- 2659
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 8 - اهمیت گوش دادن قرآن
دراین برنامه جناب آقای محمد بنیادی به تو ضیح در مورد گوش دادن به قرآن می پردازند .
فضیلت استماع قرآن
ویژگی خواندنی بودن این معجزه جاودانه پیامبر(ص) موجب می شود که مسئله استماع و شنیدن و گوش دادن در آن نیز از اهمیت خاصی برخوردار گردد.
در آیاتی چند از قرآن به مسئله استماع قرآن در ابعاد مختلف پرداخته شده است. خداوند در آیه 204 سوره اعراف از مطلوب بودن گوش سپاری و سکوت هنگام قرائت قرآن سخن به میان می آورد. از این رو بزرگان بر این نکته تأکید می کنند که گوش سپاری به قرائت قرآن بر مأموم هنگام قرائت در نماز واجب است، هر چند که در غیر نماز این مطلوبیت به وجوب نمی رسد ولی مستحب است که این گونه عمل شود. (مجمع البیان، ج3 و 4، ص791 و نیز روح المعانی، ج6، جزء9، ص218)
آیات 107و 109 سوره اسراء حتی گریه کردن هنگام شنیدن آیات قرآن را مطلوب دانسته و در آیه38 سوره مائده آن را مورد توجه و تأکید قرار می دهد. از صفات مؤمنان نیز گوش شنوا داشتن نسبت به قرائت قرآن در آیه35 سوره روم برشمرده شده است؛ زیرا یکی از عوامل تأثیرگذار در ایمان و تقویت و افزایش ایمان همین استماع و گوش سپاری به قرآن است. چنان که خداوند در آیات 92 تا 13 سوره احقاف استماع قرآن به وسیله گروهی از جنیان و رهنمون ساختن آن به حق و صراط مستقیم را عامل ایمان آنان به قرآن دانسته و در آیات 1و 2و 31 سوره جن، همین استماع قرآن و هدایت آنان به سوی رشد را عامل ایمان آوری گروهی از جنیان می داند. بنابراین گوش سپاری به قرآن از عوامل ایمان گروه هایی از مردم و جنیان می شود. البته علت این که در مورد جنیان به ایمان آوری ایشان پس از گوش سپاری تأکید می شود، آن است که اصولاً جنیان قادر به خواندن قرآن نیستند و از طریق گوش سپاری به محتوای آن آگاه می شوند. از این رو قرائت قرآن به صورت بلند مستحب دانسته شده تا جنیان نیز از قرائت قرآن و فواید آن بهره مند گردند، به ویژه آن که جنیان تنها از طریق انسان ها می توانند به کمال خود دست یابند و آنان هر چند که موجودات عاقل و مکلف همانند انسان ها هستند ولی مسخر انسان ها می باشند و تحت مظهریت ربوبی انسان ها به کمال می رسند، زیرا سجده ای که خداوند همه موجودات از جمله جنیان و ابلیس را بدان فرمان داده بود، سجده اطاعت و پذیرش ربوبیت انسان هاست. بنابراین، جنیان تحت ربوبیت انسان ها می توانند به کمال خویش دست یابند.
آثار گوش سپاری و استماع قرآن
استماع قرآن آثار چندی دارد که در این جا برای بیان ارزش و اهمیت گوش سپاری به قرآن مطرح می شود تا افزون بر آگاهی از آثار و پیامدهای گوش سپاری، ارزش و اهمیت آن نیز دانسته شود بی گمان یکی از مهم ترین علل و عوامل راه یابی مردم به اسلام و پذیرش حقانیت اسلام، گوش سپاری به آیات قرآنی است که خداوند در آیاتی چند از جمله آیات 28 تا 48 سوره مائده به آن اشاره می کند.
