- 439
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 12 - ارائه محفوظات به فرد مسلط
در این برنامه آقای کریم دولتی به بحث درباره ارائه محفوظات به فرد مسلط می پردازند .
هفت نکته مهم برای مرور حفظیان قرآن
1- زمان مناسب:
لازم است مرور در زمان مناسب صورت گیرد. بعضی از مواقع، ذهن ما پراکنده یا مشغول به چیز دیگر است. مرور محفوظات در این زمان‌ها نتیجه‌ای ندارد. در این مواقع معمولاً نمی‌توان مرور کامل و درستی داشت. ذهن بسیار پرش می‌کند یعنی از آیه‌ای به آیه دیگر در آن سوره و حتی از سوره‌ای به سوره دیگر منتقل می‌شود. وقتی هم مرور تمام می‌شود، تأثیر لازم را نداشته است. در این مواقع حتی اگر برنامه مرور به تعویق افتاده یا تعطیل شود بهتر از مرور با این وضعیت است!!
اگر بتوانیم در برنامه زندگی خود، فرصت ثابتی را برای کار مرور اختصاص دهیم، مطلوب‌ترین حالت است. دقت کنید حفظ قرآن و مرور آن اگر با شرایط دقیق صورت گیرد، می‌تواند سایر کارهای زندگی انسان را نیز منظم و منضبط بکند.
2ـ مکان مناسب:
مکان مناسب و متناسب برای مرور محفوظات در تثبیت آنها بسیار مؤثر است. مکانی عاری از دل‌مشغولی و پراکندگی بهترین مکان برای مرور محفوظات است. البته نقش مکان در مرور همانند اصل حفظ نیست.
3ـ ارائه محفوظات به دیگران:
یکی از نکاتی که در مرور محفوظات و تثبیت آنها بسیار مهم و مؤثر است، ارائه محفوظات به دیگران است. اگر حافظ قرآن بتواند آنچه را حفظ کرده به طور مرتب به دیگران ارائه کند، در زمانی کوتاه بر آنها مسلط خواهد شد. برای انجام این کار بهتر است با فرد مشخص و ثابتی ـ نظیر پدر، مادر، خواهر، برادر، همکلاسی یا معلم ـ هماهنگ کرده و آنچه را که حفظ کرده‌ایم با برنامه مشخص ارائه کنیم.
تأثیر یک دور ارائه محفوظات به شخص دیگر بی‌تردید از ده بار مرور که برای خودمان انجام می‌دهیم بیشتر است! وقتی حافظ قرآن، آیات را برای خود می‌خواند و با اشکال مواجه می‌شود، با مراجعه به مصحف یا نوار، به قرائت خود ادامه می‌دهد و چه بسا پس از اتمام مرور محفوظات تصویر درستی از اشکالات خویش نخواهد داشت.
مناسب است وقتی انسان آیات را به دیگری ارائه می‌کند، هر جا با مشکل مواجه شد و با کمک فرد مقابل توانست رفع اشکال کند، آن مورد را یادداشت کند. یادداشت این موارد می‌تواند ذهن حافظ را در مرورهای بعدی فعال کرده و توجه او را بیشتر جلب کند.
شرکت منظم در کلاس‌های دارالقرآن در این جهت مفید می‌باشد.
4ـ توکل:
همان‌گونه که در اصل حفظ قرآن، توکل به قدرت الهی و کمک از او ضروری است، در مرور محفوظات نیز باید توکل داشته باشیم.
اصولاً کار حفظ قرآن و مرور آن بدون توکل ممکن نیست. هر چه انسان توکل بیشتری داشته باشد کار حفظ و مرورش بهتر پیش می‌رود.
5ـ وضو داشتن:
وضو داشتن در هنگام قرائت قرآن مستحب است. اگر مرور محفوظات با وضو همراه شود، ارتقای کیفی در آن رخ می‌دهد.
6ـ رو به قبله و مؤدب بودن:
در هنگام مرور محفوظات بهتر است انسان رو به قبله و با ادب کامل بنشیند تا بتواند از ارتقای مناسب در حفظ برخوردار شود.
7ـ استعاذه:
قرآن را باید با پناه بردن به خدا (استعاذه) قرائت کرد تا ضمن دوری از شیطان، بتوان حفظی سریع‌تر و بهتر داشت. ذکر « اعوذ بالله من الشیطان الرجیم » بسیار مهم و قابل توصیه است.
آسیب‌ها:
از میان آسیب‌های مختلفی که در کار مرور تصور می‌شود، دو آسیب مهم را گوشزد می‌کنیم. این دو آسیب را به عنوان آسیب‌های حفظ نیز برشمرده بودیم و اینجا به نوعی دیگر و از منظری متفاوت به آنها اشاره می‌کنیم.
1ـ ضعف در پشتکار:
پشتکار در مرور اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر کسی در اصل حفظ پشتکار نداشته باشد حداکثر برنامه حفظش تعطیل می‌شود ولی اگر در برنامه مرور پشتکار مناسب وجود نداشته باشد، محفوظات قبلی دچار اختلال شده و کم‌کم از ذهن پاک می‌شود و نتایج زیانباری که قبلاً گفتیم را در پی خواهد داشت.
2ـ ضعف در برنامه‌ریزی مناسب:
در باره اصل برنامه‌ریزی بارها سخن گفته‌ایم. برنامه‌ریزی ضعیف در مرور محفوظات و یا بدون برنامه بودن در این کار، موجب مختل شدن مرور و ضعف محفوظات و نهایتاً پاک شدن آنها از ذهن خواهد شد. زحمات قبلی بی‌ثمر و باطل خواهد شد.
