- 434
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 4 - دانش تجوید
در این برنامه آقای محمدرضا حاج اسماعیلی به آموزش مخارج حروف می پردازند .
«تجوید»، مصدر باب تفعیل و در لغت به معناى تحسین، زیبا انجام دادن کار و نیکو گفتن و در اصطلاح عبارت است از تلفظ حروف (عربى) از جایگاه خود، به گونهاى که حق هر حرف از صفات آن و مستحق آن از (احکام) به خوبى اَدا و رعایت شود: «التَّجویدُ اِعْطاءُ الْحُرُوفِ حَقَّها مِنْ صِفَة لَها وَ مُسْتَحَقَّها».
حق حرف، کیفیتى است که قِوام حرف به آن است و آن عبارت از مخرج حرف و صفاتى است که در نهاد حرف وجود دارد. این صفات را نمىتوان از حرف سلب کرد زیرا وجود حرف و تمایز آن از سایر حروف و آواها بر رعایت صفات مذکور مبتنى است؛ مانند صفت جَهْر، شدّت و استعلاء.
مستحق حرف به کیفیت صوتى و آوایى گفته مىشود که در ترکیب حروف و پیوند آنها ایجاد مىشود. احکام تجوید از قبیل ادغام، مدّ، اخفاء، اقلاب، صله و... از مستحقات حروفاست.
ابوعمرو الدانى تجوید را چنین وصف مىکند: تجوید یعنى رسیدن به نهایت اتقان و استوارى و زیباسازى. تجوید قرآن، اداى حقوق حرف و حفظ ترتیب و مراتب هر یک و تلفظ روان و فصیح حرف از مخرجش بدون افراط و تفریط است.
دیگرى گفته است: تجوید مهارتى است که با تمرین فراوان در قارى قرآن به صورت ملکه ایجاد مىشود.این هر سه تعریف تجوید را به عنوان یک مهارت و از مقوله فنّ معرفى مىکنند.
دانش تجوید از دانش هاى قرآنى است که مخصوص قرائت قرآن بنا نهاده شده و درباره مجموعه قواعد و احکام تجوید و شناسایى و معرفى حق و مستحق حروف بحث مىکند.
علم تجوید از دو منظر به آواهاى عربى قرآنى مىنگرد:
آواها و حروف به طور تنها و منفرد؛ در این حال از دو ویژگى حروف بحث مىشود: یکى مطالعه جایگاه تلفظ حروف (مخرج حرف) و دیگرى، مطالعه کیفیت صداى حروف (صفت حرف) که زیرمجموعه «حق حرف» هستند.
آواها و حروف در حال ترکیب؛ احکام تجوید ناظر به این حالت است. (مستحق حرف)
هدف علم تجوید
هدف تجوید توانا ساختن قارى بر تلاوت زیبا و استوار و تلفظ فصیح حروف قرآن کریم و حفظ زبان از اشتباه در تلاوت است. در حقیقت پاسدارى از الفاظ قرآن کریم در بُعد صوتى آن از اهداف این علم است.
«تجوید»، مصدر باب تفعیل و در لغت به معناى تحسین، زیبا انجام دادن کار و نیکو گفتن و در اصطلاح عبارت است از تلفظ حروف (عربى) از جایگاه خود، به گونهاى که حق هر حرف از صفات آن و مستحق آن از (احکام) به خوبى اَدا و رعایت شود: «التَّجویدُ اِعْطاءُ الْحُرُوفِ حَقَّها مِنْ صِفَة لَها وَ مُسْتَحَقَّها».
حق حرف، کیفیتى است که قِوام حرف به آن است و آن عبارت از مخرج حرف و صفاتى است که در نهاد حرف وجود دارد. این صفات را نمىتوان از حرف سلب کرد زیرا وجود حرف و تمایز آن از سایر حروف و آواها بر رعایت صفات مذکور مبتنى است؛ مانند صفت جَهْر، شدّت و استعلاء.
مستحق حرف به کیفیت صوتى و آوایى گفته مىشود که در ترکیب حروف و پیوند آنها ایجاد مىشود. احکام تجوید از قبیل ادغام، مدّ، اخفاء، اقلاب، صله و... از مستحقات حروفاست.
ابوعمرو الدانى تجوید را چنین وصف مىکند: تجوید یعنى رسیدن به نهایت اتقان و استوارى و زیباسازى. تجوید قرآن، اداى حقوق حرف و حفظ ترتیب و مراتب هر یک و تلفظ روان و فصیح حرف از مخرجش بدون افراط و تفریط است.
دیگرى گفته است: تجوید مهارتى است که با تمرین فراوان در قارى قرآن به صورت ملکه ایجاد مىشود.این هر سه تعریف تجوید را به عنوان یک مهارت و از مقوله فنّ معرفى مىکنند.
دانش تجوید از دانش هاى قرآنى است که مخصوص قرائت قرآن بنا نهاده شده و درباره مجموعه قواعد و احکام تجوید و شناسایى و معرفى حق و مستحق حروف بحث مىکند.
علم تجوید از دو منظر به آواهاى عربى قرآنى مىنگرد:
آواها و حروف به طور تنها و منفرد؛ در این حال از دو ویژگى حروف بحث مىشود: یکى مطالعه جایگاه تلفظ حروف (مخرج حرف) و دیگرى، مطالعه کیفیت صداى حروف (صفت حرف) که زیرمجموعه «حق حرف» هستند.
آواها و حروف در حال ترکیب؛ احکام تجوید ناظر به این حالت است. (مستحق حرف)
هدف علم تجوید
هدف تجوید توانا ساختن قارى بر تلاوت زیبا و استوار و تلفظ فصیح حروف قرآن کریم و حفظ زبان از اشتباه در تلاوت است. در حقیقت پاسدارى از الفاظ قرآن کریم در بُعد صوتى آن از اهداف این علم است.