خداوند در همین آیات، گوش سپاری به قرآن را یکی از عوامل راهیابی به حقایق قرآنی و اعتراف به حقانیت آن می داند. به این معنا که اگر انسان ها به محتوای قرآن گوش سپارند به سادگی به حقانیت آن آگاه می شوند و اقرار می کنند، چنان که گروهی از راهبان پس از استماع قرآن به این حالت و مقام درآمدند و قرآن را پذیرفتند و ایمان به آن آوردند. از دیگر آثار و پیامدهای گوش سپاری به قرآن، اظهار خضوع و خشوع شنوندگان در برابر عظمت و حقایق قرآنی است که در آیات 106 و 107 با گزارشی از برخی از اهل کتاب این معنا مورد تأکید قرارگرفته است. همان گونه که سکوت در هنگام قرائت قرآن موجب می شود تا آدمی از رحمت الهی بهره مند شود و زمینه ای برای رحمت الهی در جان آدمی فراهم آید (اعراف، آیه204) هم چنین استماع و گوش سپاری به آیات قرآنی برای مردم کافر، عامل مهم در غضب و برافروختگی آنان می باشد. (حج، آیه27)
آداب گوش سپاری
در آیاتی که بیان شده این معنا نیز مورد تأکید قرار گرفته است که گوش سپاری و استماع آیات قرآنی خود آدابی داردکه می تواند قدرت تأثیرگذاری قرآن را افزایش دهد. از جمله این آیات می توان به سکوت و خاموشی در هنگام قرائت قرآن اشاره کرد که در آیه 204 سوره اعراف و نیز 92 سوره احقاف بیان شده است. البته فقیهان و مفسران بر این باورند که سکوت و خاموشی در هنگام قرائت قرآن در برخی از موارد واجب می شود و در برخی موارد تنها مطلوبیت دارد و مستحب است، البته برخی بر این باورند که سخن گفتن در این هنگام مکروه است. به هر حال از آداب مهم استماع آن است که شخص، سکوت و خاموشی در پیش گیرد و سخنی بر زبان نیاورد و کاملا هوش و حواس وی به قرآن متوجه باشد که همان مفهوم استماع و گوش سپاری است.
از دیگر آداب استماع و گوش سپاری قرآن، لزوم داشتن حالت خضوع و خاکساری است که در آیات 106 تا 109 سوره اسراء و نیز 85 سوره مریم و 12سوره انشقاق به آن اشاره شده است.
به سجده افتادن در هنگام استماع آیات قرآن نیز به عنوان یکی از آداب استماع و گوش سپاری در آیات 106 و 107 سوره اسراء و نیز 85 سوره مریم، مطلوب دانسته شده است.
در آیاتی از جمله 38 سوره مائده و 106 و 109 سوره اسراء گریستن هنگام شنیدن آیات قرآنی نیز امری مطلوب و دارای فضیلت معرفی می شود. در همین آیات با اشاره به برخی از اهل کتاب که هنگام گوش سپاری به قرآن این گونه رفتار می کردند از آنان تمجید و ستایش شده تا دانسته شود که مطلوبیت آن تا چه اندازه است.
از نظر خداوند هرگونه بی اعتنایی، بی ادبی و بی احترامی و نیز استهزای قرآن هنگام استماع آن، عملی زشت و گاه گناهی بزرگ است. از این رو مؤمنان را از هم نشینی با کسانی که قرآن را مسخره می کنند و به استهزا می گیرند منع کرده است. (نساء، آیه 140 و انعام، آیه86)
فضیلت استماع قرآن
ویژگی خواندنی بودن این معجزه جاودانه پیامبر(ص) موجب می شود که مسئله استماع و شنیدن و گوش دادن در آن نیز از اهمیت خاصی برخوردار گردد.
در آیاتی چند از قرآن به مسئله استماع قرآن در ابعاد مختلف پرداخته شده است. خداوند در آیه 204 سوره اعراف از مطلوب بودن گوش سپاری و سکوت هنگام قرائت قرآن سخن به میان می آورد. از این رو بزرگان بر این نکته تأکید می کنند که گوش سپاری به قرائت قرآن بر مأموم هنگام قرائت در نماز واجب است، هر چند که در غیر نماز این مطلوبیت به وجوب نمی رسد ولی مستحب است که این گونه عمل شود. (مجمع البیان، ج3 و 4، ص791 و نیز روح المعانی، ج6، جزء9، ص218)
آیات 107و 109 سوره اسراء حتی گریه کردن هنگام شنیدن آیات قرآن را مطلوب دانسته و در آیه38 سوره مائده آن را مورد توجه و تأکید قرار می دهد. از صفات مؤمنان نیز گوش شنوا داشتن نسبت به قرائت قرآن در آیه35 سوره روم برشمرده شده است؛ زیرا یکی از عوامل تأثیرگذار در ایمان و تقویت و افزایش ایمان همین استماع و گوش سپاری به قرآن است. چنان که خداوند در آیات 92 تا 13 سوره احقاف استماع قرآن به وسیله گروهی از جنیان و رهنمون ساختن آن به حق و صراط مستقیم را عامل ایمان آنان به قرآن دانسته و در آیات 1و 2و 31 سوره جن، همین استماع قرآن و هدایت آنان به سوی رشد را عامل ایمان آوری گروهی از جنیان می داند. بنابراین گوش سپاری به قرآن از عوامل ایمان گروه هایی از مردم و جنیان می شود. البته علت این که در مورد جنیان به ایمان آوری ایشان پس از گوش سپاری تأکید می شود، آن است که اصولاً جنیان قادر به خواندن قرآن نیستند و از طریق گوش سپاری به محتوای آن آگاه می شوند. از این رو قرائت قرآن به صورت بلند مستحب دانسته شده تا جنیان نیز از قرائت قرآن و فواید آن بهره مند گردند، به ویژه آن که جنیان تنها از طریق انسان ها می توانند به کمال خود دست یابند و آنان هر چند که موجودات عاقل و مکلف همانند انسان ها هستند ولی مسخر انسان ها می باشند و تحت مظهریت ربوبی انسان ها به کمال می رسند، زیرا سجده ای که خداوند همه موجودات از جمله جنیان و ابلیس را بدان فرمان داده بود، سجده اطاعت و پذیرش ربوبیت انسان هاست. بنابراین، جنیان تحت ربوبیت انسان ها می توانند به کمال خویش دست یابند.
