- 488
سوره فرقان
قرآن ترجمه سوره ای حجت الاسلام علی ملکی با صدای محمد حسین سعیدیان و گویندگی علی همت مومیوند
سوره فرقان
به نام خدای بزرگوار مهربان
پربرکت است کسی که قرآنِ جداکنندۀ حق از باطل را بر بنده‌اش، محمد، فرستاد تا هشداردهنده‌ای برای جهانیان باشد. 1
همان خدایی که فرمانرواییِ آسمان‌ها و زمین فقط مال اوست، فرزندی برای خودش انتخاب نکرده، در فرمانروایی‌اش همکار ندارد و هر چیزی رابا ویژگی‌های خاصی آفریده است. 2
بااین‌همه، بت‌پرست‌ها به‌جای خدا معبودهای دیگری برای عبادت انتخاب کرده‌اند که نه تنها چیزی نمی‌آفرینند، بلکه خودشان آفریده شدهاند! حتی اختیار سود و ضرر خودشان را هم ندارند. مرگ و زندگی و حساب‌وکتاب کسی هم دستشان نیست. 3
بت‌پرست‌های بی‌دین ادعا کردند: «قرآن جز مشتی دروغ نیست که محمد خودش ساخته‌وپرداخته است. گروهی از اهل‌کتاب هم، در این کار کمکش کرده‌اند!» با چنین نسبتی، مرتکب ظلم و دروغ بزرگی شدهاند. 4
مدعی بودند: «قرآن افسانه‌های گذشتگان است که محمد سفارش داده است تا برایش بازنویسی کنند. وقت و بی‌وقت، قسمتی را برایش می‌خوانند تا حفظ کند و برای مردم بخواند!» 5
بگو: «کسی این قرآن را فرستاده که اسرار آسمان‌ها و زمین و ازجمله نیت‌های شومتان را می‌داند؛ البته او آمرزندۀ مهربان است.» 6
به‌تمسخر گفتند: «این دیگر چه پیامبرى است؟! مثل مردم عادی، آب و غذا مى‌خورد و در کوچه و بازار رفتوآمد می‌کند! چرا لااقل فرشته‌اى به‌سویش فرستاده نشده تا دوتایی با هم هشدار دهند؟! 7
یا دست‌کم گنجی نمی‌افتد جلوی پایش یا باغی ندارد که از آن اِمرار معاش کند؟!» چنین بدکارهایی به مسلمانان گفتند: «فقط دنبال آدمی جادوشده راه افتاده‌اید!» 8
ببین چه حرف‌های بی‌اساسی دربارۀ تو می‌زنند! از جادۀ عقل و انصاف خارج شدهاند و دیگر راه به جایی نمی‌برند. 9
پربرکت است آنکه اگر مصلحت بداند، بهتر از این‌ها را همین جا به تو عنایت می‌کند. باغ‌هایی پردرخت که در آن‌ها جوی‌ها روان است. قصرهایی باشکوه هم نصیبت می‌کند. 10
نه، فقط بهانه می‌آورند! در واقع قیامت را دروغ می‌دانند و برای آن‌هایی که قیامت را دروغ بدانند، آتشی شعله‌ور آماده کرده‌ایم! 11
چون آتش از فاصله‌ای دور ببیندشان، چنان به جوش و خروش درمی‌آید که آن‌ها هم صدایش را می‌شنوند! 12
وقتی کت‌بسته به جای تنگ و تاریکی در جهنم پرتاب شوند، آنجاست که هر لحظه آرزوی مرگ می‌کنند! 13
آن روز نه یک بار، بلکه بارها و بارها، باید آرزوی مرگ کنید! 14
پیامبر، بگو: «این آتشِ زجرآور بهتر است یا بهشت جاودانی که به خودمراقبان وعده داده‌اند؟!» بله، پاداش و سرانجامشان همین است. 15
در آنجا هرچه دلشان بخواهد، برایشان فراهم است و آنجا ماندنی‌اند. اجرای این وعده را، که نهایت‌آرزوی خودمراقبان است، خدا برعهده گرفته است. 16
روزى، خدا بت‌پرست‌ها را با معبودهایی جمع مى‌کند که به‌جاى او مى‌پرستیدند. از معبودها مى‌پرسد: «آیا شما بودید که این مردم رابه بیراهه کشاندید یااینکه خودشان گمراه شدند؟» 17
معبودها می‌گویند: «پناه بر خدا! اصلاً جایی نداشت که بخواهیم به‌جای تو کس‌وکاری براى خود بگیریم. تو آن‌ها و پدرانشان را غرقِ نازونعمت کردی؛ اما به‌جای شکر نعمت، یادت را فراموش کردند و به فساد و تباهی کشیده شدند.» 18
