظ کردن1ـ انتخاب قرآن واحد و مناسب: در طول مدت حفظ باید از یک قرآن استفاده کرد، با اندازه ی متوسط و خطّی زیبا (اگر خط عثمان طه باشد بهتر است).
2 ـ انتخاب سوره ی مناسب: قبل از حفظ، نام سوره ی مورد نظر را از میان 114 سوره باید به خاطر سپرد سپس به حفظ سوره اقدام کرد.
3 ـ توجّه به سنین افراد: سوره ی بقره به علت طولانی بودن، برای مبتدیان مناسب نیست، بهترآن است حفظ از جزء 30 شروع شود.
4 ـ حفظ صحیح: تکرار آیات حفظ شده برای دیگران، جهت جلوگیری از اشتباهات احتمالی بسیار مفید است, زیرا صحیح خواندن، مقدّم بر حفظ است.
5 ـ استفاده از تجارب دیگران: گوش دادن به نوار ترتیل قاریان معروف، حافظ را در تسلط یافتن بر قواعد تجوید یاری کرده و در مسیر حفظ کمک می کند.
6 ـ تمرین و تکرار بدون استفاده از قرآن کریم: در تمرین و تکرار آیات، نباید از قرآن کریم زیاد استفاده شود, بلکه بعد از چند بار خواندن یک آیه از روی قرآن کریم، باید آیه از حفظ تکرار کرد و هرگاه قسمتی از آن فراموش شد، باید از ذهن کمک گرفت و در صورتی که به یاد نیامد، به قرآن کریم مراجعه شود.
7 ـ وقت شناسی در عرصه ی حفظ: بعد از حفظ یک سوره، مدت زمانی که صرف حفظ قرآن کریم می شود، باید دو قسمت شود: یک قسمت برای حفظ آیات جدید و یک قسمت برای تکرار آیات حفظ شده.
8 ـ نوشتن: یکی از روش های حفظ قرآن کریم، نوشتن می باشد. به همین دلیل امام صادق-علیه السلام- فرموده اند: «بنویسید! زیرا تا ننویسید حفظ نخواهید شد».
مواردی که باید از آن ها دوری کرد:1ـ نا امیدی: هیچ گاه نباید نا امید شد و باید دانست که با پشتکار و اراده ی قوی است که عده ای توانسته اند به مقام های بالا برسند و حافظ قرآن کریم شوند.
2 ـ پرهیز از شتاب زدگی: نباید در حفظ قرآن کریم عجله کرد. زیرا نگه داری محفوظات قرآنی، مشکل تر از حفظ قرآن کریم است و این نیاز به پشتکار و استمرار دارد.
3 ـ توجّه به مقام قرآن کریم: نباید در انتظار تشویق دیگران بود، بلکه حفظ قرآن کریم فقط باید برای رضای خدا و انس با قرآن کریم باشد.
4 ـ پرهیز از تقلید های ناروا در عرصه ی حفظ: حافظ قرآن کریم باید از پیروی و تقلید غیر منطقی از دیگران پرهیز کند, زیرا تجربه نشان داده است که عمرِ تقلید کوتاه است و نمی توان بر آن پایدار ماند. البته این به معنای کنار گذاشتن تجربه ی دیگران نیست, بلکه منظور یافتن راهی مناسب با قابلیت و استعداد خود است.
راه های باقی ماندن محفوظات و فراموش نکردن آن ها:برای این امر، دو روش وجود دارد:
روش اوّل، روش فردی است. به این صورت که در هر هفته یک ختم قرآن انجام شود و حافظین قرآن کریم در قدیم این چنین می کردند تا محفوظات خود را فراموش نکنند. توضیح مطلب این که روز شنبه از اوّل قرآن کریم تا سوره ی مائده, یک شنبه، از سوره ی مائده تا یونس, دوشنبه، از یونس تا اسراء, سه شنبه از اسراء تا شعراء, چهار شنبه از شعراء تا صافات, پنج شنبه از صافات تا ق و جمعه از سوره ی ق تا آخر قرآن کریم.
روش دوّم: روش جمع است. به این صورت که دو نفر حافظ قرآن کریم هر روز در ساعاتی معیّن آن چه که از قرآن کریم حفظ کرده اند را برای یک دیگر بخوانند و آن ها را تکرار کنند. در این روش، هم اشتباهات احتمالی برطرف می شود و هم آیات حفظ شده کاملا در ذهن باقی می مانند.
بهترین مترجم قرآن کریم چه کسی است و خط آن کدام است؟بهترین مترجم قرآن کریم کسی است که دارای ویژگی های زیر باشد.
