- 12848
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 10 - علامت مد
در این برنامه آقای مهدوی به آموزش علائم مد می پردازند .
مد در قرآن
تعریف مد
مد در لغت به معنای افزودن و زیادی است مثلاً کمیته ی امداد به خاطر کمک های مالی و معنوی اضافی که به قشر فقیر و تنگدست جامعه می کند، به این نام معروف است.
مد اصطلاحی به معنای کشش بیش از حد معمول در حروف مدی است یعنی آ - ای - او (کشش بیش از دو حرکت).
ساختمان مد
عبارت است از حروف مدی بعلاوه ی سبب مد.
سبب مد
عواملی که باعث کشش بیش از حد طبیعی حروف مدی می گردند ( سبب مد ) عبارت است از سکون ، همزه ، تشدید که همیشه بعد از حروف مدی قرار می گیرند.
مقادیر کشش مد
الف) قَصر: به اندازه دو حرکت کوتاه یا یک الف مدی ( به اندازه بازکردن دو انگشت دست )
ب)فوق قَصر : به اندازه 3 حرکت
ج)توسّط: به اندازه 4 حرکت کوتاه یا دو الف مدی
د) فوق توسط : به اندازه 5 حرکت
ه) طول: به اندازه 6 حرکت یا 3 الف مدی
انواع مد
مد اصلی:
موقعی است که پس از حرف مد هیچ سببی نیاید که به آن مد طبیعی نیز گویند. مد اصلی به میزان دو حرکت
( قصر ) کشیده می شود.
مثال: قَالَ نَاسِ بُرُوجَ کِتَابُ سَبِیلِ
مد فرعی:
موقعی است که پس از حروف مدی، یکی از سبب های مد ( سکون - همزه - تشدید ) قرار گیرد.
انواع مد فرعی
الف) مد متصل
مدی است که حرف مد و سبب مد ( که همزه است) هر دو در یک کلمه ( چسبیده به هم ) قرار دارند. و میزان کشش آن، 4 یا 5 حرکت است.
مثال: جَاءَ یَشَاءُ سُوءُ مَلائکَةَ
ب) مد منفصل
مدی است که حرف مد در پایان کلمه ی اول و سبب مد ( که همزه است ) در ابتدای کلمه دوم است. میزان کشش حرف مد در این حالت، 2 یا 4 یا 5 حرکت است.
مثال: وَ مَا أدرَاکَ إنّاَ أَنزَلنَاهُ فِی أموَالِهِم إذَا أرَدنَا
ج) مد عارض
مدی که سبب آن سکونی است که از خود کلمه نیست بلکه قاری و تلاوت کننده قرآن آن را إعمال می کند. که میزان کشش آن 2 یا 4 یا 6 حرکت است. ( قصر - توسط - طول)
قابل ذکر است که انواع سکون از قرار زیر است:
√سکون ذاتی: سکونی که از خود کلمه است و قاری در آن دخیل نیست.
مانند: حرف سین در کلمه یَسجُدُونَ - حرف شین در کلمه یَشکرُوُنَ
√سکون عارض: سکونی است که از خود کلمه نیست و قاری آنرا إعمال می کند.
مانند: حرف آخر در کلمه الرَّحِیمِ که در پایان آیه و با وقف توسط قاری، به الرّحیمˆ تبدیل می گردد.
د) مد لین
هرگاه قاری قرآن روی حرف پس از حروف واو و یاء ساکن ماقبل مفتوح، وقف کند و سکون بدهد، حرف واو و یاء ساکن کشش و مد می گیرند
یعنی حرف واو و یاء ساکن به اندازه 2 یا 4 یا 6 حرکت کشیده می شود.
√ تنها مد لین در قرآن که سبب آن سکونی است که از خود کلمه و ذاتی است، حرف عَینˆ در حروف مقطعه آیه ابتدایی سوره های مبارکه ی مریم ( کهیعص ) و شوری ( حم عسق ) است.
ه) مد لازم
مدی است که سبب آن سکون ذاتی یا لازم است یعنی سکونی که از خود کلمه است و قاری در آن هیچ دخالتی ندارد. و میزان کشش آن حتماً 6 حرکت است نه کمتر و نه بیشتر.