هفت نکته مهم برای مرور حفظیان قرآن
1- زمان مناسب:
لازم است مرور در زمان مناسب صورت گیرد. بعضی از مواقع، ذهن ما پراکنده یا مشغول به چیز دیگر است. مرور محفوظات در این زمان‌ها نتیجه‌ای ندارد. در این مواقع معمولاً نمی‌توان مرور کامل و درستی داشت. ذهن بسیار پرش می‌کند یعنی از آیه‌ای به آیه دیگر در آن سوره و حتی از سوره‌ای به سوره دیگر منتقل می‌شود. وقتی هم مرور تمام می‌شود، تأثیر لازم را نداشته است. در این مواقع حتی اگر برنامه مرور به تعویق افتاده یا تعطیل شود بهتر از مرور با این وضعیت است!!
اگر بتوانیم در برنامه زندگی خود، فرصت ثابتی را برای کار مرور اختصاص دهیم، مطلوب‌ترین حالت است. دقت کنید حفظ قرآن و مرور آن اگر با شرایط دقیق صورت گیرد، می‌تواند سایر کارهای زندگی انسان را نیز منظم و منضبط بکند.
2ـ مکان مناسب:
مکان مناسب و متناسب برای مرور محفوظات در تثبیت آنها بسیار مؤثر است. مکانی عاری از دل‌مشغولی و پراکندگی بهترین مکان برای مرور محفوظات است. البته نقش مکان در مرور همانند اصل حفظ نیست.
3ـ ارائه محفوظات به دیگران:
یکی از نکاتی که در مرور محفوظات و تثبیت آنها بسیار مهم و مؤثر است، ارائه محفوظات به دیگران است. اگر حافظ قرآن بتواند آنچه را حفظ کرده به طور مرتب به دیگران ارائه کند، در زمانی کوتاه بر آنها مسلط خواهد شد. برای انجام این کار بهتر است با فرد مشخص و ثابتی ـ نظیر پدر، مادر، خواهر، برادر، همکلاسی یا معلم ـ هماهنگ کرده و آنچه را که حفظ کرده‌ایم با برنامه مشخص ارائه کنیم.
تأثیر یک دور ارائه محفوظات به شخص دیگر بی‌تردید از ده بار مرور که برای خودمان انجام می‌دهیم بیشتر است! وقتی حافظ قرآن، آیات را برای خود می‌خواند و با اشکال مواجه می‌شود، با مراجعه به مصحف یا نوار، به قرائت خود ادامه می‌دهد و چه بسا پس از اتمام مرور محفوظات تصویر درستی از اشکالات خویش نخواهد داشت.
مناسب است وقتی انسان آیات را به دیگری ارائه می‌کند، هر جا با مشکل مواجه شد و با کمک فرد مقابل توانست رفع اشکال کند، آن مورد را یادداشت کند. یادداشت این موارد می‌تواند ذهن حافظ را در مرورهای بعدی فعال کرده و توجه او را بیشتر جلب کند.
شرکت منظم در کلاس‌های دارالقرآن در این جهت مفید می‌باشد.
4ـ توکل:
همان‌گونه که در اصل حفظ قرآن، توکل به قدرت الهی و کمک از او ضروری است، در مرور محفوظات نیز باید توکل داشته باشیم.
اصولاً کار حفظ قرآن و مرور آن بدون توکل ممکن نیست. هر چه انسان توکل بیشتری داشته باشد کار حفظ و مرورش بهتر پیش می‌رود.
5ـ وضو داشتن:
وضو داشتن در هنگام قرائت قرآن مستحب است. اگر مرور محفوظات با وضو همراه شود، ارتقای کیفی در آن رخ می‌دهد.
6ـ رو به قبله و مؤدب بودن:
در هنگام مرور محفوظات بهتر است انسان رو به قبله و با ادب کامل بنشیند تا بتواند از ارتقای مناسب در حفظ برخوردار شود.
7ـ استعاذه:
قرآن را باید با پناه بردن به خدا (استعاذه) قرائت کرد تا ضمن دوری از شیطان، بتوان حفظی سریع‌تر و بهتر داشت. ذکر « اعوذ بالله من الشیطان الرجیم » بسیار مهم و قابل توصیه است.
آسیب‌ها:
از میان آسیب‌های مختلفی که در کار مرور تصور می‌شود، دو آسیب مهم را گوشزد می‌کنیم. این دو آسیب را به عنوان آسیب‌های حفظ نیز برشمرده بودیم و اینجا به نوعی دیگر و از منظری متفاوت به آنها اشاره می‌کنیم.
1ـ ضعف در پشتکار:
پشتکار در مرور اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر کسی در اصل حفظ پشتکار نداشته باشد حداکثر برنامه حفظش تعطیل می‌شود ولی اگر در برنامه مرور پشتکار مناسب وجود نداشته باشد، محفوظات قبلی دچار اختلال شده و کم‌کم از ذهن پاک می‌شود و نتایج زیانباری که قبلاً گفتیم را در پی خواهد داشت.
2ـ ضعف در برنامه‌ریزی مناسب:
در باره اصل برنامه‌ریزی بارها سخن گفته‌ایم. برنامه‌ریزی ضعیف در مرور محفوظات و یا بدون برنامه بودن در این کار، موجب مختل شدن مرور و ضعف محفوظات و نهایتاً پاک شدن آنها از ذهن خواهد شد. زحمات قبلی بی‌ثمر و باطل خواهد شد.