خدا به بت‌پرست‌ها می‌گوید: «خب، معبودها هم حرف‌هایتان را دروغ دانستند! بااین حساب، نه دیگر می‌توانید عذاب را از خودتان دور کنید و نه ازکسی کمک بگیرید. هر کدامتان که بد کرده باشید، عذابی بی‌اندازه به او می‌چشانیم.» 19
قبل از تو هم، همۀ پیامبرانی که فرستادیم، مثل مردم عادی آب و غذا می‌خوردند و در کوچه و بازار رفتوآمد می‌کردند. با همین کارها، شما را مایۀ آزمایش همدیگر قرار داده‌ایم. آیا در سختی‌های این راه صبر می‌کنید؟ به‌هرحال، خدا از احوالتان آگاه است. 20
کسانی که انتظار دیدار ما را ندارند، می‌گویند: «پس چرا فرشتگان بر ما فرستاده نشده‌اند؟! اصلاً چرا خدا را نمی‌بینیم؟!» آن‌ها دچار خودبزرگ‌بینی شدهاند و سرکشی را از حد گذرانده‌اند! 21
وقت مرگ که فرشتگان را ببینند، برای چنین گناهکارهایی اصلاً خبر خوشی در کار نیست. با التماس، به فرشتگان می‌گویند: «رحم کنید به ما!» 22
بعد، سراغ کارهای خوبی می‌رویم که بدون نیتِ درست انجام داده‌اند و آن‌ها را غباری پراکنده می‌کنیم! 23
اما بهشتیان در آن روز در بهترین جایگاه و خوب‌ترین استراحتگاه‌اند. 24
روزی که پرده‌ها کنار برود و فرشتگان به‌نحوی بی‌سابقه فرستاده شوند، 25
آن روز معلوم می‌شود که حرف اول و آخر را حق و حقیقت می‌زند و آن‌هم در اختیار خداست.برای بی‌دین‌ها روز طاقت‌فرسایی است. 26
روزی که هر بدکاری پشت دست‌هایش را گاز می‌گیرد و با آه‌وحسرت می‌گوید: «کاش سبک زندگی‌ام را هماهنگ با پیامبر کرده بودم. 27
ای وایِ من! کاش با فلانی دوست نمی‌شدم. 28
با آنکه تعلیمات قرآن به دستم رسیده بود، مرا از زندگی‌کردن طبق آن، منحرف کرد.» بله، چنین شیطان‌هایی همیشه انسان را در زمان نیاز، تنها می‌گذارند! 29
در ضمن، پیامبر اسلام شکایت کرد: «خدایا، قوم من پشت سرِ قرآن بد و بیراه می‌گویند!» 30
همین‌طور، سرِ راه هر پیامبری که از بعضی‌هایشان یاد خواهیم کرد، از این قبیل دشمنان گناهکار قرار دادیم. نگران نباش، همین بس که خدا راهنما و یاور باشد. 31
بی‌دین‌ها اعتراض دیگری کردند: «چرا قرآن یکجا بر او فرستاده نشده؟!» غافل از آنکه قرآن را به‌تدریج و با ترتیب خاصی می‌فرستیم تا دلت را با آن قرص کنیم و تا اینکه هر وقت در برابرِ تو و حرف‌هایت بهانه‌جویی و اشکال‌تراشی کردند، پاسخ به‌موقع و توضیح مناسب بدهیم! 32و33
چنین کسانی را که به‌رواُفتاده و کشان‌کشان به‌طرف جهنم میبرند، از همه بدتر است جایشان و از همه گمراه‌ترند. 34
به موسی هم، تورات را دادیم و برادرش هارون را همراه و دستیارش کردیم. 35
به آنان مأموریت دادیم: «به‌سوی مردمی بروید که آیه‌ها و نشانه‌های ما را دروغ دانسته‌اند.» اما کار به جایی رسید که حسابی دمار از روزگارشان درآوردیم! 36
قوم نوح را هم، وقتی پیامبران را دروغگو دانستند، غرق کردیم و مایۀ عبرتی برای دیگران قرار دادیم. برای چنین بدکارهایی عذابی زجرآور آماده کرده‌ایم. 37
قوم عاد و ثمود و اصحاب رَس و خیلی از نسل‌هایی را که در خلال این سال‌ها زندگی می‌کردند، به خاک سیاه نشاندیم!{داستان اصحاب رس را مختلف نقل کرده‌اند. بنا به نقلی، آنان مردمی بودند که درخت صنوبری را می‌پرستیدند و علاوه بر بت‌پرستی، گناهان بسیاری انجام می‌دادند؛ ازجمله اینکه زنانشان به همجنس‌بازی آلوده بودند. خدا پیامبری را برای هدایتشان فرستاد؛ ولی به‌جای حرف‌شنوی از او و اصلاح مفاسد عقیدتی و اخلاقی خود، با انداختن او به درون چاه شهیدش کردند!} 38