انواع مد لازم
√ مد لازم مُخفّف حرفی:
مدی که سبب آن سکونی است از خود کلمه، که این سکون در دل تشدید نیست و در حروف مقطعه است.
مثال: ق یس ن " که به ترتیب : قَافˆ یا سِینˆ نونˆ
همانگونه که ملاحظه می شود حروف پایانی ساکن هستند و سکونی دارند که از خود ذات کلمه است و قاری در آن دخیل نیست.
چنانچه قبلاً گفته شد علامت سکون از اول کلمه ی خفیف گرفته شده است یعنی سَبُک، ساده و بی حرکت.
مُخفّف: سکون ساده ای که در دل تشدید نیست - مُثقّل: سکونی که در دل تشدید است
√ مد لازم مثقّل حرفی:
مدی که سبب آن سکونی است که از خود کلمه است و این سکون در دل تشدید قرار گرفته و در حروف مقطعه واقع می گردد.
مثال: الم - به این شکل بوده است: الف لام مّیمˆ ( ادغام میم ساکن اول در میم دوم که به مشدّد شدن میم دوم منجر می گردد و در بحث احکام میم ساکنه به طور کامل بیان شده است)
* مد در لام از نوع مد لازم مثقّل حرفی و مد در میم از نوع مد لازم مخفّف حرفی است.
√ مد لازم مخفّف کلمه:
تنها مد در قرآن که سبب آن سکونی است که از خود کلمه و غیر مشدّد است در یک کلمه واقع شده و آن عبارت است از: ءَآلئَانَ (به معنای همین الان یا هم اکنون) که سبب مد، سکون ذاتی در حرف لام است.
کلمه مذکور در آیات 51 و 91 سوره مبارکه یونس واقع شده است.
√ مد لازم مثقّل کلمه :
مدی که سبب آن سکون ذاتی است که در دل تشدید و در سایر کلمات قرآن قرار گرفته است.
مانند: وَلاَ الضَآلِّینَ رَآدَّ حَآدَّ ( سبب تشدید است)
مد در قرآن
تعریف مد
مد در لغت به معنای افزودن و زیادی است مثلاً کمیته ی امداد به خاطر کمک های مالی و معنوی اضافی که به قشر فقیر و تنگدست جامعه می کند، به این نام معروف است.
مد اصطلاحی به معنای کشش بیش از حد معمول در حروف مدی است یعنی آ - ای - او (کشش بیش از دو حرکت).
ساختمان مد
عبارت است از حروف مدی بعلاوه ی سبب مد.
سبب مد
عواملی که باعث کشش بیش از حد طبیعی حروف مدی می گردند ( سبب مد ) عبارت است از سکون ، همزه ، تشدید که همیشه بعد از حروف مدی قرار می گیرند.
مقادیر کشش مد
الف) قَصر: به اندازه دو حرکت کوتاه یا یک الف مدی ( به اندازه بازکردن دو انگشت دست )
ب)فوق قَصر : به اندازه 3 حرکت
ج)توسّط: به اندازه 4 حرکت کوتاه یا دو الف مدی
د) فوق توسط : به اندازه 5 حرکت
ه) طول: به اندازه 6 حرکت یا 3 الف مدی
انواع مد
مد اصلی:
موقعی است که پس از حرف مد هیچ سببی نیاید که به آن مد طبیعی نیز گویند. مد اصلی به میزان دو حرکت
( قصر ) کشیده می شود.
مثال: قَالَ نَاسِ بُرُوجَ کِتَابُ سَبِیلِ
مد فرعی:
موقعی است که پس از حروف مدی، یکی از سبب های مد ( سکون - همزه - تشدید ) قرار گیرد.
انواع مد فرعی
الف) مد متصل
مدی است که حرف مد و سبب مد ( که همزه است) هر دو در یک کلمه ( چسبیده به هم ) قرار دارند. و میزان کشش آن، 4 یا 5 حرکت است.
