- 1063
- 1000
- 1000
- 1000
سبک شناسی در هنر تلاوت قرآن کریم
جلسه هشتم، به کارشناسی استاد غلامرضا شاه میوه اصفهانی
استاد مرحوم محمد سلامه از جمله قاریان نسل اول تلاوت قرآن در کشور مصر است که دارای طنین بسیار معمولی با مقداری گرفتگی ذاتی صداست که در اوج صدایی تیز و تأثیرگذار دارد. در بخش بم و متوسط صدایش نیز این گرفتگی صوتی گاهی در ابتدای هر ردیف خود را نشان می دهد.
ایشان از نظر وسعت، صدایی کامل دارد و با وجود انعطاف و تحریر بسیار خوب و قابل قبول، از تحریر در غفله ها بسیار اندک و به ندرت استفاده نموده است که این ویژگی قراء نسل اول است. از حیث بافت لحنی نیز چند ویژگی دارد که در دیگر قراء نیست.
وی تمایل زیادی به تکرار ردیف در خوانش خود دارد و حتی وقتی تلاوت را آغاز نموده است و نوت‌ها و ردیف‌های بالاتر را می خواهد بخواند، مدت ها یک ردیف را تکرار نموده و خیلی آرام و به تدریج این پرده صدا را افزایش می دهد.
در تلاوت ایشان خیلی تحرک لحنی بالایی وجود ندارد. اما در عین حال در طبقات عالی و بالای صدا تحرک ایشان نسبت به ردیف های بم و شروع بیشتر است. حتی وقتی تحریکاتی که ایجاد می کند، در طبقات بالای صوت است، معمولا با بیات شروع می کند اما هرگز آن را به شکل کامل اجرا نمی نماید و گستره مورد استفاده ایشان در حوزه مقامات فرعی، گستره محدودتری است.
از دیگر ویژگی های سبکی ایشان در بخش نغمات، مانور خاص روی درجه هشتم مقام رست است که بعضا با ترکیب مقام حجاز و یا مقامی دیگر همراه است. وقتی به درجات اوج صدا می رسد، نوت قرار برخی از مقامات را گرفته و یک جنس را در بخش بالایی صوت خود اجرا می کند. مثل حجاز، سه گاه و ....که این امر سبکش را نسبت به دیگر قاریان متمایز نموده است.
استاد سلامه در حوزه بافت لحنی بیشتر غفلات را در جایی کامل می کند که عبارت کامل نیست و معنا و مفهوم به شکل کامل اجرا نشده است. وی غفله ها را به صورت تشویقی خوانده و مخاطب را در انتظار شنیدن ادامه تلاوت باقی می گذارد و نهایتا آن را از حالت تشویقی به حالت اشباعی و غفله تام می رساند.
روش اوج گیری ایشان از درجه چهار بیات و با ورود به مقام رست است. اما چون در ادامه پرده صدا را به روش های دیگری بالا می برد، با توجه به فعل و انفعالات بعدی که در تلاوت خود دارد، از جمله قرائی است که دو اکتابر را به صورت کامل اجرا نموده است.
وی وقتی تلاوت را در اوج به پایان رسانده وبه پرده های پایین و بم خوان باز می گردد، چندین نفس را در پرده های بم باقی می ماند و با همان ردیف و ملودی ادامه می دهد. استاد سلامه در حوزه معناگراییو توجه به معنا در تلاوت، بیشتر تیترسازی نموده و عبارت را به شکل کوتاه تری اجرا نموده و یا وقف می نماید و سپس کامل می کند.
غفله های ناگهانی که شنونده را ناگهان متعجب می کند، در تلاوت های ایشان زیاد شنیده می شود. در واقع ایتدا ذهن مخاطب را درگیر یک موضوع نموده و سپس در ادامه او را آگاه می کند.
محور مقام هایی که ایشان درتلاوت های خود استفاده می نماید بیات، رست و سه گاه است و کم تر از نهاوند و عجم استفاده می کند. وی تمایل زیادی به رست و ترکیب آن با حجاز دارد که نقطه بارز لحنی ایشان و شگردش است که به نوعی ابداع و خلق ایشان نیز محسوب می شود.
در حوزه استفاده از تحریرها نیز ایشان علاقمند به اجرای غفله های کم تحریر یا بدون تحریر و صاف است. با اینکه ایشان صدایی تحریرپذیر از توسط تا اوج دارد، اما بیشتر از این تحریرها در میانه نفس ها یا فرازها استفاده نموده و در پایانه ها خبری از تحریر نیست. و این امر یکی از مهم ترین ویژگی های سبکی اوست و طرفداران خاصی در کشور مصر دارد و می توان گفت سبک ایشان سبکی کم تحرک و خطی با رویکرد مفهمی است که در عین حال از طبقات بالای صدا در سبک خود خیلی خوب استفاده نموده و در طبقات بالای صدا و گاهی ابتدایی قرار مقامات را می خواند.