برای تک‌تکشان نکته‌های فراوانی آورده بودیم؛ اما فایده نکرد و دست‌آخر همگی‌شان را خرد‌وخمیر کردیم. 39
بت‌پرست‌های مکه از شهر قوم لوط که باران بلا بر آن باریده است، عبور کرده‌اند! مگر آنجا را نمی‌دیده‌اند؟! چرا، می‌دیده‌اند؛ ولی امید واعتقادی به قیامت نداشته و ندارند! 40
وقتی تو را ببینند، فقط به‌مسخره‌ات می‌گیرند: «این است آن کسی که خدا به‌پیامبری فرستاده؟! 41
اگرپای اعتقادمان به بت‌ها نایستاده بودیم، چیزی نمانده بود که از راهِ این معبودها به‌درِمان کند!» وقتی عذاب الهی را ببینند، خواهند فهمید چه کسی گمراه‌تر است! 42
ای پیامبر، نظرت چیست دربارۀ کسی که هواپرست است؟! تو می‌توانی مراقبش باشی که گمراه نشود؟! 43
تازه، خیال می‌کنی که بیشترشان گوش به حرف می‌دهند یا عقلشان را به‌کار می‌اندازند؟! آن‌ها را جز به چهارپایان نمی‌توان شبیه دانست. حتی گمراه‌ترند! 44
مگر ندیدی که خدا، در قسمتی از روز، چطور سایه‌ها را می‌کِشد؟ اگر می‌خواست، برای همیشه ثابت نگهشان می‌داشت؛ اما وجود سایه را به نور خورشید وابسته کردیم! 45
بعد، سایه‌ها را آرام‌آرام کوتاه می‌کنیم. 46
اوست که شب را برای تعطیلی کارهایتان قرار داده است، خواب را هم مایۀ استراحت و آرامشتان و روز را زمان کار و فعالیتتان. 47
هم‌اوست که بادها را می‌فرستد تا مژده‌رسان بارانِ رحمتش باشند. بعد، از آسمان، آبی بسیار تمیز به‌صورت برف و باران می‌فرستیم 48
تا به‌برکتش، زمین‌های مرده را زنده کنیم و چهارپایان و انسان‌های فراوانی را که آفریده‌ایم، سیراب کنیم. 49
برف و باران را در مناطق مختلف زمین می‌بارانیم تا مردم به‌خود بیایند و شکر کنند؛ ولی بیشترشان جز ناشکری کار دیگری بلد نیستند! 50
اگر صلاح می‌دانستیم، از این به‌بعد هم، برای هر دیاری پیامبری جداگانه می‌فرستادیم؛ اما تو پیامبرِ همه‌ای. 51
پس، دنباله‌روِ بی‌دین‌ها نباش و با معارف قرآن، به مبارزۀ فرهنگی با آن‌ها بپرداز. 52
هم‌اوست که دو دریا را به‌هم می‌رساند. این‌یکی شیرین و گواراست و آن‌یکی شور و بدمزه. بینشان انگار دیواری ایجاد می‌کند که تا مدتی مخلوط نمی‌شوند! {وقتی رودهای بزرگ به دریاها می‌ریزند، آبشان سینۀ دریا را می‌شکافد و بی‌آنکه با آب دریا یکی شود، تا کیلومترها به پیشروی خود ادامه می‌دهد. اگر از بالا به این پیوند نگاه کنیم، منظرۀ جذابی چشممان را می‌نوازد. گویا دو دریای شور و شیرین در همسایگی هم تشکیل شدهاند! ملوانان و ماهیگیرانی که در دریا مشغول صیادی‌اند و نیز کشاورزان و باغداران ساحلی، از این پدیدۀ شگفت‌انگیز بهره‌ها میبرند.} 53
هم‌اوست که انسانی به این عظمت را از آب می‌آفریند و برایش رابطۀ نَسبی و سببی قرار می‌دهد. بله، صاحب‌اختیار تو می‌تواند.{پیوند نَسبی از راه تولد به‌وجود مى‌آید، مانند رابطه با پدر، خواهر، عمه و دایی. پیوند سببی هم از راه ازدواج حاصل می‌آید، مانند ارتباط با مادرِ همسر، همسر فرزند، همسر پدر و دختر همسر.} 54
به‌جای خدا، بت‌هایی را می‌پرستند که به آن‌ها نه سودی می‌رسانند و نه ضرری می‌زنند. تازه، بی‌دین‌ها خودشان بت‌هایشان را تروخشک می‌کنند! 55