مثال: جَاءَ یَشَاءُ سُوءُ مَلائکَةَ
ب) مد منفصل
مدی است که حرف مد در پایان کلمه ی اول و سبب مد ( که همزه است ) در ابتدای کلمه دوم است. میزان کشش حرف مد در این حالت، 2 یا 4 یا 5 حرکت است.
مثال: وَ مَا أدرَاکَ إنّاَ أَنزَلنَاهُ فِی أموَالِهِم إذَا أرَدنَا
ج) مد عارض
مدی که سبب آن سکونی است که از خود کلمه نیست بلکه قاری و تلاوت کننده قرآن آن را إعمال می کند. که میزان کشش آن 2 یا 4 یا 6 حرکت است. ( قصر - توسط - طول)
قابل ذکر است که انواع سکون از قرار زیر است:
√سکون ذاتی: سکونی که از خود کلمه است و قاری در آن دخیل نیست.
مانند: حرف سین در کلمه یَسجُدُونَ - حرف شین در کلمه یَشکرُوُنَ
√سکون عارض: سکونی است که از خود کلمه نیست و قاری آنرا إعمال می کند.
مانند: حرف آخر در کلمه الرَّحِیمِ که در پایان آیه و با وقف توسط قاری، به الرّحیمˆ تبدیل می گردد.
د) مد لین
هرگاه قاری قرآن روی حرف پس از حروف واو و یاء ساکن ماقبل مفتوح، وقف کند و سکون بدهد، حرف واو و یاء ساکن کشش و مد می گیرند
یعنی حرف واو و یاء ساکن به اندازه 2 یا 4 یا 6 حرکت کشیده می شود.
√ تنها مد لین در قرآن که سبب آن سکونی است که از خود کلمه و ذاتی است، حرف عَینˆ در حروف مقطعه آیه ابتدایی سوره های مبارکه ی مریم ( کهیعص ) و شوری ( حم عسق ) است.
ه) مد لازم
مدی است که سبب آن سکون ذاتی یا لازم است یعنی سکونی که از خود کلمه است و قاری در آن هیچ دخالتی ندارد. و میزان کشش آن حتماً 6 حرکت است نه کمتر و نه بیشتر.
انواع مد لازم
√ مد لازم مُخفّف حرفی:
مدی که سبب آن سکونی است از خود کلمه، که این سکون در دل تشدید نیست و در حروف مقطعه است.
مثال: ق یس ن " که به ترتیب : قَافˆ یا سِینˆ نونˆ
همانگونه که ملاحظه می شود حروف پایانی ساکن هستند و سکونی دارند که از خود ذات کلمه است و قاری در آن دخیل نیست.
چنانچه قبلاً گفته شد علامت سکون از اول کلمه ی خفیف گرفته شده است یعنی سَبُک، ساده و بی حرکت.
مُخفّف: سکون ساده ای که در دل تشدید نیست - مُثقّل: سکونی که در دل تشدید است
√ مد لازم مثقّل حرفی:
مدی که سبب آن سکونی است که از خود کلمه است و این سکون در دل تشدید قرار گرفته و در حروف مقطعه واقع می گردد.
مثال: الم - به این شکل بوده است: الف لام مّیمˆ ( ادغام میم ساکن اول در میم دوم که به مشدّد شدن میم دوم منجر می گردد و در بحث احکام میم ساکنه به طور کامل بیان شده است)
* مد در لام از نوع مد لازم مثقّل حرفی و مد در میم از نوع مد لازم مخفّف حرفی است.
√ مد لازم مخفّف کلمه:
تنها مد در قرآن که سبب آن سکونی است که از خود کلمه و غیر مشدّد است در یک کلمه واقع شده و آن عبارت است از: ءَآلئَانَ (به معنای همین الان یا هم اکنون) که سبب مد، سکون ذاتی در حرف لام است.
کلمه مذکور در آیات 51 و 91 سوره مبارکه یونس واقع شده است.
√ مد لازم مثقّل کلمه :
مدی که سبب آن سکون ذاتی است که در دل تشدید و در سایر کلمات قرآن قرار گرفته است.
مانند: وَلاَ الضَآلِّینَ رَآدَّ حَآدَّ ( سبب تشدید است)