1 ـ به طورکامل بر زبان مبدء و مقصد تسلّط داشته باشد.
2 ـ به اسلوب ها و ویژگی های هر دو زبان آگاهی کامل داشته باشد.
3 ـ معانی اصلی و مقاصد مربوط به متن در ترجمه به نحو بسار مطمئن انتقال داده شود.
4 ـ ترجمه را چنان نیکو و روان ادا نماید که مستقل و بی نیاز از متن باشد, به گونه ای که اگر کسی فقط ترجمه را مطالعه کند، نیاز به مراجعه به متن پیدا نکند.
5 – امانت داری را در عرصه ی ترجمه حفظ نماید.
ویژگی های بهترین ترجمه:ترجمه ی مطلوب، ترجمه ای است که دارای دو ویژگی ذیل باشد:
1 ـ آیاتی که نیاز به تفسیر و توضیح دارند، به گونه ای ترجمه شوند که خواننده مقصود اصلی را دریابد و خود ترجمه، موجب پدید آمدن ابهام ها و اشکال هایی در ذهن خوانند نشود.
2 ـ ترجمه به گونه ای نباشد که خواننده را از دست یابی به مضامین بلند آیات قرآنی محروم نماید.
با توجه به ملاک ها و معیارهای ذکر شده، به نظر می رسد ترجمه‌ی حضرت آیة الله مکارم شیرازی بهترین ترجمه باشد و بهترین خط قرآن کریم نیز عثمان طه است.
برای حفظ قرآن کریم، روش های گونه گونی وجود دارد. با رعایت نکاتی چند، بهترین روش آن تحقق می یابد:
نکات ضروری قبل از شروع به حفظ قرآن کریم:1 ـ نیّت خالصانه: حفظ قرآن کریم باید خالصانه باشد تا پیوند انسان را با خدا مستحکم سازد و صورت سیرت قرآن کریم را در ذهن ماندگار و تثبیت سازد.
2 – طهارت ظاهری و باطنی: طهارت ظاهری همانند با وضو بودن و رو به قبله بودن و طهارت باطنی همانند با صفا بودن با صداقت بودن و غیره از جمله نکاتی است که در تثبیت قرآن کریم در ذهن نقش آفرین است.
3 ـ حفظ در دوران کودکی و نوجوانی: اگر حفظ قرآن کریم در دوران کودکی و نو جوانی آغاز شود، بسیار سریع تر به بار خواهد نشست و هم چون نوشته بر سنگ ماندگار خواهد شد. از همان آغاز کودکی باید بر یک چنین کاری تصمیم گرفت و چنین کاری را باید روش مندانه، با جدیّت و همگام با آموزگار ماهر آغاز کرد. حفظ قرآن کریم باید از ساده ترین راه آغاز شود. به عنوان نمونه حفظ باید از اسامی سوره ها آغاز گردد.
4 ـ آمادگی و نشاط: برای حفظ قرآن کریم باید از نشاط و آمادگی لازم برخوردار بود. در غیر این صورت، از حفظ قرآن کریم پرهیز شود. باید ساعات مشخصی از روز را برای این کار در نظر گرفت و اگر یک روز از حفظ قرآن کریم باز ماند روز بعد آن را جبران کند. انتخاب زمان مناسب برای حفظ بسیار مهمّ است و بهتر است. به عنوان نمونه اوّل صبح، زمان بسیار مناسبی برای حفظ می باشد.
5 – استراحت بعد از حفظ: استراحت بعد از حفظ، مطالب را در ذهن تثبیت می کند و در ماندکاری آن بسیار نقش آفرین است.
4 ـ تمر کز حواس: مکان ثابت و ساده ای که دارای سکوت و آرامش و هوای سالم باشد، در تمرکز حواس بسیار نقش آفرین است و تمرکز حواس در تثبیت حفظ، نقش اساسی دارد.
5 ـ فراگیری روش ترتیل: فراگیری روش ترتیل، بستر ساز تثبیت حفظ قرآن کریم است. چون به کارگیری آهنگ های ترتیلی، حفظ را راحت و آسان می کند.
6 ـ تسلّط لازم در عرصه های گونه گون: هر چه تسلّط به روان خوانی صحیح، تجوید و دستور زبان عربی بیش تر باشد، بهتر و زودتر می توان قرآن کریم را حفظ کرد, هم چنین گوش فرا دادن به نوار ترتیل برای این کار بسیار مفید و مؤثّر است.
7 – استفاده از ابزارهای تکنولوژی: استفاده از نوار ترتیل و دیگر ابزار های آموزشی در تسریع و تثبیت حفظ، نقش آفرین است.