بله، تو را فقط مژده‌دهنده و هشدار‌دهنده فرستاده‌ایم. 56
بگو: «من که برای رساندن قرآن، از شما مزدی نمی‌خواهم! همین برایم بس است که هرکس می‌خواهد، با عمل به دستورهایش به‌طرف خدا راه بیفتد.» 57
بر آن زنده‌ای که هرگز نمی‌میرد، تکیه و توکل کن و از سرِ سپاس، به پاکی یادش کن. همین بس که او از گناهان بندگانش آگاه باشد. 58
همان‌که آسمان‌ها و زمین را و آنچه میان آن‌هاست، در طول شش مرحله آفرید. آن‌وقت، برمقام فرمانرواییِ جهان تکیه زد. او خدای رحمان است. حقیقت را از چنین خدای آگاهی بپرس. 59
وقتی به آن‌ها گفته شود: «در برابر خدای رحمان سجده کنید»، خودشان را به نفهمی می‌زنند و می‌گویند: «خدای رحمان دیگر چیست؟! در برابر چیزی سجده کنیم که تـو فرمانمان می‌دهی؟!» بله، این دعوت فقط نفرتشان را بیشتر می‌کند! 60
پربرکت است آنکه در آسمان، صورت‌های فلکی گذاشته است و خورشیدی درخشان و ماهی تابان در آن پدید آورده. 61
هم‌اوست که شب و روز را در رفتوآمد قرار داده است، برای آن‌هایی که بخواهند به‌خود بیایند یا شکر کنند. 62
بندگان واقعیِ خدای رحمان کسانی‌اند که در زندگی اجتماعی متواضعانه رفتار می‌کنند و وقتی آدم‌های نفهم با آنان بی‌ادبانه رفتار می‌کنند، با مُدارا و ملایمت پاسخ می‌دهند. 63
آنان در حال سجده و ایستاده، برای خدا شب‌زنده‌داری می‌کنند 64
و این‌طور دعا می‌کنند: «خدایا، شرّ عذاب جهنم را از سرمان کوتاه کن که عذاب جهنم، مصیبتی بی‌پایان است و بد جا و مکانی!» 65و66
در خرج‌کردن هم نه ولخرجی می‌کنند و نه خسیس‌بازی درمی‌آورند؛ بلکه راه میانۀ این دو را در پیش می‌گیرند. 67
دیگر اینکه هم‌ردیف خدا، معبود دیگری را صدا نمی‌زنند. همچنین، آدم بی‌گناهی را که خدا جانش را محترم می‌داند، نمی‌کشند؛ مگر اینکه شرعاً حقّش باشد. زنا هم نمی‌کنند. آن‌هایی که چنین کارهای زشتی مرتکب شوند، دچار سهل‌انگاریِ فاحشی شدهاند. 68
روز قیامت، عذابشان دوچندان می‌شود و همیشه با خفت‌وخواری در عذاب می‌مانند؛ 69
مگر آنانی که دست از بت‌پرستی بردارند و ایمان بیاورند و کار خوب بکنند. خدا هم، بدی‌هایشان را تبدیل به خوبی‌ها می‌کند؛ زیرا خدا آمرزندۀ مهربان است. 70
بله، آنانی که از گناهان توبه کنند و کار خوب کنند، دارند درست‌وحسابی به‌سوی خدا برمی‌گردند. 71
همچنین، این بندگان در مجالس لهْو و لَعِب شرکت نمی‌کنند. وقتی هم با رفتار بیهوده‌ای روبه‌رو می‌شوند، با بزرگواری از کنارش می‌گذرند. {البته درصورتی‌که بتوانند، باید امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر کنند.} 72
وقتی آنان را با آیه‌های خدا به‌خود آورند، به آن فکر می‌کنند و چشم‌وگوش‌بسته قبولش نمی‌کنند. 73
بالاخره اینکه دعا می‌کنند: «خدایا، کاری کن که همسران و بچه‌هایمان چشم‌وچراغ و مایۀ عزت ما باشند و ما را الگوی خودمراقبان کن.» 74
بله، به‌پاس صبری که کرده‌اند، خانه‌های بهشتی تقدیمشان می‌کنند و در آنجا با کمال احترام و ادب به استقبالشان می‌روند. 75
همیشه آنجا ماندنی‌اند که خوب جا و مکانی است! 76
به بت‌پرست‌ها بگو: «اگر برای دعوتتان به اسلام نبود، خدا اعتنایی به شما نمی‌کرد؛ چون آیه‌های الهی را دروغ دانسته‌اید. بالاخره نتیجۀ این کار برای همیشه گریبانتان را خواهد گرفت.» 77
