- 409
- 1000
- 1000
- 1000
قسمت 6 - زیبا خواندن قرآن
در این برنامه آقای محمد خواجوی به توضیح در مورد زیبا خواندن قرآن می پردازد .
زیبا خواندن قرآن :
باز مساله دیگری عرض بکنم: خود قرآن خواندن چطور؟ البته قرآن مثل اذان نیست. برای اذان یک نفر بالای ماذنه می رود و اذان می گوید، و گفته اند مؤذن باید صیت باشد. ولی قرآن را همه می خوانند، همه کسانی که می خوانند، موظفند آن را هر چه می توانند زیبا بخوانند. این، هم در روح قاری بهتر اثر می گذارد و هم در روح شنونده. این مساله ترتیل در قرآن و رتل القرآن ترتیلا یعنی چه؟ یعنی وقتی که کلمات را می خوانی آنقدر تند نخوان که چسبیده به یکدیگر باشد، آنقدر هم بین آنها فاصله نینداز که این کلمه از آن کلمه بی خبر باشد، طوری این کلمات را بخوان که حالت القائی داشته باشد، طوری بخوان که گویی خودت داری با خودت حرف می زنی. به قول عرفا انسان همیشه باید قرآن را طوری بخواند که فرض کند گوینده خداست و مخاطب خودش، و خودش مستقیما دارد این سخن را از خدا می شنود و تلقی می کند.
اقبال لاهوری می گوید پدرم سخنی به من گفت که در سر نوشت من فوق العاده اثر بخشید. می گوید: روزی در اتاق خود نشسته و مشغول خواندن قرآن بودم. پدرم آمد از جلوی اطاق من بگذرد، رو کرد به من و گفت: محمد! قرآن را آنچنان بخوان که گویی بر خودت نازل شده است. از آن وقت، من هر گاه به آیات قرآن مراجعه می کنم و آنها را مطالعه می کنم، چنین فرض می کنم که این خدای من است که با من که محمد اقبال هستم دارد حرف می زند.
در حدیث داریم: «تغنوا بالقرآن» که چندین حدیث دیگر بدین مضمون داریم. قدر مسلم، مقصود این است که قرآن را با آهنگهای بسیار زیبا بخوانید. البته آن آهنگهایی که مناسب لهو و لعب و شهوت آمیز و شهوت آلود است، بالضرورة حرام و نا مشروع است، ولی هر آهنگی متناسب با حالتی برای انسان است.
اوایلی که ما طلبه بودیم، در مشهد، پیرمردی بود که به او آقا سید محمد عرب می گفتند و قاری قرآن بود. این مرحوم آقا سید محمد عرب مرد بسیار متدینی بود و مورد احترام همه علمای مشهد. شاگردان زیادی در قرائت قرآن تربیت کرد و قرائت را به دو گونه تعلیم می داد: یکی اینکه قواعد علم قرائت را می آموخت - که متاسفانه در ایران نیست و در کشورهای عربی بالخصوص مصر رایج است - و دیگر اینکه چندین آهنگ داشت (رسما به نام آهنگ) که اینها را در مسجد گوهر شاد تعلیم می داد. آن روزها آهنگهایی بود که اسم آنها شبیه اسم آهنگهای موسیقی بود، ولی آهنگهای قرآنی بود. شاگردان او این آهنگهای لطیف قرآنی را می آموختند.
این خودش یک مطلبی است و باید هم چنین باشد. یکی از معجزات قرآن، آهنگ پذیری آن است، آنهم آهنگهای معنوی و روحی نه آهنگهای شهوانی، که در این مورد یک متخصص باید اظهار نظر کند.
قرآن عبد الباسط چرا این قدر در تمام کشورهای اسلامی توسعه پیدا کرده است؟ برای اینکه عبد الباسط با صدا و آهنگ عالی و با دانستن انواع قرائتها و آهنگها و شناختن اینکه هر سوره ای را با چه آهنگی باید خواند، می خواند، فرض کنید خواندن سوره «شمس» یا «و الضحی» با چه آهنگی مناسب است.
در حدیث، در باره بسیاری از ائمه اطهار از جمله راجع به حضرت سجاد علیه السلام و حضرت باقر علیه السلام داریم که اینها وقتی قرآن می خواندند آن را با صدا و آهنگ بلند و دلپذیر می خواندند به طوری که صدایشان به درون کوچه می رسید و هر کسی که از آن کوچه می گذشت، همان جا می ایستاد به طوری که در مدتی که امام در خانه خودش قرآن را با آهنگ لطیف و زیبا قرائت می کرد، پشت در خانه جمعیت جمع می شد و راه بند می آمد. حتی نوشته اند آبکشها که زیاد هم بودند در حالی که مشک به دوششان بود، وقتی می آمدند از جلوی منزل امام عبور کنند، با شنیدن صدای امام پاهایشان قدرت رفتن را از دست می داد و با همان بار سنگین مشک پر از آب بر دوش می ایستادند که صدای قرآن را بشنوند تا وقتی که قرآن امام تمام می شد.
همه اینها چه را می رساند؟ استفاده کردن از وسایل مشروع برای رساندن پیام الهی. چرا امام قرآن را با آهنگ بسیار زیبا و لطیف می خواند؟ او می خواست به همین وسیله تبلیغ کرده باشد، می خواست قرآن را به این وسیله به مردم رسانده باشد.