آثار گوش سپاری و استماع قرآن
استماع قرآن آثار چندی دارد که در این جا برای بیان ارزش و اهمیت گوش سپاری به قرآن مطرح می شود تا افزون بر آگاهی از آثار و پیامدهای گوش سپاری، ارزش و اهمیت آن نیز دانسته شود بی گمان یکی از مهم ترین علل و عوامل راه یابی مردم به اسلام و پذیرش حقانیت اسلام، گوش سپاری به آیات قرآنی است که خداوند در آیاتی چند از جمله آیات 28 تا 48 سوره مائده به آن اشاره می کند.
خداوند در همین آیات، گوش سپاری به قرآن را یکی از عوامل راهیابی به حقایق قرآنی و اعتراف به حقانیت آن می داند. به این معنا که اگر انسان ها به محتوای قرآن گوش سپارند به سادگی به حقانیت آن آگاه می شوند و اقرار می کنند، چنان که گروهی از راهبان پس از استماع قرآن به این حالت و مقام درآمدند و قرآن را پذیرفتند و ایمان به آن آوردند. از دیگر آثار و پیامدهای گوش سپاری به قرآن، اظهار خضوع و خشوع شنوندگان در برابر عظمت و حقایق قرآنی است که در آیات 106 و 107 با گزارشی از برخی از اهل کتاب این معنا مورد تأکید قرارگرفته است. همان گونه که سکوت در هنگام قرائت قرآن موجب می شود تا آدمی از رحمت الهی بهره مند شود و زمینه ای برای رحمت الهی در جان آدمی فراهم آید (اعراف، آیه204) هم چنین استماع و گوش سپاری به آیات قرآنی برای مردم کافر، عامل مهم در غضب و برافروختگی آنان می باشد. (حج، آیه27)
آداب گوش سپاری
در آیاتی که بیان شده این معنا نیز مورد تأکید قرار گرفته است که گوش سپاری و استماع آیات قرآنی خود آدابی داردکه می تواند قدرت تأثیرگذاری قرآن را افزایش دهد. از جمله این آیات می توان به سکوت و خاموشی در هنگام قرائت قرآن اشاره کرد که در آیه 204 سوره اعراف و نیز 92 سوره احقاف بیان شده است. البته فقیهان و مفسران بر این باورند که سکوت و خاموشی در هنگام قرائت قرآن در برخی از موارد واجب می شود و در برخی موارد تنها مطلوبیت دارد و مستحب است، البته برخی بر این باورند که سخن گفتن در این هنگام مکروه است. به هر حال از آداب مهم استماع آن است که شخص، سکوت و خاموشی در پیش گیرد و سخنی بر زبان نیاورد و کاملا هوش و حواس وی به قرآن متوجه باشد که همان مفهوم استماع و گوش سپاری است.
از دیگر آداب استماع و گوش سپاری قرآن، لزوم داشتن حالت خضوع و خاکساری است که در آیات 106 تا 109 سوره اسراء و نیز 85 سوره مریم و 12سوره انشقاق به آن اشاره شده است.
به سجده افتادن در هنگام استماع آیات قرآن نیز به عنوان یکی از آداب استماع و گوش سپاری در آیات 106 و 107 سوره اسراء و نیز 85 سوره مریم، مطلوب دانسته شده است.
در آیاتی از جمله 38 سوره مائده و 106 و 109 سوره اسراء گریستن هنگام شنیدن آیات قرآنی نیز امری مطلوب و دارای فضیلت معرفی می شود. در همین آیات با اشاره به برخی از اهل کتاب که هنگام گوش سپاری به قرآن این گونه رفتار می کردند از آنان تمجید و ستایش شده تا دانسته شود که مطلوبیت آن تا چه اندازه است.
از نظر خداوند هرگونه بی اعتنایی، بی ادبی و بی احترامی و نیز استهزای قرآن هنگام استماع آن، عملی زشت و گاه گناهی بزرگ است. از این رو مؤمنان را از هم نشینی با کسانی که قرآن را مسخره می کنند و به استهزا می گیرند منع کرده است. (نساء، آیه 140 و انعام، آیه86)