استاد مرحوم محمد سلامه از جمله قاریان نسل اول تلاوت قرآن در کشور مصر است که دارای طنین بسیار معمولی با مقداری گرفتگی ذاتی صداست که در اوج صدایی تیز و تأثیرگذار دارد. در بخش بم و متوسط صدایش نیز این گرفتگی صوتی گاهی در ابتدای هر ردیف خود را نشان می دهد.
ایشان از نظر وسعت، صدایی کامل دارد و با وجود انعطاف و تحریر بسیار خوب و قابل قبول، از تحریر در غفله ها بسیار اندک و به ندرت استفاده نموده است که این ویژگی قراء نسل اول است. از حیث بافت لحنی نیز چند ویژگی دارد که در دیگر قراء نیست.
وی تمایل زیادی به تکرار ردیف در خوانش خود دارد و حتی وقتی تلاوت را آغاز نموده است و نوت‌ها و ردیف‌های بالاتر را می خواهد بخواند، مدت ها یک ردیف را تکرار نموده و خیلی آرام و به تدریج این پرده صدا را افزایش می دهد.
در تلاوت ایشان خیلی تحرک لحنی بالایی وجود ندارد. اما در عین حال در طبقات عالی و بالای صدا تحرک ایشان نسبت به ردیف های بم و شروع بیشتر است. حتی وقتی تحریکاتی که ایجاد می کند، در طبقات بالای صوت است، معمولا با بیات شروع می کند اما هرگز آن را به شکل کامل اجرا نمی نماید و گستره مورد استفاده ایشان در حوزه مقامات فرعی، گستره محدودتری است.
از دیگر ویژگی های سبکی ایشان در بخش نغمات، مانور خاص روی درجه هشتم مقام رست است که بعضا با ترکیب مقام حجاز و یا مقامی دیگر همراه است. وقتی به درجات اوج صدا می رسد، نوت قرار برخی از مقامات را گرفته و یک جنس را در بخش بالایی صوت خود اجرا می کند. مثل حجاز، سه گاه و ....که این امر سبکش را نسبت به دیگر قاریان متمایز نموده است.
استاد سلامه در حوزه بافت لحنی بیشتر غفلات را در جایی کامل می کند که عبارت کامل نیست و معنا و مفهوم به شکل کامل اجرا نشده است. وی غفله ها را به صورت تشویقی خوانده و مخاطب را در انتظار شنیدن ادامه تلاوت باقی می گذارد و نهایتا آن را از حالت تشویقی به حالت اشباعی و غفله تام می رساند.
روش اوج گیری ایشان از درجه چهار بیات و با ورود به مقام رست است. اما چون در ادامه پرده صدا را به روش های دیگری بالا می برد، با توجه به فعل و انفعالات بعدی که در تلاوت خود دارد، از جمله قرائی است که دو اکتابر را به صورت کامل اجرا نموده است.
وی وقتی تلاوت را در اوج به پایان رسانده وبه پرده های پایین و بم خوان باز می گردد، چندین نفس را در پرده های بم باقی می ماند و با همان ردیف و ملودی ادامه می دهد. استاد سلامه در حوزه معناگراییو توجه به معنا در تلاوت، بیشتر تیترسازی نموده و عبارت را به شکل کوتاه تری اجرا نموده و یا وقف می نماید و سپس کامل می کند.
غفله های ناگهانی که شنونده را ناگهان متعجب می کند، در تلاوت های ایشان زیاد شنیده می شود. در واقع ایتدا ذهن مخاطب را درگیر یک موضوع نموده و سپس در ادامه او را آگاه می کند.
محور مقام هایی که ایشان درتلاوت های خود استفاده می نماید بیات، رست و سه گاه است و کم تر از نهاوند و عجم استفاده می کند. وی تمایل زیادی به رست و ترکیب آن با حجاز دارد که نقطه بارز لحنی ایشان و شگردش است که به نوعی ابداع و خلق ایشان نیز محسوب می شود.
در حوزه استفاده از تحریرها نیز ایشان علاقمند به اجرای غفله های کم تحریر یا بدون تحریر و صاف است. با اینکه ایشان صدایی تحریرپذیر از توسط تا اوج دارد، اما بیشتر از این تحریرها در میانه نفس ها یا فرازها استفاده نموده و در پایانه ها خبری از تحریر نیست. و این امر یکی از مهم ترین ویژگی های سبکی اوست و طرفداران خاصی در کشور مصر دارد و می توان گفت سبک ایشان سبکی کم تحرک و خطی با رویکرد مفهمی است که در عین حال از طبقات بالای صدا در سبک خود خیلی خوب استفاده نموده و در طبقات بالای صدا و گاهی ابتدایی قرار مقامات را می خواند.