زیبا خواندن قرآن :
باز مساله دیگری عرض بکنم: خود قرآن خواندن چطور؟ البته قرآن مثل اذان نیست. برای اذان یک نفر بالای ماذنه می رود و اذان می گوید، و گفته اند مؤذن باید صیت باشد. ولی قرآن را همه می خوانند، همه کسانی که می خوانند، موظفند آن را هر چه می توانند زیبا بخوانند. این، هم در روح قاری بهتر اثر می گذارد و هم در روح شنونده. این مساله ترتیل در قرآن و رتل القرآن ترتیلا یعنی چه؟ یعنی وقتی که کلمات را می خوانی آنقدر تند نخوان که چسبیده به یکدیگر باشد، آنقدر هم بین آنها فاصله نینداز که این کلمه از آن کلمه بی خبر باشد، طوری این کلمات را بخوان که حالت القائی داشته باشد، طوری بخوان که گویی خودت داری با خودت حرف می زنی. به قول عرفا انسان همیشه باید قرآن را طوری بخواند که فرض کند گوینده خداست و مخاطب خودش، و خودش مستقیما دارد این سخن را از خدا می شنود و تلقی می کند.
اقبال لاهوری می گوید پدرم سخنی به من گفت که در سر نوشت من فوق العاده اثر بخشید. می گوید: روزی در اتاق خود نشسته و مشغول خواندن قرآن بودم. پدرم آمد از جلوی اطاق من بگذرد، رو کرد به من و گفت: محمد! قرآن را آنچنان بخوان که گویی بر خودت نازل شده است. از آن وقت، من هر گاه به آیات قرآن مراجعه می کنم و آنها را مطالعه می کنم، چنین فرض می کنم که این خدای من است که با من که محمد اقبال هستم دارد حرف می زند.
در حدیث داریم: «تغنوا بالقرآن» که چندین حدیث دیگر بدین مضمون داریم. قدر مسلم، مقصود این است که قرآن را با آهنگهای بسیار زیبا بخوانید. البته آن آهنگهایی که مناسب لهو و لعب و شهوت آمیز و شهوت آلود است، بالضرورة حرام و نا مشروع است، ولی هر آهنگی متناسب با حالتی برای انسان است.
اوایلی که ما طلبه بودیم، در مشهد، پیرمردی بود که به او آقا سید محمد عرب می گفتند و قاری قرآن بود. این مرحوم آقا سید محمد عرب مرد بسیار متدینی بود و مورد احترام همه علمای مشهد. شاگردان زیادی در قرائت قرآن تربیت کرد و قرائت را به دو گونه تعلیم می داد: یکی اینکه قواعد علم قرائت را می آموخت - که متاسفانه در ایران نیست و در کشورهای عربی بالخصوص مصر رایج است - و دیگر اینکه چندین آهنگ داشت (رسما به نام آهنگ) که اینها را در مسجد گوهر شاد تعلیم می داد. آن روزها آهنگهایی بود که اسم آنها شبیه اسم آهنگهای موسیقی بود، ولی آهنگهای قرآنی بود. شاگردان او این آهنگهای لطیف قرآنی را می آموختند.
این خودش یک مطلبی است و باید هم چنین باشد. یکی از معجزات قرآن، آهنگ پذیری آن است، آنهم آهنگهای معنوی و روحی نه آهنگهای شهوانی، که در این مورد یک متخصص باید اظهار نظر کند.
قرآن عبد الباسط چرا این قدر در تمام کشورهای اسلامی توسعه پیدا کرده است؟ برای اینکه عبد الباسط با صدا و آهنگ عالی و با دانستن انواع قرائتها و آهنگها و شناختن اینکه هر سوره ای را با چه آهنگی باید خواند، می خواند، فرض کنید خواندن سوره «شمس» یا «و الضحی» با چه آهنگی مناسب است.
در حدیث، در باره بسیاری از ائمه اطهار از جمله راجع به حضرت سجاد علیه السلام و حضرت باقر علیه السلام داریم که اینها وقتی قرآن می خواندند آن را با صدا و آهنگ بلند و دلپذیر می خواندند به طوری که صدایشان به درون کوچه می رسید و هر کسی که از آن کوچه می گذشت، همان جا می ایستاد به طوری که در مدتی که امام در خانه خودش قرآن را با آهنگ لطیف و زیبا قرائت می کرد، پشت در خانه جمعیت جمع می شد و راه بند می آمد. حتی نوشته اند آبکشها که زیاد هم بودند در حالی که مشک به دوششان بود، وقتی می آمدند از جلوی منزل امام عبور کنند، با شنیدن صدای امام پاهایشان قدرت رفتن را از دست می داد و با همان بار سنگین مشک پر از آب بر دوش می ایستادند که صدای قرآن را بشنوند تا وقتی که قرآن امام تمام می شد.
همه اینها چه را می رساند؟ استفاده کردن از وسایل مشروع برای رساندن پیام الهی. چرا امام قرآن را با آهنگ بسیار زیبا و لطیف می خواند؟ او می خواست به همین وسیله تبلیغ کرده باشد، می خواست قرآن را به این وسیله به مردم رسانده باشد.