سوره فرقان
به نام خدای بزرگوار مهربان
پربرکت است کسی که قرآنِ جداکنندۀ حق از باطل را بر بنده‌اش، محمد، فرستاد تا هشداردهنده‌ای برای جهانیان باشد. 1
همان خدایی که فرمانرواییِ آسمان‌ها و زمین فقط مال اوست، فرزندی برای خودش انتخاب نکرده، در فرمانروایی‌اش همکار ندارد و هر چیزی رابا ویژگی‌های خاصی آفریده است. 2
بااین‌همه، بت‌پرست‌ها به‌جای خدا معبودهای دیگری برای عبادت انتخاب کرده‌اند که نه تنها چیزی نمی‌آفرینند، بلکه خودشان آفریده شدهاند! حتی اختیار سود و ضرر خودشان را هم ندارند. مرگ و زندگی و حساب‌وکتاب کسی هم دستشان نیست. 3
بت‌پرست‌های بی‌دین ادعا کردند: «قرآن جز مشتی دروغ نیست که محمد خودش ساخته‌وپرداخته است. گروهی از اهل‌کتاب هم، در این کار کمکش کرده‌اند!» با چنین نسبتی، مرتکب ظلم و دروغ بزرگی شدهاند. 4
مدعی بودند: «قرآن افسانه‌های گذشتگان است که محمد سفارش داده است تا برایش بازنویسی کنند. وقت و بی‌وقت، قسمتی را برایش می‌خوانند تا حفظ کند و برای مردم بخواند!» 5
بگو: «کسی این قرآن را فرستاده که اسرار آسمان‌ها و زمین و ازجمله نیت‌های شومتان را می‌داند؛ البته او آمرزندۀ مهربان است.» 6
به‌تمسخر گفتند: «این دیگر چه پیامبرى است؟! مثل مردم عادی، آب و غذا مى‌خورد و در کوچه و بازار رفتوآمد می‌کند! چرا لااقل فرشته‌اى به‌سویش فرستاده نشده تا دوتایی با هم هشدار دهند؟! 7
یا دست‌کم گنجی نمی‌افتد جلوی پایش یا باغی ندارد که از آن اِمرار معاش کند؟!» چنین بدکارهایی به مسلمانان گفتند: «فقط دنبال آدمی جادوشده راه افتاده‌اید!» 8
ببین چه حرف‌های بی‌اساسی دربارۀ تو می‌زنند! از جادۀ عقل و انصاف خارج شدهاند و دیگر راه به جایی نمی‌برند. 9
پربرکت است آنکه اگر مصلحت بداند، بهتر از این‌ها را همین جا به تو عنایت می‌کند. باغ‌هایی پردرخت که در آن‌ها جوی‌ها روان است. قصرهایی باشکوه هم نصیبت می‌کند. 10
نه، فقط بهانه می‌آورند! در واقع قیامت را دروغ می‌دانند و برای آن‌هایی که قیامت را دروغ بدانند، آتشی شعله‌ور آماده کرده‌ایم! 11
چون آتش از فاصله‌ای دور ببیندشان، چنان به جوش و خروش درمی‌آید که آن‌ها هم صدایش را می‌شنوند! 12
وقتی کت‌بسته به جای تنگ و تاریکی در جهنم پرتاب شوند، آنجاست که هر لحظه آرزوی مرگ می‌کنند! 13
آن روز نه یک بار، بلکه بارها و بارها، باید آرزوی مرگ کنید! 14
پیامبر، بگو: «این آتشِ زجرآور بهتر است یا بهشت جاودانی که به خودمراقبان وعده داده‌اند؟!» بله، پاداش و سرانجامشان همین است. 15
در آنجا هرچه دلشان بخواهد، برایشان فراهم است و آنجا ماندنی‌اند. اجرای این وعده را، که نهایت‌آرزوی خودمراقبان است، خدا برعهده گرفته است. 16
روزى، خدا بت‌پرست‌ها را با معبودهایی جمع مى‌کند که به‌جاى او مى‌پرستیدند. از معبودها مى‌پرسد: «آیا شما بودید که این مردم رابه بیراهه کشاندید یااینکه خودشان گمراه شدند؟» 17
معبودها می‌گویند: «پناه بر خدا! اصلاً جایی نداشت که بخواهیم به‌جای تو کس‌وکاری براى خود بگیریم. تو آن‌ها و پدرانشان را غرقِ نازونعمت کردی؛ اما به‌جای شکر نعمت، یادت را فراموش کردند و به فساد و تباهی کشیده شدند.» 18