8 ـ خواندن دعاهای وارده: خواندن دعاهای وارد شده و کمک خواستن از خدا، اثر زیادی در آسان شدن حفظ و فهم قرآن کریم دارد. همانند دعای قبل از تلاوت.
9 ـ مباحثه و کنترل: باید برای این کار یکی از دوستان را انتخاب کنید تا بتوانید ساعاتی از روز را با هم سپری کرده و با یک دیگر تمرین نمایید.
نکات ضروری در هنگام حفظ:1 ـ انتخاب روش مناسب: انتخاب روش مناسب از برای حفظ قرآن کریم بسیار مهمّ است. مناسب است حفظ قرآن با روزی نیم ساعت و با آیات کوتاه شروع شود و پس از گذشتِ حدود 20 روز، به مرور زمان آن را افزایش داد.
2 ـ تمرین و مداومت: حفظ قرآن کریم نیازمند تکرار بسیار زیاد است, پس نباید تمرین مداوم را فراموش کرد و بهتر است که حفظ در زمان های مختلف انجام شود. (مثلاً نیم ساعت صبح و نیم ساعت شب قبل از استراحت).
3 ـ مباحثه با روش خاص: حفظ قرآن کریم با مباحثه ی دو نفری، بهتر و سریع تر انجام می پذیرد, به این شکل که ابتدا یک نفر آیه یا قسمتی از آن را بخواند و نفر دیگرنظار نماید و به عکس.
4 ـ توجّه به اهمیّت و محتوای آیات: برخی آیات قرآن کریم، با یک بار و برخی با دو بار و برخی با چند مرتبه خواندن حفظ می شوند, از این رو نباید همه ی آیات را یکسان شمرد.
5 ـ شروع مناسب: برای حفظ قرآن کریم، نخست باید آیه ی اوّلِ هر سوره را حفظ کرد و سپس به سراغ آیه ی بعد رفت و به حفظ آن اقدام کرد تا این که حفظ یک صفحه تمام شود, آن گاه یکایک صفحه های بعد را باید مانند صفحه ی اوّل حفظ کرد تا یک سوره به اتمام برسد. توجّه به این نکته لازم است که تا یک قسمت قرآن کریم خوب حفظ نشده باشد، نباید به سراغ قسمت دیگر رفت. شماره ی آیات نیز هم زمان با حفظ آیه باید حفظ شوند.
6 ـ توجّه به آیات مشابه: در حفظ آیاتی که شبیه هم هستند، باید دقت بیش تری به خرج داد و تکرار و تمرین زیادتر نمود.
7 ـ رعایت ترتیب: در تمرین آیات حفظ شده، حفظ باید به ترتیب و سلسله وار و جزء به جزء باشد, نه به صورت پراکنده و متفرق.
8 ـ خسته نکردن ذهن: تحت فشار گذاشتن ذهن به این صورت که یک باره معلومات زیادی بر آن عرضه کنند، باعث ملامت و ناراحتی می شود و چه بسا در نهایت، منجر به کنار گذاشتن حفظ شود. این کار گرچه ممکن است برای مدتی کوتاه موفقیت آمیز باشد، ولی مضّر است و باید دانست کم و خوب حفظ کردن، به مراتب بهتر از زیاد و بی توجّه حفظ کردن است.
شرایط عمومی حفظ کردن1ـ انتخاب قرآن واحد و مناسب: در طول مدت حفظ باید از یک قرآن استفاده کرد، با اندازه ی متوسط و خطّی زیبا (اگر خط عثمان طه باشد بهتر است).
2 ـ انتخاب سوره ی مناسب: قبل از حفظ، نام سوره ی مورد نظر را از میان 114 سوره باید به خاطر سپرد سپس به حفظ سوره اقدام کرد.
3 ـ توجّه به سنین افراد: سوره ی بقره به علت طولانی بودن، برای مبتدیان مناسب نیست، بهترآن است حفظ از جزء 30 شروع شود.
4 ـ حفظ صحیح: تکرار آیات حفظ شده برای دیگران، جهت جلوگیری از اشتباهات احتمالی بسیار مفید است, زیرا صحیح خواندن، مقدّم بر حفظ است.
5 ـ استفاده از تجارب دیگران: گوش دادن به نوار ترتیل قاریان معروف، حافظ را در تسلط یافتن بر قواعد تجوید یاری کرده و در مسیر حفظ کمک می کند.
6 ـ تمرین و تکرار بدون استفاده از قرآن کریم: در تمرین و تکرار آیات، نباید از قرآن کریم زیاد استفاده شود, بلکه بعد از چند بار خواندن یک آیه از روی قرآن کریم، باید آیه از حفظ تکرار کرد و هرگاه قسمتی از آن فراموش شد، باید از ذهن کمک گرفت و در صورتی که به یاد نیامد، به قرآن کریم مراجعه شود.