خدا به بت‌پرست‌ها می‌گوید: «خب، معبودها هم حرف‌هایتان را دروغ دانستند! بااین حساب، نه دیگر می‌توانید عذاب را از خودتان دور کنید و نه ازکسی کمک بگیرید. هر کدامتان که بد کرده باشید، عذابی بی‌اندازه به او می‌چشانیم.» 19
قبل از تو هم، همۀ پیامبرانی که فرستادیم، مثل مردم عادی آب و غذا می‌خوردند و در کوچه و بازار رفتوآمد می‌کردند. با همین کارها، شما را مایۀ آزمایش همدیگر قرار داده‌ایم. آیا در سختی‌های این راه صبر می‌کنید؟ به‌هرحال، خدا از احوالتان آگاه است. 20
کسانی که انتظار دیدار ما را ندارند، می‌گویند: «پس چرا فرشتگان بر ما فرستاده نشده‌اند؟! اصلاً چرا خدا را نمی‌بینیم؟!» آن‌ها دچار خودبزرگ‌بینی شدهاند و سرکشی را از حد گذرانده‌اند! 21
وقت مرگ که فرشتگان را ببینند، برای چنین گناهکارهایی اصلاً خبر خوشی در کار نیست. با التماس، به فرشتگان می‌گویند: «رحم کنید به ما!» 22
بعد، سراغ کارهای خوبی می‌رویم که بدون نیتِ درست انجام داده‌اند و آن‌ها را غباری پراکنده می‌کنیم! 23
اما بهشتیان در آن روز در بهترین جایگاه و خوب‌ترین استراحتگاه‌اند. 24
روزی که پرده‌ها کنار برود و فرشتگان به‌نحوی بی‌سابقه فرستاده شوند، 25
آن روز معلوم می‌شود که حرف اول و آخر را حق و حقیقت می‌زند و آن‌هم در اختیار خداست.برای بی‌دین‌ها روز طاقت‌فرسایی است. 26
روزی که هر بدکاری پشت دست‌هایش را گاز می‌گیرد و با آه‌وحسرت می‌گوید: «کاش سبک زندگی‌ام را هماهنگ با پیامبر کرده بودم. 27
ای وایِ من! کاش با فلانی دوست نمی‌شدم. 28
با آنکه تعلیمات قرآن به دستم رسیده بود، مرا از زندگی‌کردن طبق آن، منحرف کرد.» بله، چنین شیطان‌هایی همیشه انسان را در زمان نیاز، تنها می‌گذارند! 29
در ضمن، پیامبر اسلام شکایت کرد: «خدایا، قوم من پشت سرِ قرآن بد و بیراه می‌گویند!» 30
همین‌طور، سرِ راه هر پیامبری که از بعضی‌هایشان یاد خواهیم کرد، از این قبیل دشمنان گناهکار قرار دادیم. نگران نباش، همین بس که خدا راهنما و یاور باشد. 31
بی‌دین‌ها اعتراض دیگری کردند: «چرا قرآن یکجا بر او فرستاده نشده؟!» غافل از آنکه قرآن را به‌تدریج و با ترتیب خاصی می‌فرستیم تا دلت را با آن قرص کنیم و تا اینکه هر وقت در برابرِ تو و حرف‌هایت بهانه‌جویی و اشکال‌تراشی کردند، پاسخ به‌موقع و توضیح مناسب بدهیم! 32و33
چنین کسانی را که به‌رواُفتاده و کشان‌کشان به‌طرف جهنم میبرند، از همه بدتر است جایشان و از همه گمراه‌ترند. 34
به موسی هم، تورات را دادیم و برادرش هارون را همراه و دستیارش کردیم. 35
به آنان مأموریت دادیم: «به‌سوی مردمی بروید که آیه‌ها و نشانه‌های ما را دروغ دانسته‌اند.» اما کار به جایی رسید که حسابی دمار از روزگارشان درآوردیم! 36
قوم نوح را هم، وقتی پیامبران را دروغگو دانستند، غرق کردیم و مایۀ عبرتی برای دیگران قرار دادیم. برای چنین بدکارهایی عذابی زجرآور آماده کرده‌ایم. 37
قوم عاد و ثمود و اصحاب رَس و خیلی از نسل‌هایی را که در خلال این سال‌ها زندگی می‌کردند، به خاک سیاه نشاندیم!{داستان اصحاب رس را مختلف نقل کرده‌اند. بنا به نقلی، آنان مردمی بودند که درخت صنوبری را می‌پرستیدند و علاوه بر بت‌پرستی، گناهان بسیاری انجام می‌دادند؛ ازجمله اینکه زنانشان به همجنس‌بازی آلوده بودند. خدا پیامبری را برای هدایتشان فرستاد؛ ولی به‌جای حرف‌شنوی از او و اصلاح مفاسد عقیدتی و اخلاقی خود، با انداختن او به درون چاه شهیدش کردند!} 38