7 ـ وقت شناسی در عرصه ی حفظ: بعد از حفظ یک سوره، مدت زمانی که صرف حفظ قرآن کریم می شود، باید دو قسمت شود: یک قسمت برای حفظ آیات جدید و یک قسمت برای تکرار آیات حفظ شده.
8 ـ نوشتن: یکی از روش های حفظ قرآن کریم، نوشتن می باشد. به همین دلیل امام صادق-علیه السلام- فرموده اند: «بنویسید! زیرا تا ننویسید حفظ نخواهید شد».
مواردی که باید از آن ها دوری کرد:1ـ نا امیدی: هیچ گاه نباید نا امید شد و باید دانست که با پشتکار و اراده ی قوی است که عده ای توانسته اند به مقام های بالا برسند و حافظ قرآن کریم شوند.
2 ـ پرهیز از شتاب زدگی: نباید در حفظ قرآن کریم عجله کرد. زیرا نگه داری محفوظات قرآنی، مشکل تر از حفظ قرآن کریم است و این نیاز به پشتکار و استمرار دارد.
3 ـ توجّه به مقام قرآن کریم: نباید در انتظار تشویق دیگران بود، بلکه حفظ قرآن کریم فقط باید برای رضای خدا و انس با قرآن کریم باشد.
4 ـ پرهیز از تقلید های ناروا در عرصه ی حفظ: حافظ قرآن کریم باید از پیروی و تقلید غیر منطقی از دیگران پرهیز کند, زیرا تجربه نشان داده است که عمرِ تقلید کوتاه است و نمی توان بر آن پایدار ماند. البته این به معنای کنار گذاشتن تجربه ی دیگران نیست, بلکه منظور یافتن راهی مناسب با قابلیت و استعداد خود است.
راه های باقی ماندن محفوظات و فراموش نکردن آن ها:برای این امر، دو روش وجود دارد:
روش اوّل، روش فردی است. به این صورت که در هر هفته یک ختم قرآن انجام شود و حافظین قرآن کریم در قدیم این چنین می کردند تا محفوظات خود را فراموش نکنند. توضیح مطلب این که روز شنبه از اوّل قرآن کریم تا سوره ی مائده, یک شنبه، از سوره ی مائده تا یونس, دوشنبه، از یونس تا اسراء, سه شنبه از اسراء تا شعراء, چهار شنبه از شعراء تا صافات, پنج شنبه از صافات تا ق و جمعه از سوره ی ق تا آخر قرآن کریم.
روش دوّم: روش جمع است. به این صورت که دو نفر حافظ قرآن کریم هر روز در ساعاتی معیّن آن چه که از قرآن کریم حفظ کرده اند را برای یک دیگر بخوانند و آن ها را تکرار کنند. در این روش، هم اشتباهات احتمالی برطرف می شود و هم آیات حفظ شده کاملا در ذهن باقی می مانند.
بهترین مترجم قرآن کریم چه کسی است و خط آن کدام است؟بهترین مترجم قرآن کریم کسی است که دارای ویژگی های زیر باشد.
1 ـ به طورکامل بر زبان مبدء و مقصد تسلّط داشته باشد.
2 ـ به اسلوب ها و ویژگی های هر دو زبان آگاهی کامل داشته باشد.
3 ـ معانی اصلی و مقاصد مربوط به متن در ترجمه به نحو بسار مطمئن انتقال داده شود.
4 ـ ترجمه را چنان نیکو و روان ادا نماید که مستقل و بی نیاز از متن باشد, به گونه ای که اگر کسی فقط ترجمه را مطالعه کند، نیاز به مراجعه به متن پیدا نکند.
5 – امانت داری را در عرصه ی ترجمه حفظ نماید.
ویژگی های بهترین ترجمه:ترجمه ی مطلوب، ترجمه ای است که دارای دو ویژگی ذیل باشد:
1 ـ آیاتی که نیاز به تفسیر و توضیح دارند، به گونه ای ترجمه شوند که خواننده مقصود اصلی را دریابد و خود ترجمه، موجب پدید آمدن ابهام ها و اشکال هایی در ذهن خوانند نشود.
2 ـ ترجمه به گونه ای نباشد که خواننده را از دست یابی به مضامین بلند آیات قرآنی محروم نماید.
با توجه به ملاک ها و معیارهای ذکر شده، به نظر می رسد ترجمه‌ی حضرت آیة الله مکارم شیرازی بهترین ترجمه باشد و بهترین خط قرآن کریم نیز عثمان طه است.