برای تک‌تکشان نکته‌های فراوانی آورده بودیم؛ اما فایده نکرد و دست‌آخر همگی‌شان را خرد‌وخمیر کردیم. 39
بت‌پرست‌های مکه از شهر قوم لوط که باران بلا بر آن باریده است، عبور کرده‌اند! مگر آنجا را نمی‌دیده‌اند؟! چرا، می‌دیده‌اند؛ ولی امید واعتقادی به قیامت نداشته و ندارند! 40
وقتی تو را ببینند، فقط به‌مسخره‌ات می‌گیرند: «این است آن کسی که خدا به‌پیامبری فرستاده؟! 41
اگرپای اعتقادمان به بت‌ها نایستاده بودیم، چیزی نمانده بود که از راهِ این معبودها به‌درِمان کند!» وقتی عذاب الهی را ببینند، خواهند فهمید چه کسی گمراه‌تر است! 42
ای پیامبر، نظرت چیست دربارۀ کسی که هواپرست است؟! تو می‌توانی مراقبش باشی که گمراه نشود؟! 43
تازه، خیال می‌کنی که بیشترشان گوش به حرف می‌دهند یا عقلشان را به‌کار می‌اندازند؟! آن‌ها را جز به چهارپایان نمی‌توان شبیه دانست. حتی گمراه‌ترند! 44
مگر ندیدی که خدا، در قسمتی از روز، چطور سایه‌ها را می‌کِشد؟ اگر می‌خواست، برای همیشه ثابت نگهشان می‌داشت؛ اما وجود سایه را به نور خورشید وابسته کردیم! 45
بعد، سایه‌ها را آرام‌آرام کوتاه می‌کنیم. 46
اوست که شب را برای تعطیلی کارهایتان قرار داده است، خواب را هم مایۀ استراحت و آرامشتان و روز را زمان کار و فعالیتتان. 47
هم‌اوست که بادها را می‌فرستد تا مژده‌رسان بارانِ رحمتش باشند. بعد، از آسمان، آبی بسیار تمیز به‌صورت برف و باران می‌فرستیم 48
تا به‌برکتش، زمین‌های مرده را زنده کنیم و چهارپایان و انسان‌های فراوانی را که آفریده‌ایم، سیراب کنیم. 49
برف و باران را در مناطق مختلف زمین می‌بارانیم تا مردم به‌خود بیایند و شکر کنند؛ ولی بیشترشان جز ناشکری کار دیگری بلد نیستند! 50
اگر صلاح می‌دانستیم، از این به‌بعد هم، برای هر دیاری پیامبری جداگانه می‌فرستادیم؛ اما تو پیامبرِ همه‌ای. 51
پس، دنباله‌روِ بی‌دین‌ها نباش و با معارف قرآن، به مبارزۀ فرهنگی با آن‌ها بپرداز. 52
هم‌اوست که دو دریا را به‌هم می‌رساند. این‌یکی شیرین و گواراست و آن‌یکی شور و بدمزه. بینشان انگار دیواری ایجاد می‌کند که تا مدتی مخلوط نمی‌شوند! {وقتی رودهای بزرگ به دریاها می‌ریزند، آبشان سینۀ دریا را می‌شکافد و بی‌آنکه با آب دریا یکی شود، تا کیلومترها به پیشروی خود ادامه می‌دهد. اگر از بالا به این پیوند نگاه کنیم، منظرۀ جذابی چشممان را می‌نوازد. گویا دو دریای شور و شیرین در همسایگی هم تشکیل شدهاند! ملوانان و ماهیگیرانی که در دریا مشغول صیادی‌اند و نیز کشاورزان و باغداران ساحلی، از این پدیدۀ شگفت‌انگیز بهره‌ها میبرند.} 53
هم‌اوست که انسانی به این عظمت را از آب می‌آفریند و برایش رابطۀ نَسبی و سببی قرار می‌دهد. بله، صاحب‌اختیار تو می‌تواند.{پیوند نَسبی از راه تولد به‌وجود مى‌آید، مانند رابطه با پدر، خواهر، عمه و دایی. پیوند سببی هم از راه ازدواج حاصل می‌آید، مانند ارتباط با مادرِ همسر، همسر فرزند، همسر پدر و دختر همسر.} 54
به‌جای خدا، بت‌هایی را می‌پرستند که به آن‌ها نه سودی می‌رسانند و نه ضرری می‌زنند. تازه، بی‌دین‌ها خودشان بت‌هایشان را تروخشک می‌کنند! 55
بله، تو را فقط مژده‌دهنده و هشدار‌دهنده فرستاده‌ایم. 56
بگو: «من که برای رساندن قرآن، از شما مزدی نمی‌خواهم! همین برایم بس است که هرکس می‌خواهد، با عمل به دستورهایش به‌طرف خدا راه بیفتد.» 57
بر آن زنده‌ای که هرگز نمی‌میرد، تکیه و توکل کن و از سرِ سپاس، به پاکی یادش کن. همین بس که او از گناهان بندگانش آگاه باشد. 58
همان‌که آسمان‌ها و زمین را و آنچه میان آن‌هاست، در طول شش مرحله آفرید. آن‌وقت، برمقام فرمانرواییِ جهان تکیه زد. او خدای رحمان است. حقیقت را از چنین خدای آگاهی بپرس. 59
وقتی به آن‌ها گفته شود: «در برابر خدای رحمان سجده کنید»، خودشان را به نفهمی می‌زنند و می‌گویند: «خدای رحمان دیگر چیست؟! در برابر چیزی سجده کنیم که تـو فرمانمان می‌دهی؟!» بله، این دعوت فقط نفرتشان را بیشتر می‌کند! 60
پربرکت است آنکه در آسمان، صورت‌های فلکی گذاشته است و خورشیدی درخشان و ماهی تابان در آن پدید آورده. 61
هم‌اوست که شب و روز را در رفتوآمد قرار داده است، برای آن‌هایی که بخواهند به‌خود بیایند یا شکر کنند. 62
بندگان واقعیِ خدای رحمان کسانی‌اند که در زندگی اجتماعی متواضعانه رفتار می‌کنند و وقتی آدم‌های نفهم با آنان بی‌ادبانه رفتار می‌کنند، با مُدارا و ملایمت پاسخ می‌دهند. 63
آنان در حال سجده و ایستاده، برای خدا شب‌زنده‌داری می‌کنند 64
و این‌طور دعا می‌کنند: «خدایا، شرّ عذاب جهنم را از سرمان کوتاه کن که عذاب جهنم، مصیبتی بی‌پایان است و بد جا و مکانی!» 65و66
در خرج‌کردن هم نه ولخرجی می‌کنند و نه خسیس‌بازی درمی‌آورند؛ بلکه راه میانۀ این دو را در پیش می‌گیرند. 67
دیگر اینکه هم‌ردیف خدا، معبود دیگری را صدا نمی‌زنند. همچنین، آدم بی‌گناهی را که خدا جانش را محترم می‌داند، نمی‌کشند؛ مگر اینکه شرعاً حقّش باشد. زنا هم نمی‌کنند. آن‌هایی که چنین کارهای زشتی مرتکب شوند، دچار سهل‌انگاریِ فاحشی شدهاند. 68
روز قیامت، عذابشان دوچندان می‌شود و همیشه با خفت‌وخواری در عذاب می‌مانند؛ 69
مگر آنانی که دست از بت‌پرستی بردارند و ایمان بیاورند و کار خوب بکنند. خدا هم، بدی‌هایشان را تبدیل به خوبی‌ها می‌کند؛ زیرا خدا آمرزندۀ مهربان است. 70
بله، آنانی که از گناهان توبه کنند و کار خوب کنند، دارند درست‌وحسابی به‌سوی خدا برمی‌گردند. 71
همچنین، این بندگان در مجالس لهْو و لَعِب شرکت نمی‌کنند. وقتی هم با رفتار بیهوده‌ای روبه‌رو می‌شوند، با بزرگواری از کنارش می‌گذرند. {البته درصورتی‌که بتوانند، باید امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر کنند.} 72
وقتی آنان را با آیه‌های خدا به‌خود آورند، به آن فکر می‌کنند و چشم‌وگوش‌بسته قبولش نمی‌کنند. 73
بالاخره اینکه دعا می‌کنند: «خدایا، کاری کن که همسران و بچه‌هایمان چشم‌وچراغ و مایۀ عزت ما باشند و ما را الگوی خودمراقبان کن.» 74
بله، به‌پاس صبری که کرده‌اند، خانه‌های بهشتی تقدیمشان می‌کنند و در آنجا با کمال احترام و ادب به استقبالشان می‌روند. 75
همیشه آنجا ماندنی‌اند که خوب جا و مکانی است! 76
به بت‌پرست‌ها بگو: «اگر برای دعوتتان به اسلام نبود، خدا اعتنایی به شما نمی‌کرد؛ چون آیه‌های الهی را دروغ دانسته‌اید. بالاخره نتیجۀ این کار برای همیشه گریبانتان را خواهد گرفت.» 77